اشخاص حقیقی چه کسانی هستند؟

در دنیای حقوق، شخص حقیقی به هر یک از ما به عنوان یک انسان اشاره دارد. به زبان ساده، از لحظه تولد تا زمان مرگ، هر فرد انسانی دارای هویت قانونی مستقل است و می‌تواند صاحب حق و تکلیف شود. این مفهوم پایه و اساس بسیاری از روابط اجتماعی، اقتصادی و حقوقی است و درک دقیق آن برای هر فردی که قصد بستن قرارداد یا شروع یک کسب و کار شخصی را دارد، حیاتی است.

 

به گزارش بانک اول وقتی از شخص حقیقی کیست صحبت می‌کنیم، منظور همان انسان طبیعی است که از مادر متولد می‌شود و دارای حیات است. در مقابل این مفهوم، شخص حقوقی قرار دارد که یک موجودیت اعتباری مانند یک شرکت یا موسسه است و توسط قانون خلق می‌شود. هر فرد انسانی به محض تولد و زنده‌بودن، یک شخص حقیقی محسوب شده و صاحب هویت قانونی منحصر به فرد خود، مانند نام و کد ملی، می‌شود.

آیا هر انسانی یک شخص حقیقی محسوب می‌شود؟

بله، طبق قانون مدنی ایران، هر آدم زنده‌ای بدون توجه به سن، جنسیت، نژاد یا مذهب، یک شخص حقیقی به شمار می‌رود. این یک اصل بنیادین است که به هر فردی توانایی حقوقی برای داشتن حقوق و پذیرش تعهدات را می‌دهد. حتی یک نوزاد نیز از این قاعده مستثنی نیست و می‌تواند برای مثال، مالک اموال باشد.

مهم‌ترین ویژگی‌های یک شخص حقیقی چیست؟

شخصیت حقیقی دارای  3  ویژگی اصلی و تعیین‌کننده است که وضعیت حقوقی او را از ابتدا تا انتها مشخص می‌کند: شروع شخصیت، پایان شخصیت و اهلیت.

شروع شخصیت حقیقی از چه زمانی است؟

شخصیت قانونی یک فرد با تولد و مرگ او تعریف می‌شود. قانوناً، شخصیت یک انسان از لحظه‌ای که زنده متولد می‌شود آغاز می‌گردد. حتی اگر نوزاد فقط برای چند لحظه زنده بماند، در همان مدت کوتاه دارای تمام حقوق یک شخص حقیقی بوده است.

پایان شخصیت حقیقی چه زمانی است؟

با وقوع مرگ قطعی یا صدور حکم موت فرضی توسط دادگاه، شخصیت حقیقی یک فرد پایان می‌یابد. پس از مرگ، دارایی‌ها و تعهدات مالی او از طریق فرآیند انحصار وراثت به ورثه منتقل می‌شود و دیگر نمی‌تواند طرف قرارداد یا دعوای حقوقی قرار گیرد.

اهلیت تمتع و استیفا به چه معناست؟

اهلیت قانونی یکی از کلیدی‌ترین ویژگی‌های اشخاص حقیقی است و به دو بخش تقسیم می‌شود:

1. اهلیت تمتع: به معنای صلاحیت و توانایی داشتن حق است. هر انسان زنده‌ای از بدو تولد این اهلیت را دارد. برای مثال، یک کودک می‌تواند مالک یک خانه باشد.
2. اهلیت استیفا: به معنای توانایی و شایستگی قانونی برای اجرای حقوق است. یعنی فرد بتواند شخصاً در اموال و حقوق خود تصرف کند (مثلاً خانه خود را بفروشد). این اهلیت نیازمند رشد، عقل و بلوغ است و در افرادی که به سن قانونی نرسیده یا دچار جنون هستند، وجود ندارد.

تفاوت اصلی شخص حقیقی و شخص حقوقی 

درک تفاوت شخص حقیقی و حقوقی برای هرگونه فعالیت اقتصادی، از جمله ثبت سازمان یا نهاد تجاری، ضروری است. این تفاوت‌ها تنها در ماهیت وجودی آن‌ها خلاصه نمی‌شود.

آیا شخص حقیقی می‌تواند شرکت ثبت کند؟

بله، اشخاص حقیقی می‌توانند با مشارکت یکدیگر یا حتی گاهی به تنهایی، یک شخص حقوقی جدید مانند یک شرکت سهامی خاص یا با مسئولیت محدود را به ثبت برسانند. در این حالت، فرد به عنوان صاحب امتیاز یا سهام‌دار آن شرکت شناخته می‌شود.

مسئولیت پرداخت دیون و بدهی‌ها چگونه است؟

این یکی از مهم‌ترین تفاوت‌هاست. یک شخص حقیقی (مانند یک مغازه‌دار) با تمام دارایی‌های شخصی خود مسئول تعهدات و بدهی‌های کسب‌وکارش است. اما در یک شخص حقوقی (مانند شرکت با مسئولیت محدود)، مسئولیت قانونی سهام‌داران تنها به میزان سرمایه‌ای است که به شرکت آورده‌اند و طلبکاران نمی‌توانند اموال شخصی آن‌ها را توقیف کنند.

تفاوت در نام، اقامتگاه و تابعیت چیست؟

هر فرد حقیقی دارای نام، اقامتگاه قانونی (محل زندگی) و تابعیت مشخص است. اشخاص حقوقی نیز دارای نام تجاری، اقامتگاه (آدرس دفتر مرکزی) و تابعیت (کشور محل ثبت) مخصوص به خود هستند که از مشخصات مؤسسان آن کاملاً مستقل است.

چه حقوق و تکالیفی برای اشخاص حقیقی تعریف شده است؟

هر شخص در جامعه دارای مجموعه‌ای از حقوق و تکالیف اشخاص است که به او اختیارات قانونی می‌دهد و در عین حال، مسئولیت‌ها و وظایفی را بر عهده او می‌گذارد.

حقوق بنیادین یک فرد کدامند؟

حقوق یا امتیازات یک فرد شامل موارد اساسی مانند حق حیات، حق مالکیت، حق آزادی بیان، حق دادخواهی و حق انعقاد قرارداد است. این حقوق به او اجازه می‌دهند تا در جامعه فعالیت کرده و از منافع خود دفاع کند.

مهم‌ترین تکالیف قانونی یک فرد چیست؟

در کنار حقوق، هر فرد تکالیفی نیز دارد. مهم‌ترین این تعهدات شامل احترام به قوانین کشور، پرداخت مالیات (مانند مالیات بر درآمد شخصی)، انجام خدمت وظیفه عمومی برای آقایان و عدم اضرار به حقوق دیگران است.

چرا درک مفهوم شخص حقیقی برای کسب‌وکار شما حیاتی است؟

چه به عنوان یک کارآفرین مستقل فعالیت کنید و چه قصد راه‌اندازی یک استارتاپ را داشته باشید، درک تعریف شخص حقیقی و تفاوت‌های آن با شخص حقوقی مستقیماً بر مسئولیت قانونی، نحوه پرداخت مالیات و آینده کسب‌وکار شما تأثیر می‌گذارد. انتخاب نادرست ساختار کسب‌وکار می‌تواند در آینده، به‌خصوص در زمان مواجهه با مشکلات مالی یا ورشکستگی، تمام دارایی‌های شخصی شما را به خطر اندازد.

 

سوالات متداول