به گزارش بانک اول یک روز پس از انتشار خبری مبنی بر تلاش تعدادی از نمایندگان برای به رفراندوم گذاشتن حذف یارانه‌های نقدی، مرکز پژوهش‌های مجلس از گزینه یارانه‌های شبه نقدی، به‌جای پرداخت مستقیم پول نقد به مردم رونمایی کرد که از آن به‌عنوان یارانه پدرانه یاد شده است. هدف از این گزارش و دفاع از یارانه‌های شبه نقدی این است که دولت در مقام پدر جامعه می‌خواهد و می‌تواند مردم را به مصرف یک کالا یا خدمت خاص ترغیب کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده یارانه‌های شبه نقدی که برای استفاده از یک یا چند قلم کالا یا خدمات در اختیار مردم قرار می‌گیرد، به‌صورت گسترده در دیگر کشورهای جهان رایج است؛ به‌گونه‌ای که در کشورهای پیشرفته تا ۶درصد از مخارج سالانه کشور صرف این یارانه‌ها می‌شود.
تجربه جهانی
این احتمال وجود دارد که دولت و مجلس با درس گرفتن از انحراف در قانون هدفمندی یارانه‌ها در طول بیش از یک دهه اخیر، به این تصمیم مهم برسند که نظام پرداخت مستقیم یارانه‌ها در قالب پول نقد به‌حساب سرپرستان خانوار را کنار گذاشته و به‌جای آن با الگو گرفتن از تجربه دیگر کشورها به سمت یارانه‌های نقدی حرکت کنند.
پژوهشگران مجلس با بررسی نظام یارانه‌ای آمریکا می‌گویند متداول‌ترین یارانه‌های شبه نقدی در جهان شامل یارانه مسکن، سلامت، آموزش، تغذیه، نگهداری کودکان و بهبود فضای بازار کار می‌شود تا جایی که دولت‌ها برای حفظ اشتغال و نجات بنگاه‌های گرفتارشده سیاست ایجاد انگیزه برای کارفرمایان جهت حفظ نیروی کار یا جذب آنها را در پیش گرفته‌اند.
آنها تأکید می‌کنند هرچند یارانه شبه نقدی، کارکردهای مشخصی را دنبال می‌کند و درصورت اجرای موفق، می‌تواند بسیار مفید باشد، اما اگر به‌خوبی اجرا نشود، مضر خواهد بود و اجرای طرح یارانه‌های شبه نقدی نسبت به یارانه‌های نقدی مشکلات بیشتری دارد و زمانی باید به این سمت حرکت‌کرد‌که از یک‌سو اجرا با دقت و کیفیت مناسب انجام شود و از سوی دیگر مزایای استفاده از یارانه شبه نقدی بسیار بیشتر از یارانه نقدی باشد و درصورتی که یارانه به‌صورت سبد کالا ارائه شود، عموماً زمینه ایجاد فساد از سوی مجری می‌شود.
مزیت یارانه‌های پدرانه
پرسش اصلی اینجاست که مزیت یارانه‌های شبه نقدی چیست؟ به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شرط استفاده از یارانه‌های شبه نقدی باید شفاف باشد؛ ازجمله زمانی که دولت بخواهد به دلایلی مصرف یک کالا یا خدمت خاص نظیر توزیع شیر مدارس را به افراد خاص تحمیل کند یا با دادن یارانه به شکل کالایی فقرا را از ثروتمندان جدا کند که فقط برای اقشار فقیر جذابیت داشته باشد؛ نظیر یارانه خانه‌های کوچک.
از دیگر اشکال این یارانه‌های شبه نقدی می‌توان به یارانه آموزش برای ارتقای سطح آموزش شهروندان اشاره کرد یا اینکه هدف، ایجاد تغییر بزرگ در یک بازار نظیر یارانه مسکن باشد که در نهایت به کاهش قیمت مسکن کمک کند. وجه دیگر این شکل یارانه، وقتی است که کشور با مدیریت شکست بازار مواجه می‌شود؛ نظیر خدمات سلامت که افزایش هزینه‌های آن ممکن است مردم را با فشار مواجه سازد.
پرداخت یارانه غیرنقدی در بسیاری از کشورها
این گزارش می‌افزاید؛ در بسیاری از کشورهای پیشرفته دولت‌ها یارانه غذا را اجرا می‌کنند که یک یارانه غیرنقدی است.
یارانه‌هایی با نگاه پدرانه با این هدف پرداخت می‌شود که برای کل جامعه مطلوبیت به همراه دارد. درحالی‌که در وضعیت پرداخت یارانه‌های نقدی ممکن است مردم یارانه دریافتی را در بخش دیگری هزینه کنند. نظیر آنکه پدر یک خانواده یارانه نقدی را به خرید و مصرف دخانیات اختصاص دهد به‌جای آنکه صرف تغذیه فرزند خود کند.
با این حال مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید: تشخیص نیازمندان واقعی در نظام یارانه‌های غیرنقدی مشکل خواهد بود، اما از سوی دیگر این شکل از یارانه دادن با تحمیل مصرف یک نوع کالا بر شهروندان می‌تواند موجب رشد او در بلندمدت شده و آنها را از تله فقر نجات دهد؛ مشروط به اینکه آنها از این یارانه‌ها به‌درستی استفاده کنند.
تجربه آمریکایی برای ایران
نویسندگان گزارش به‌گفته خودشان آموزه‌هایی را از تجربه آمریکا برای ایران استخراج کرده‌اند و تأکید دارند: ارائه یارانه شبه نقدی روی غذا می‌تواند گام مناسبی برای رفع فقر در ایران باشد؛ به شرط اینکه از نظام کوپنی سابق درس عبرت گرفته و به‌جای آن از ظرفیت‌های فناوری استفاده شود تا فروش دوباره کالاهای توزیع‌شده به حداقل برسد.
پیشنهاد این پژوهشگران این است که می‌توان مانند برنامه کمک غذایی مکمل، به جای مشخص کردن اجناس خاص برای استفاده مشمولان یارانه، با تعداد زیادی خرده‌فروش مواد غذایی قرارداد منعقد شود و مشمولان یارانه، محدود به خرید مواد غذایی از این فروشگاه‌ها شوند تا در این صورت، افراد در انتخاب کیفیت اجناس مصرفی آزادی داشته و جلوی فساد در توزیع کالاها گرفته شود.
در بخشی از این گزارش اشاره شده که یکی از معایب یارانه نقدی این است که می‌تواند در مکان‌های دورافتاده باعث ایجاد تورم محلی شود؛ به‌عنوان مثال اگر به ۵۰درصد از اهالی یک روستا یارانه نقدی پرداخت شود، قیمت لوازم زندگی در آن محل افزایش می‌یابد و افرادی که مشمول یارانه نیستند، متضرر می‌شوند.
آفات اجرایی طرح جدید
نویسندگان این گزارش به تناقض در برنامه کمک موقت به خانوارها اشاره می‌کنند که براساس آن با هدف تشویق افراد به بازگشت به کار، حمایت‌ها به‌صورت حداکثر پنج‌ساله تعریف می‌شود. این در حالی است که موقت بودن حمایت ها باعث می‌شود افرادی که اصلاً توان بازگشت به‌کار ندارند مانند معلولان، بعد از اتمام دوره، دچار مشکل شوند.
بر این اساس تناقض رخ داده ممکن است در تعریف نظام حمایتی ایران نیز به‌وجود بیاید، اما مرکز پژوهش‌های مجلس اذعان می‌کند که آسان‌ترین روش برای حل این مشکل بهبود شناسایی افراد است؛ به‌نحوی که تفاوت میان افرادی که می‌توانند به‌کار بازگردند و افرادی که نمی‌توانند، آشکار شود؛ در غیراین صورت باید مقداری خطا را از سوی سیستم پذیرفت تا از محروم ماندن فقرای واقعی جلوگیری شود.
بازوی تحقیقاتی مجلس تأکید دارد؛ یارانه شبه نقدی در برخی شرایط مطلوب تر از یارانه نقدی است، اما باید توجه کرد که به‌طورکلی آفات اجرایی بیشتری نسبت به یارانه نقدی دارد؛ برای مثال فساد از سوی مجری در یارانه شبه نقد آسان‌تر است و برداشتن بخشی از یارانه ۴۵هزار تومانی عملاً ممکن نیست، اما برداشتن یک مقدار روغن و مرغ یارانه‌ای آسان است. در مقابل، اگر یارانه شبه نقدی به‌صورت کارت اعتباری اجرا شود، این مشکلات از بین می‌روند؛ به همین دلیل باید به نحوه اجرای یارانه شبه نقدی توجه مضاعف شود.
یارانه‌بگیرها بیکار می‌مانند؟
این گزارش می‌افزاید: یکی از نگرانی‌های اصلی سیاستگذاران در مورد یارانه، کاهش انگیزه مشمولان یارانه برای مشارکت در بازار کار است و این نگرانی در مورد یارانه شبه‌نقدی نیز وجود دارد و در کوتاه مدت، دلایلی برای اثر مثبت و منفی یارانه شبه نقدی بر اشتغال وجود دارد.
از یک سو، یارانه شبه‌نقدی موجب کم شدن عرضه کار می‌شود، مثلاً کسی که به تحصیل مشغول می شود، کار نمی‌کند. اما انواع دیگر یارانه شبه نقدی نیز باعث ایجاد یک پله درآمدی می‌شود و فرد اگر بیش از مقدار مشخصی درآمد کسب کند، یارانه شبه نقدی را از دست خواهد داد و این یعنی یک ضرر قابل توجه به او وارد شده است؛ به‌نحوی‌که در مجموع افراد تصمیم می‌گیرند کمتر کار کنند تا درآمدشان به آن سطح نرسد.
البته برخی برنامه‌ها مانند برنامه کمک غذایی مکمل با استفاده از کاهش تدریجی مقدار یارانه در زمان افزایش درآمد فرد، برای حل این مشکل قدم برداشته‌اند.
همشهری
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید
یه زن شوهردارم شوهر مریضه توان کاریو نداره چشمونو دوختیم به یارانه .به دادملت فقیربرسین .اززندگی خسته شدیم مرگ هم ازمون دوری میکنه
یادتونه هروقت ریس جمهوری می رفت و ریس جمهور جدیدی می آمد گرانی بیشتر می شد و می گفتیم ریس جمهور قبلی خیلی بهتر بود دقیقا همه می گویم خدا پدر روحانی رو بیامرزد دوره اون این قد گرانی نبود سالی ک نکوست
یارانه پدرانه کمیته امدادی امداد خودرو امداد معیشتی امداد به نجومی بگیران امداد به لاکچری نشینان باید نظارت جدی باشد و از صادرات ارزاق عمومی جلوگیری شود روغن نباتی به قیمت بالا توزیع می شود برای سرخ کردنیهای داخل و حبوبات و مرکبات و سفیجات و...برای صادرکردن با قیمت پائین باید اول اصول تغذیه سامان پیدا کند نه کالاهای صنعتی به وفور با وامهای اندک ولی با بازپردختهای طولانی و درصد بالا آفتابه لگن هفت دست شام و نهار هیچی
بنده یک مریضی دارم که تهد کميته امداد ولایت هستم، که شدید به اضافه کردن یارانه دارم چون نمی‌توانم کار کنم پسر دارم که الان نوجوانن وزنم هم کاره خانگی دیگران انجام میده، من از دولت انقلابی که قول داد یارانه قشر کم درآمد یا اصلان درآمدی در کار نیستو اضافه کنه روی قولش به ایسته چون اگه با روحانی فرقی نداشته باشه مردم این‌بار به کلی از انقلابی بودن نا امید میشن که انشاالله هرچه سریعتر به داد قشر کم نا درآمد برسه، چون از یک طرف هم کرونا کمر کارهای بیرونی را شکسته، ،،آقای ریسی منتظر بداد رسیدن به اقشار ضعیف جامعه هستیم، تشکر
این حرفها توجیح کردن و دور زدن مردم هست هدف حذف یارانه و افزایش قیمت انرژه ولی متوجه نیستید چه کار میکنید براتون تجربه نشد روحانی بنزین رو ۳ برابر کرد قیمت ها ۱۰ برابر شد کیسه برنج ۳۰ هزار تومانی رسید به ۳۰۰ هزار تومان با این طرح جدید شما کیسه برنج میشه ۳ میلیون تومان برای نمایندهای مجلس که فرقی نمیکنه چون حقوق هاشون برجی ۲۰۰ - ۳۰۰ میلیونه از حال و روز مردم خبر ندارند که دیگه توان خرید پاکت شیر ۸ هزار تومانی یا ماست ۵۰ هزار تومانی رو ندارند. د. (جانباز ۴۰درصد)
سلام.با این تصمیم یارانه پدرانه خواهشن نشینید تصمیم بگیرید یه سری جنسهای خراب و اشغالی رو میخاید بدید دست مردم چی شد پس این قول های زمان انتخابات؟به این زودی حرفاشونو زیادشدن. رفت. ؟
واقعاً خیلی‌ها هستند که با واریز یارانه یک سری بدهکاریشون روازیارانه ای که میگیرندپس می‌دهند اما میشه یه یارانه نقدی بدن و هم یه یارانه شبه نقدی که خیلی‌ها واسه این یارانه نقدی برنامه ریزی کردن مثلاً بعضی‌ها چندنفرماهانه پول دریافتی از یارانه را میذارن روی هم بعد قرعه کشی می‌کنند وبا اون پول کالای اساسی که نیازشونه مثلاً یخچال باهاش میخرند انشاءالله که با مجلس انقلابی و دولت واقعاً جهادی تصمیم کارشناسی شده ای را بگیرند که ماها وامثال ما که اززندگی لذتی نبردیم حداقل کاربه جای نکشه که خدای ناکرده شیرازه زندگئمون از هم نپاشه سیواندی سال با مشقت گذراندیم اما دوماه همسرم بخاطر بیکاریم گذاشته رفته چون من خودم مشکل دارم توان هر کاری روندارم الان هم توی نوبت كمیسیون حالت اشتغالم فقط کارهایی مثل نگهبانی میتونم انجام بدم اونهم که کرونا باعث شده کارهابخوابه باز امیدمان خداست انشاءالله که کمکمون کنه