چک به چند دسته تقسیم می شود؟
به گزارش بانک اول چک ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
چک هایی که توسط اشخاص صادر می شوند.
چک هایی که توسط بانک صادر می شوند.
۱) چک هایی که توسط صاحب چک صادر می شوند.
چک عادی: اولین و رایج ترین نوع از چک های بانکی چک عادی است. در این چک صاحب حساب از دارایی خود نزد بانک چکی را در وجه شخص مورد نظر یا حامل صادر می کند. برای نقد کردن این چک باید به شعبه بانکی که چک توسط آن صادر شده مراجعه کنید.
چک تایید شده یا گواهی شده: چک تایید شده تفاوت چندانی با چک عادی ندارد. تنها تفاوت یک چک تایید شده با چک عادی این است که بانک که چک بر روی آن صادر شده پرداخت وجه را تایید می کند. به این معنی که اگر چنین چکی داشته باشید این تضمین را دارید که حتی اگر در حساب شخص صادرکننده چک وجه لازم وجود نداشته باشد، بانک مبلغ چک راپرداخت می کند.
۲) چک هایی که توسط بانک صادر می شوند
چک بین بانکی (رمزدار): چک بانکی توسط بانک و به خواسته صاحب حساب صادر می شود. این چک به صورت رمزدار و برای بانک های دیگر صادر می شود. امکان وصول این چک به صورت پول نقد وجود ندارد و بانک صادر کننده مبلغ را به حساب بانکی شخص مورد نظر در بانک های دیگر منتقل می کند. صدور آن نیز در وجه حامل ممنوع است. علاوه بر این چک بین بانکی را نمی توان به شخص دیگری منتقل کرد.
پرداخت این چک هم مانند چک تضمین شده حتمی است. در نهایت باید به این نکته اشاره کنیم که امنیت چک بین بانکی بسیار زیاد است، چرا که در این چک اطلاعاتی مثل شماره حساب و کدشعبه بانکی که فرد گیرنده در آن حساب دارد نیز باید در چک نوشته شود.
چک تضمین شده (تضمین شده رمزدار): چک رمزدار توسط بانک صادر می شود. در صورتی که صاحب حساب درخواست صدور چک تضمین شده کند این چک صادر می شود. پرداخت وجه به گیرنده چک رمز دار توسط بانک تضمین می شود و حتی اگر در حساب صاحب حساب وجه کافی وجود نداشته باشد، امکان نقد کردن در همه شعبه های بانک صادر کننده چک وجود دارد.
چک تضمین شده از جهت تضمین پرداخت شبیه به چک تایید شده است، اما تفاوت چک تضمین شده این است که صادر کننده آن بانک است، در صورتی که صادر کننده چک تایید شده خود شخص صاحب حساب است. چک تضمین شده تفاوتی با پول رایج ندارد، چراکه وصول آن حتمی است.
چک مسافرتی:این چک نیز توسط بانک صادر و وجه آن در شعب همان بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن بانک قابل دریافت است. چک مسافرتی گزینه ای مناسب به جای حمل پول بسیار است.
چک را هم می‌توان از طریق حقوقی پیگیری کرد هم از نظر کیفری با این تفاوت که مطابق قانون در صورتیکه یکی از موارد زیر در مسئله چک وجود داشته باشد دارنده چک نمی تواند در خواست تعقیب و مجازات کیفری صادرکننده را بخواهد و فقط میتواند از طریق مراجع قضایی حقوقی وجه چک و خسارات خود را مطالبه کند، یا توقیف اموال و دارایی صادر کننده را بخواهد. این موارد به شرح زیر هستند:
⇐ چک سفید امضا داده شده باشد.
⇐ چک بابت تضمین انجام تعهد یا تضمین انجام معامله صادر شده باشد.
⇐ وصول چک منوط به تحقق شرطی شده باشد.
⇐ چک وعده دار باشد یعنی تاریخ واقعی صدور چک بر تاریخ مندرج در چک باشد.
⇐ چک بدون تاریخ صادر شده و یا سفید امضا داده شده باشد.
⇐ چک بابت معاملات نامشروع و یا ربا صادر شده باشد.
⇐ دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک، برای وصول به بانک مربوطه مراجعه کند و ظرف شش ماه نیز از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک، شکایت خود را به دادسرای محل وقوع جرم ارائه نماید وگرنه حق شکایت کیفری ندارد و تنها میتواند ازطریق حقوقی وجه چک را مطالبه کند.
عملیات بانک رفع اثر از چک برگشتی
←رفع سوء اثر از سوابق چک های برگشتی اشخاص:با عنایت به اینکه برای کلیه چک های برگشتی(با هر دلیل) سواثر ایجاد می گردد، بانک در صورت تحقق هریک از موارد زیر و پرداخت کارمزد مربوطه از سوی مشتری، نسبت به رفع سواثر از سوابق چک های برگشتی اقدام می نماید:
← تامین موجودی: مشتری مبلغ کسری موجودی را به سپرده جاری خود، واریز نموده و بانک پس از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به ذینفع، نسبت به رفع سوء اثر چک از سابقه مشتری اقدام می نماید.
← ارائه لاشه چک برگشتی:مشتری لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وی رسید تحویل می نماید.
← ارائه رضایت نامه و اقرار نامه محضری ذینفع چک به بانک (تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی):
در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک بنا به دلایلی نظیر مفقود شدن، به سرقت رفتن و سوختن ، شعب می توانند بنا بر تقاضای کتبی صاحب سپرده، نسبت به معرفی ذینفع چک (شخصی که گواهی نامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است)، مطابق با مشخصات سجلی مندرج در “گواهی نامه عدم پرداخت چک” موجود در بایگانی شعبه، به صاحب سپرده اقدام و پس ازدریافت رضایت نامه رسمی ذی نفع(مشتمل بر رضایت وی نسبت به صاحب سپرده و اذعان ذی نفع مبنی بر عدم واگذاری چک به شخص ثالث) و تائید نهایی آن توسط مسئول شعبه مربوطه، نسبت به رفع سوءاثر چک برگشتی مورد نظر اقدام نمایند.
تبصره١) چنانچه ذینفع چک شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیر دولتی باشد، می تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام نموده و بانک با دریافت رضایتنامه و استعلام تلفنی از سازمان مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام نماید.
تبصره٢) چنانچه ذینفع چک، شخص حقوقی غیر دولتی باشد، بانک با دریافت رضایت نامه محضری صاحبان امضای مجاز یا وکیل شخص حقوقی مزبور،نسبت به رفع سواثر از چک مورد نظر اقدام می نماید.
← واریز کسری مبلغ چک به سپرده قرض الحسنه جاری و مسدود نمودن آن به مدت یک سال: چنانچه ارائه لاشه چک و یا رضایتنامه محضری ذینفع به بانک امکان پذیر نباشد، مشروط به آن که سپرده قرض الحسنه جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد، مشتری می تواند با واریز معادل کسری موجودی به سپرده قرض الحسنه جاری خود، درخواست مسدود شدن وجه مزبور را برای پرداخت چک برگشتی ذیربط تا زمان تعیین تکلیف قطعی چک برگشتی و یا حداکثر به مدت یک سال، به شعبه افتتاح کننده ارائه نماید.
← ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک و بلامانع بودن رفع سواثر از آن: حسب ماده ۲۴۵ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی، جهت درخواست اجرا چک از اداره ثبت و صدور اجرائیه، اصل چک می‌بایست به اداره ثبت تحویل گردد و در صورت احاله به اجرا نیز در پرونده‌های مربوطه باقی می‌ماند.
بنابراین در چنین مواردی و به شرط ذکر شماره و تاریخ و مبلغ چک در برگه‌های اجرائیه صادره (یا تصاویر برابر اصل شده آنان) یا گواهی صادره از ادارات مربوطه، مبنی بر وجود اصل چک در آن ادارات، ارائه حکم مذکور به عنوان سند به بانک، جهت رفع سو اثر چک برگشتی، مورد تایید است.
← سپری شدن مدت ٣ سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده.
در قانون جدید، به افراد دارای چک برگشتی، خدمات بانکی ارائه نمی‌شود. بر این اساس افتتاح حساب جدید بانکی برای آنها انجام نمی‌شود، کارت بانکی جدید به آنها اعطا نمی‌شود، ضمانت‌نامه ارزی و ریالی برای آنها صادر نمی‌شود و حتی تسهیلات بانکی نیز به این افراد اعطا نمی‌شود و در اقدامی سختگیرانه، اگر شخصی دارای چک برگشتی باشد به میزان کسری مبلغ چک آن فرد، وجوهی که در بانک‌های دیگر دارد مسدود می‌شود و تا زمانی که این مهم تعیین تکلیف نشود، حساب‌ها در انسداد باقی می‌ماند.
در حال حاضر و براساس دستورالعمل‌هایی که بانک مرکزی صادر کرده است، در صورتی که موجودی حساب صادرکننده کمتر از مبلغ چک باشد، دارنده آن چک میتواند از بانک تقاضا کند که وجه چک را از سایر حساب‌های انفرادی آن فرد در همان بانک، پرداخت کند. اما اگر بازهم وجه چک تکمیل نشد، دارنده چک میتواند از بانک تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت کند و البته بایستی دقت کند که این گواهی حتماً دارای کد رهگیری باشد تا بتواند با استفاده از آن در مراجع قضایی حقوق خود را پیگیری کند.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید