مزایا و معایب بازار فارکس چیست؟ 4 مورد اصلی

بازار فارکس بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است؛ در سال ۲۰۲۴ حجم روزانه معاملات فارکس در گزارش موسسه مالی BISبه بیش از ۷.۵ تریلیون دلار رسید. اما آنچه آن را جذاب و هم‌زمان خطرناک می‌کند، حجم معاملات آن نیست، بلکه سرعت شکل‌گیری سود و زیان است.

این عدد نشان می‌دهد که نقدینگی (Liquidity) در این بازار به حدی بالاست که حتی کوچک‌ترین نوسان قیمت در جفت‌ارزهایی مانند EUR/USD، GBP/JPY و XAU/USD ، می‌تواند میلیون‌ها دلار سود برای یک معامله‌گر حرفه‌ای و همزمان زیان سنگین برای فردی بی‌تجربه به همراه داشته باشد.

همین مزایا و معایب، فارکس را به بازار سرمایه گذاری پرطرفدار ولی پرریسک تبدیل کرده است. علاوه بر ریسک های ذاتی بازار سرمایه، انتخاب پلتفرم مناسب نیز اهمیت زیادی دارد. در حال حاضر بروکرهای معتبر همچون آلپاری، لایت فایننس، اوپوفاینسس و فیبوگروپ مسیر امن دسترسی معامله‌گران ایرانی را به فارکس هموار کرده‌اند.

مزایای بازار فارکس

بازار فارکس مزایایی دارد که باعث شده بیش از ۱۵ میلیون نفر در سراسر جهان به صورت فعال در آن معامله کنند. این مزایا تنها در سود نیست؛ بلکه در دسترسی، سرعت، تنوع‌ دارایی و انتخاب سبک معاملاتی برای هر نوع شخصیت معامله گری است.

 

نقدشوندگی بسیار بالا و تأثیر آن بر سودآوری

در بازار سهام ایران، فروش یک سهم کم‌معامله ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد؛ اما در فارکس، معامله‌گر در کمتر از ۰.۰۳ ثانیه می‌تواند یک موقعیت را ببندد یا باز کند.

این سرعت، امکان شکار نوسانات دقیق و خروج امن از معاملات ضرر‌ده را افزایش می‌دهد. نقدینگی بالای جفت‌ارزهایی مثل یورو به دلار، اونس طلا و پوند به ین ژاپن باعث شده حتی خبرهای اقتصادی در حد یک شایعه، تغییر قیمت را سریع و قابل استفاده کند.

بسیاری از معامله گران در زمان انتشار داده‌هایی مانندCPI آمریکا یا NFP به دنبال گرفتن حرکات اسپایک در ترید هستند تا درآمد ماهانه خود را سریع تر افزایش ‌دهند؛ زیرا زمان اعلام این داده‌ها با جهش‌های دقیقه‌ای بزرگ همراه می شود!

در کنار این موضوع، نقدشوندگی بالا باعث کاهش اسلیپیج (Slippage) می‌شود. معامله‌گرانی که در بروکرهای ECN مثل لایت فارکس یا اوپو فایننس کار می‌کنند، به دلیل اتصال مستقیم به نقدینگی بین‌بانکی، بعد از فشردن دکمه‌ی خرید یا فروش، قیمت دقیق‌تری دریافت می‌کنند و هزینه پنهان معاملات کاهش می‌یابد.

امکان درآمد دلاری و تنوع‌پذیری استراتژی

در ایران، بسیاری از افراد، فارکس را به‌عنوان یک منبع درآمد دلاری پایدار انتخاب کرده‌اند. با سرمایه‌ای در حد ۲۰۰ دلار و استفاده از حساب‌های Social Trade در بروکرهایی مثل اوپو فایننس، بسیاری از افراد بدون دانش تکنیکال، صرفاً از طریق دنبال‌کردن معاملات تریدرهای موفق، ماهانه بیش از ۸ تا ۱۲ درصد بازدهی ثابت دریافت می‌کنند.

این بازده حتی برای یک سرمایه‌گذار سنتی که در بانک سود ناچیز ریالی دریافت می‌کند، بسیار جذاب است. اما جذابیت بزرگ‌تر فارکس، تنوع سبک‌هاست.

برخلاف بازارهای بورسی که محدود به خرید و فروش ساده هستند، معامله‌گر در فارکس امکان استفاده از اسکالپ، کپی‌تریدینگ، آربیتراژ، هجینگ، معامله خبری، معاملات الگوریتمی و شبکه‌های معاملاتی (Grid Trading) را دارد. این تنوع به افراد اجازه می‌دهد با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود، یک مسیر اختصاصی بسازند.

 

 

معایب و ریسک‌های بازار فارکس

طبق گزارش سازمان نظارت بر اوراق بهادار و بازارهای مالی اروپا (ESMA) در سال ۲۰۲۳، بیش از ۷۶٪ معامله‌گران خرد در فارکس ضرر کرده اند. دلیل آن نه‌تنها احساسات انسانی، بلکه استفاده نادرست از ابزاری به نام اهرم یا لوریج است.

لوریج ابزاری است که سود را چندین برابر می‌کند، اما در یک چشم‌به‌هم‌زدن سرمایه‌ را هم می تواند نابود بسازد و به همین دلیل در کشورهای اتحادیه اروپا و آمریکا، بروکر ها این ابزار را با محدودیت های زیادی ارائه می دهند.

این مورد در بروکرهایی که به ایرانیان خدمات می دهند، به دلیل نبود رگولاتوری های سخت گیرانه تقریبا بدون محدودیت ارائه می شود؛ به طوری که در برخی از بروکرها لوریج 1:3000 نیز ارائه شده است.

 

اهرم بالا: جذاب اما خطرناک

بروکرهایی مثل اف ایکس ‌چویس (FXChoice) یا فیبوگروپ برای کاربران ایرانی اهرم‌هایی بین ۱:۲۰۰ تا ۱:۱۰۰۰ ارائه می‌دهند. معامله‌گر با ۱۰۰ دلار می‌تواند حجم معاملاتی معادل ۱۰۰ هزار دلار باز کند. این ارقام به‌ظاهر شگفت‌انگیز هستند، اما در عمل، نوسانی به اندازه ۰.۵ درصد مخالف موقعیت معامله کافی است تا تمام سرمایه حساب از بین برود.

حتی معامله‌گری که دانش تکنیکال دارد، زیر فشار روانی اهرم بالا تصمیم احساسی می‌گیرد. بسیاری از تازه‌کاران در اولین هفته‌ها، بدون دانستن مفهوم Margin Level و Drawdown، در یک حرکت ساده قیمت، شاهد بسته شدن خودکار معاملات خود توسط مارجین کال خواهند شد.

وابستگی شدید به اخبار و داده‌های اقتصادی

سقوط ناگهانی جفت‌ارز GBP/USD در سپتامبر ۲۰۲۲ پس از اعلام بودجه بریتانیا، ظرف ۴۵ دقیقه بیش از ۴۵۰ پیپ نوسان ایجاد کرد. این میزان نوسان برای معامله‌گری با اهرم ۱:۵۰۰، به معنی نابودی کامل حسابی با ۵۰۰ دلار سرمایه است.

بسیاری از معامله‌گران مبتدی، بدون دانستن تقویم اقتصادی فارکس، هفته اول شکست می‌خورند. این واقعیت سخت نشان می‌دهد که فارکس، تنها تحلیل تکنیکال نیست؛ بلکه اقتصاد کلان، سیاست پولی، نرخ بهره، اشتغال و حتی بحران‌های ژئوپولیتیک تعیین‌کننده هستند.

 

 

سود و زیان واقعی در بازار فارکس

هیچ بازار مالی بدون زیان نیست اما تفاوت فارکس با بقیه بازارها، سرعت تشکیل سود و زیان است. سود و زیان در فارکس تابع دو عامل حیاتی هستند: مدیریت ریسک (Risk Management) و اعتماد به استراتژی معاملاتی.

برای درک دقیق سود و زیان، معامله‌گر باید جفت‌ارز، حجم معامله، قیمت ورود و خروج و نوع معامله (Buy/Sell) را مشخص کند. ماشین‌حساب‌های معاملاتی جدید، محیطی ساده طراحی کرده‌اند:

ابتدا جفت‌ارز انتخاب کنید، سپس ارز پایه حساب مثلاًUSD)) تعیین نمایید، و در ادامه حجم لات، قیمت ورود، قیمت خروج و نوع معامله باید در فرم تکمیل شود. پس از فشردن دکمه محاسبه، میزان دقیق سود یا ضرر بلافاصله نمایش داده خواهد شد.

فرمول محاسبه سود و ضرر + مثال واقعی

فرمول محاسبه سود و ضرر در فارکس، یکی از پایه‌ای‌ترین ابزارهای مدیریت سرمایه است؛ زیرا معامله‌گر را از حالت حدس و برداشت احساسی خارج کرده و به عدد دقیق سود و زیان وابسته می‌کند. ارزش هر پیپ معمولاً با توجه به نوع جفت‌ارز، حجم معامله (لات) و نرخ تبدیل ارز حساب محاسبه می‌شود. برای جفت‌ارزهایی که ارز دوم USD باشد (مانند EUR/USD)، هر 1 لات استاندارد معمولاً ارزش 10 دلار برای هر پیپ دارد. برای سایر جفت‌ها، نرخ تبدیل باید در محاسبه لحاظ شود.

میزان لات	ارزش هر پیپ
1 لات (استاندارد)	حدودا 10 دلار
0.1 لات (مینی)	حدودا 1 دلار
0.01 لات (میکرو)	حدودا 0.1 دلار

در معاملات ارزی، هیچ سودی بدون محاسبه ارزش هر پیپ و بدون تعیین حجم لات قابل اندازه‌گیری نیست. هنگامی که «سود یا ضرر = تعداد پیپ × ارزش هر پیپ» محاسبه می‌شود، نتیجه دقیقاً نشان می‌دهد که تغییرات جزئی قیمت، چگونه می‌تواند به مبلغی بزرگ تبدیل شود.

مثلاً یک جابه‌جایی ۵۰ پیپی در جفت‌ارزی مثل EUR/USD روی حجم ۱ لات استاندارد، معادل ۵۰۰ دلار سود یا ضرر خواهد بود. همین محاسبه ساده، نشان می‌دهد که چرا بسیاری از معامله‌گران حرفه‌ای قبل از ورود به معامله، ابتدا حجم لات، ارزش هر پیپ و حد ضرر خود را دقیقاً محاسبه می‌کنند و سپس وارد بازار می‌شوند.

 

جمع‌بندی کارشناس

سود پایدار در فارکس نه از طریق معاملات بزرگ، بلکه از رشد تصاعدی معاملات کوچک به‌دست می‌آید. یک تریدر حرفه‌ای با نرخ موفقیت ۵۰ درصدی و نسبت سود به ضرر ۲:۱، در پایان ماه سود می‌کند، حتی اگر نصف معاملاتش اشتباه باشد.

فارکس برای کسانی مناسب است که نگاه بلندمدت به مهارت‌آموزی دارند، از ضرر نمی‌ترسند، و حاضرند حداقل ۶ ماه برای یادگیری دقیق مفاهیمی مانند مدیریت سرمایه، پرایس اکشن، تحلیل بنیادی، نقدینگی بازار و ساخت سیستم معاملاتی وقت بگذارند. 

معامله‌گری در فارکس یک مهارت است، نه یک شانس. بازار برای هر کسی سودآور نیست؛ اما برای کسانی که دانش مالی خود را تقویت می‌کنند، به آمار اهمیت می‌دهند، و به جای هیجان، روی نظم و استراتژی تمرکز می‌کنند، فارکس می‌تواند یکی از بهترین راه‌های کسب درآمد دلاری باشد.

 

 

سوالات متداول

1- چرا محاسبه سود و ضرر در فارکس قبل از ورود به معامله ضروری است؟

وقتی یک معامله‌گر قبل از ورود، مقدار سود و ضرر احتمالی را با توجه به تعداد پیپ، حجم لات و ارزش هر پیپ محاسبه می‌کند، عملاً به یک نقشه معاملاتی مجهز می‌شود. چنین محاسبه‌ای تعیین می‌کند که آیا معامله ارزش ریسک کردن دارد یا خیر. برای مثال ممکن است یک موقعیت معاملاتی با ریسک ۳۰ پیپ، تنها ۱۵ پیپ سود بالقوه داشته باشد و در نتیجه ریسک آن منطقی نباشد.

2- آیا استفاده از ماشین حساب سود و ضرر در فارکس باعث افزایش بازدهی معاملات می‌شود؟

ماشین حساب سود و ضرر فارکس با حذف خطاهای محاسباتی دستی، باعث می‌شود معامله‌گر اعداد واقعی را قبل از معامله مشاهده کند و بتواند دقیق‌تر حد ضرر، حد سود و حجم لات را تنظیم کند. وقتی محاسبات به‌صورت آنی و دقیق انجام شود، احتمال باز کردن معاملات بیش‌ازحد بزرگ یا با ریسک غیرمنطقی کاهش پیدا می‌کند.

3- آیا اهرم در فارکس می‌تواند باعث افزایش سود شود یا بیشتر خطرناک است؟

اهرم ابزاری دو‌طرفه است؛ همان‌قدر که سود را چند برابر می‌کند، می‌تواند ضرر را هم شدیدتر کند. اگر فرد بدون محاسبه ارزش هر پیپ و بدون تعیین حجم لات مناسب وارد معامله شود، حتی یک تغییر کوچک قیمتی می‌تواند بخش زیادی از سرمایه او را از بین ببرد.