آشنایی با بیمه وام و انواع آن

همه چیز درباره ضرورت بیمه وام و تسهیلات برای وام گیرنده و انواع بیمه وام بانکی

به گزارش بانک اول یکی از مشکلاتی که هم بانک‌ها و هم افراد گاهی درگیر آن می‌شوند، فوت وام گیرنده است. مشکلی که باعث می‌شود دست کوتاه وام ‌گیرنده از دنیا نتواند اقساطش را بعد از مرگ پرداخت کند و تعهد او بر عهده بازماندگانش بیفتد. بازماندگان هم که رنگ پول و وام را ندیده‌اند، طبیعی است که تمایلی برای پرداخت اقساط نشان ندهند و بانک هم نسبت به اجرای وثیقه -که سند ملکی یا بازپس گرفتن وام از ضامن‌هاست- نسبت به وصول آن اقدام می‌کند. خلاصه که فوت نابهنگام وام گیرنده می‌تواند بلبشوی عجیبی درست کند. برای همین هم بیمه وام به عنوان راهکار این مشکل آمده و ضرورت آن را در این مطلب «رده» توضیح خواهیم داد.

بیمه وام چیست؟

بانک‌ها و موسسات اعتباری و بنگاه‌های اقتصادی نام بیمه عمر مانده بدهکار را رویش گذاشته‌اند. بیمه‌ای که خیلی‌ها نامش را نشنیده‌اند، اما تاثیر مستقیم در دعای خیر بازماندگان برای فرد فوت شده دارد. این بیمه البته اسم‌های دیگری هم دارد؛ از بیمه اعتباری و بیمه تسهیلات تا بیمه تضمین، ضمانت مطالبات و نام‌های دیگری که شبکه بانکی بر آن گذاشته‌اند. اما معروف‌ترین نام همان بیمه وام است. ماجرا هم این است که فرد وام‌گیرنده اگر فوت کند، شرکت بیمه‌گر تعهد می‌دهد که اقساط را به موقع به بانک مورد نظر بپردازد.

چند نوع بیمه وام داریم؟

اگر بعد از گرفتن تسهیلات و وام به دنبال بیمه کردن خودتان هستید باید بدانید انواع بیمه شامل این ۲ دسته می‌شوند؛

• بیمه وام بدهکار

در این نوع بیمه، اگر فرد گیرنده وام فوت کند، شرکت بیمه‌کننده باید باقی اقساط وام را به‌صورت کامل به بانک یا موسسه مالی یا هر جای دیگر پرداخت کند. در این مواقع ضامن درگیر پرداخت وام نخواهد شد. البته اگر وام نیمه‌کاره‌ای هم داشته باشید، امکان بیمه کردن باقی اقساط هم وجود دارد. طبعا مبلغ بیمه هم به نسبت تعداد اقساط پرداخت شده روند کاهشی دارد.

• بیمه مرهونات بانکی

اگر بابت خانه یا کارخانه وام گرفته‌اید و همان ملک در رهن بانک است، برای مرهونات آن باید بیمه آتش‌‌سوزی به ارزش وام گرفته شده خریداری شود. ضرورت این نوع بیمه به خاطر آن است که اگر ملک در رهن بانک به دلایلی مانند آتش‌سوزی، انفجار یا هر بلای طبیعی دیگر دچار حادثه شود، بیمه‌کننده باید جبران خسارت کند.

نکته: معنی لغوی مرهون “در گرو”  است. مرهونه بانکی به سرمایه‌ای که در گرو بانک است گفته می‌شود.

آیا بیمه وام اجباری است؟

ماده 190 قوانین مدنی ایران تعیین کرده‌اند که اساسی‌ترین شرط هر معامله‌ای رضایت طرفین قرارداد در تمام جزئیات است. با استناد به همین ماده قانونی باید گفت وام‌گیرندگان باید برای خریدن بیمه وام بدهکار یا مرهونات بانکی خودشان رضایت داشته باشند و بانک اجازه ندارد گیرنده وام را مجبور به گرفتن انواع بیمه کند. یا پرداخت تسهیلات به متقاضیان به شرط گرفتن این بیمه‌ها باشد.

چه شرایطی برای عقد بیمه وام وجود دارد؟

• اولین شرط این است که سن وام‌گیرنده تا زمان پایان اقساط کمتر از 70 سال باشد.
• در صورت فوت وام‌گیرنده بر اثر جنگ، حمله نظامی و شورش، بیمه شامل فرد نمی‌شود.
• در صورتی که وام‌گیرنده اقساط معوقه و جریمه دیرکرد داشته باشد.

پوشش‌های اضافی بیمه (مانده بدهکار)

برخی از بیمه‌گرها پوشش اضافی در کنار پوشش اصلی بیمه وام (که همان پرداخت اقساط تسهیلات پس از فوت بیمه شده است) را در نظر گرفتند. البته همه ما تجربه پوشش‌های اضافی بیمه را در بیمه بدنه خودرو داشتیم و مفهوم آن را به خوبی درک می‌کنیم. 

پوشش اضافی برخی از بیمه‌گر‌ها به شرح ذیل است:

• معافیت از پرداخت حق بیمه در صورت ازکارافتادگی کامل و دائم
• پرداخت غرامت ازکارافتادگی بر اثر بیماری
• پوشش افزایش سرمایه در صورت فوت در اثر حادثه – منظور از سرمایه در بیمه عمر مانده بدهکار همان اصل وام است. 

مبلغ پوشش چقدر است؟

نمی‌توان مبلغ ثابتی را برای بیمه کردن مانده بدهکار وام عنوان کرد. بیمه‌گر با درنظر گرفتن فاکتور‌هایی همچون: 

• نوع عقد وام: اینکه وام شما عقد مرابحه است یا عقد قرض الحسنه متفاوت است. این شرایط برای سایر عقود تسهیلاتی نیز این چنین است. 
• شرکت بیمه‌گر: بنا بر ضوابط هر شرکت، سقف مشخص شده است.
• مبلغ وام: سقف تضمین معمولاً درصدی از مبلغ وام است.
• سن: سن درخواست دهنده مهم است. هر چقدر سن بالاتر باشد میزان ریسک بیمه‌گر بالاتر می‌رود و درنتیجه سقف تضمین را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• وضعیت سلامت: در صورت وجود بیماری خاص، ریسک بیمه‌گر را همانند سن بالا بیشتر می‌کند.

عوامل موثر در نرح حق بیمه

حق بیمه وام مانده بدهکار دارای متغیرهایی است که در مبلغ آن تاثیرگذار است. از طرفی دیگر ضریب ریسک شرکت‌های بیمه نیز با یکدیگر متفاوت بوده و این موضوع منجر به اختلاف در مبالغ حق بیمه خواهد شد. 

برخی از عوامل تاثیر گذار به شرح ذیل است:

• سن وام‌گیرنده 
• مبلغ وام 
• میزان اقساط باقی‌مانده
• سرمایه فوت درخواستی 
• مدت بیمه‌نامه 
• وضعیت سلامتی وام‌گیرنده 
• ضریب ریسک شرکت بیمه

قوانین و مقررات در بیمه وام‌ بانکی

• بازماندگان از زمان فوت فرد بیمه‌شده باید ظرف مدت 10 روز شرکت بیمه‌کننده را در جریان قرار بدهند.
• نهایت زمان بیمه وام بدهکار برای فرد بیمه‌ شده حداکثر ۴ سال خواهد بود.
• شرکت بیمه‌کننده نسبت به کسانی که بیشتر از ۷۰ سال سن دارند، هیچ تعهدی برای پرداخت اقساط وام ندارد.

مزایای بیمه مانده بدهکار وام 

1. احساس اطمینان خاطر بیشتر ضامنین برای ضمانت وام
2. امکان استفاده از پوشش‌های اضافی 
3. ایجاد احساس آرامش خاطر در خصوص عدم انتقال بدهی‌های فرد وام گیرنده به خانواده وی پس از فوت

مدارک لازم پرداخت بیمه وام توسط بیمه‌گر

1. درخواست بیمه‌ گذار (اعلام فوت بیمه شده) و اعلام مقدار وام‌های دریافتی و باقی مانده وام‌ها

• چنانچه تسهیلات بیمه شده باشد، پس از فوت تسهیلات گیرنده درخواست توسط بانک اعلام می‌شود.

2- اصل یا کپی تائید شده خلاصه فوت.

3-  گواهی پزشک قانونی و یا آخرین پزشک معالج مبتنی بر تعیین دلیل فوت.

4-  کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی باطل شده متوفی (تمامی صفحات)

5-  گزارش حادثه تنظیم شده از سوی مراجع ذیصلاح (در صورت فوت بر اثر حادثه).

6-  گواهینامه رانندگی بیمه شده متناسب با وسیله نقلیه (درصورتیکه حادثه ناشی از رانندگی شخص بیمه شده باشد).

7- ارائه مدارک در خصوص مقدار وام‌های دریافتی و اعلام رقم باقی مانده وام‌ها 

البته مدارک توسط شرکت‌های بیمه گر می‌تواند متفاوت باشد.

سئوالات متداول

• در بیمه وام مانده بدهکار سود تسهیلات معوق نیز شامل می‌شود؟

• خیر، اصل وام تحت پوشش بیمه است.

• اگر شخص بیمه کننده دارای تسهیلات معوق باشد، پس از فوت ایشان اقساط عقب افتاده نیز مشمول پرداخت بیمه می‌شود؟

• خیر، اقساط معوق به همراه سود دیرکرد آن مشمول بیمه نمی‌شود.

• با توجه به اینکه یکی از عوامل تاثیرگذار در حق بیمه وام مدت زمان تسهیلات است، اگر تسهیلات زود از موعد تسویه شود تکلیف چیست؟

• با دریافت نامه تسویه تسهیلات از بانک و ارائه آن به بیمه، می‌توانید مابه التفاوت بیمه پرداخت شده را از شرکت بیمه دریافت کنید.

• اتفاقاتی که منجر به فوت شخص بیمه شده می‌شود، همگی تحت پوشش بیمه قرار دارد؟

• خیر، در صورتیکه بیمه شده در نتیجه خطرات ناشی از جنگ یا ناشی از انفجار مهمات جنگی و … فوت شود، تحت پوشش این نوع بیمه نخواهد بود.

• بیمه اختیار است یا اجباری؟

• همانطور که در متن مقاله اشاره شد، بیمه وام مطابق قانون بایستی به صورت اختیاری باشد. البته برخی بانک‌های برای کاهش ریسک‌های اعتباری خود، بیمه وام را برای مشتریان خود اجباری می‌کنند.

• شرکت‌های بیمه گر مبلغ بیمه شخص فوت شده را به خانواده او می‌دهند؟

• مبلغ بیمه برای تسویه بقیه اقساط وام بیمه‌شده به‌صورت یکجا به بانک و یا موسسه وام‌دهنده واریز می‌شود. یعنی در بیمه‌‌های عمر مانده بدهکار با فوت بیمه‌شده مبلغی به خانواده او پرداخت نمی‌شود.