علت کم شدن گاز کولر خودرو چیست؟ + ۱۰ علامت هشدار کاهش گاز کولر ماشین را بدانید

به گزارش بانک اول، عملکرد صحیح کولر ماشین به‌ویژه در ماه‌های گرم سال، یک ضرورت انکارناپذیر است. ولی سیستم تهویه مطبوع نیز مانند هر بخش دیگری از خودرو امکان دارد به مشکل بربخورد. یکی از فاکتورهایی که با مشاهده نقص عملکرد باید به دنبالش باشید، علت کم شدن گاز کولر خودروست.

گاز مبرد (refrigerant) که نیروی محرکه سیستم کولر محسوب می‌شود، مادام‌العمر نیست و امکان دارد در طی زمان یا پیرو بروز مشکل فنی یا فیزیکی، دچار نشتی شود. اگر می‌خواهید بدانید که دلیل کاهش گاز کولر ماشین چیست، هر مرتبه شارژ گاز AC خودرو چقدر دوام می‌آورد و چه زمانی نیاز به شارژ مجدد دارد، این راهنما پاسخ شما را می‌دهد.

 

سیستم کولر خودرو چگونه کار می‌کند؟

پیش از اینکه سراغ بررسی علت کم شدن گاز کولر خودرو برویم، بایستی بدانیم سیستم تهویه مطبوع اتومبیل چطور کار می‌کند. این سیستم از چند جزء کلیدی تشکیل شده است: کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط، اواپراتور و گاز مبرد. فرآیند خنک‌سازی با کمپرسور آغاز می‌شود که گاز را فشرده و در سیستم به گردش درمی‌آورد. گاز در این چرخه، با تغییر فاز از گاز به مایع و بالعکس، گرمای داخل کابین را جذب می‌کند (از طریق اواپراتور) و آن را به هوای بیرون منتقل می‌نماید (از طریق کندانسور). این چرخه مداوم، هوای خنک را در خودرو ایجاد می‌کند.

گاز مبرد در سیستم کولر گردش می‌کند تا گرمای کابین را به فضای موتور منتقل کرده و در آنجا به محیط خارج پراکنده شود. وقتی سیستم پر باشد، گاز کم‌فشاری که از اواپراتور عبور می‌کند، گرمای هوا را جذب کرده و احساس خنکی ایجاد می‌نماید.

اما اگر مشکل کم شدن گاز کولر ماشین وجود داشته باشد، گاز به اندازه کافی خنک نمی‌شود و کمپرسور مجبور است با فشار بیشتری کار کند تا گاز را به سمت پر فشار سیستم براند. در این حالت، فشار مضاعف به کمپرسور وارد شده و ممکن است زودتر از موعد خراب شود یا از کار بیفتد. در بسیاری از موارد تعمیراتی، علت سوپاپ زدن کمپرسور کولر ماشین در نهایت انگشت اتهام را به سمت کاهش سطح فشار گاز مبرد می‌گیرد.

 

علت کم شدن گاز کولر خودرو چیست؟

 

گاز مبرد در شرایط عادی مصرف نمی‌شود، اما برخی خودروها با گذشت زمان کاهش جزئی را نشان می‌دهند. اگرچه از نظر تئوری هیچ سیستم کاملاً عایقی وجود ندارد، اما سیستم کولر خودرو در زمان خروج از کارخانه اساساً بدون نشتی است. البته این به معنای ماندگاری همیشگی آن نیست. بیشتر اجزای سیستم کولر از فلز ساخته شده‌اند، اما در نقاط اتصال از واشرها و شلنگ‌های لاستیکی استفاده می‌شود. این قطعات لاستیکی به‌مرور زمان مستعد فرسودگی هستند و ممکن است نشتی‌های کوچکی ایجاد کنند. نشتی گاز در سیستم کولر خودرو، شاید سال‌ها طول بکشد تا علائمش را نشان دهد و راننده متوجه وجود مشکل شود.

اگر خودروی شما کمتر از پنج سال قدمت دارد و سیستم برودتی آن به‌علت دلیل کاهش گاز کولر ماشین از کار افتاده، احتمالاً نشتی قابل‌توجهی در اجزایی مانند کندانسور، کمپرسور یا اواپراتور وجود دارد. در این مرحله، مسئله به اتصالات لوله‌های سیستم تهویه مربوط می‌شود. باید بعد از شناسایی علت کم شدن گاز کولر خودرو، نشتی را پیدا کنید و گاز باقی‌مانده در سیستم را تخلیه نمایید. قسمت معیوب را تعمیر کنید و گاز را به میزان مشخص‌شده توسط سازنده شارژ کنید. در همین مقاله، شیوه رفع مشکل کم شدن گاز کولر ماشین را نیز توضیح خواهیم داد.

 

۱۰ علامت کاهش گاز کولر ماشین

اشکالات متعددی می‌توانند باعث نارسایی سیستم AC ماشین شما باشند. در این بخش، لیست رایج‌ترین دلایل فنی کاهش گاز کولر ماشین را باهم بررسی می‌‎کنیم.

 

افت کارایی سیستم خنک‌کننده

اولین و واضح‌ترین نشانه علت کم شدن گاز کولر خودرو، خروج باد گرم از دریچه‌هاست. اگر کولر خودرو حتی در حالت حداکثر هم نمی‌تواند فضای کابین را خنک کند، باید آن را هشداری جدی قلمداد کنید. گاز مبرد نقش اصلی را در جذب گرما دارد و بدون مقدار کافی آن، سیستم نمی‌تواند گرما را به‌خوبی انتقال دهد. این مشکل معمولاً به‌تدریج شروع می‌شود؛ کولر برای رسیدن به دمای مطلوب زمان بیشتری می‌برد و در نهایت ممکن است کاملاً از کار بیفتد.

وقتی مشکل کم شدن گاز کولر ماشین به وجود می‌آید، فشار در سمت مکش کاهش یافته و باعث می‌شود کمپرسور بیش‌ازحد کار کند و سوپاپ‌های آن تحت فشار قرار بگیرند. این وضعیت می‌تواند به مرور زمان باعث خرابی سوپاپ‌ها شود.

 

عدم فعال شدن کلاچ کمپرسور

کلاچ کمپرسور که مسئول فعال‌سازی کمپرسور کولر است، برای عملکرد صحیح به فشار کافی گاز نیاز دارد. دلیل کاهش گاز کولر ماشین می‌تواند باعث فعال‌شدن سوئیچ ایمنی فشار پایین شود و از درگیرشدن کلاچ جلوگیری کند. اگر صدای کلیک می‌شنوید اما کمپرسور روشن نمی‌شود یا خبری از فعال شدن کلاچ نیست، این احتمالاً نشانه کمبود گاز باشد.

 

صداهای غیرعادی یا هیس‌هیس

صدای هیس‌هیس یا قل‌قل از دریچه‌های کولر یا زیر کاپوت معمولاً نشانه علت کم شدن گاز کولر خودرو و نشتی گاز است. این صداها زمانی ایجاد می‌شوند که گاز از طریق ترک‌های کوچک در شلنگ‌ها، واشرها یا هسته اواپراتور نشت می‌کند. نادیده گرفتن این صداها می‌تواند منجر به تخلیه کامل گاز و خرابی کمپرسور شود، چون این سیستم برای روان‌کاری قطعات داخلی به گاز متکی است.

اگر تسمه کولر شل، فرسوده یا آسیب‌دیده باشد، می‌تواند باعث صدای جیرجیر شود. مشکلات فن نیز ممکن است باعث صداهای تق‌تق یا کوبیدن شود و نشان دهد که نیاز به تعویض دارد. علت صدای فس فس کولر خودرو هم می‌تواند نشان‌دهنده مشکل کم شدن گاز کولر ماشین و وجود نشتی باشد.

 

جریان هوای ضعیف یا محدود

اگر جریان هوای خروجی از کولر خودرو ضعیف باشد، نشان می‌دهد که هوا به‌درستی به دریچه‌ها نمی‌رسد. دلیل کاهش گاز کولر ماشین در این حالت، می‌تواند یکی از موارد زیر باشد.

• رشد کپک یا قارچ در هسته اواپراتور؛
• شلنگ دمنده خراب؛
• سوختن فن تهویه؛
• بازبودن واشرهای محفظه هسته؛
• خرابی واشرهای محفظه دمنده؛
• نقص در واشرهای محفظه هسته اواپراتور.

اگر این مشکل را مشاهده کردید، در اسرع وقت خودرو را نزد یک تعمیرکار متخصص ببرید.

 

یخ زدن قطعات سیستم تبرید

این یکی متناقض به نظر می‌رسد، اما علت کم شدن گاز کولر خودرو می‌تواند باعث تشکیل یخ روی کویل اواپراتور یا لوله‌های گاز شود. کمبود گاز تعادل فشار را به هم زده و منجر به یخ‌زدن اواپراتور می‌شود. ممکن است کاهش جریان هوا یا چکه‌کردن آب داخل کابین را هم مشاهده کنید که نتیجه ذوب یخ است.

 

عملکرد نامنظم

اگر کولر گاهی هوای خنک می‌دهد یا فقط در سرعت‌های خاصی کار می‌کند، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکل کم شدن گاز کولر ماشین باشد. سیستم ممکن است موقتاً فشار کافی برای عملکرد داشته باشد، اما نتواند آن را حفظ کند و در نتیجه عملکردی ناپایدار نشان دهد.

 

مشاهده نشت گاز در تست

نشت گاز کولر اغلب باعث باقی‌ماندن رد چربی روی قطعاتی مانند کمپرسور، کندانسور یا اتصالات شلنگ می‌شود. گازهای مدرن مانند R-۱۳۴a یا R-۱۲۳۴yf با رنگ فلورسنت مخلوط می‌شوند و در نور UV قابل‌تشخیص هستند. با مراجعه به مکانیکی و بررسی خودرو، احتمالاً لکه‌های چرب یا رنگ‌های سبز/زرد فلورسنت مشاهده خواهید کرد.

 

استشمام بوی نامطبوع در کابین

اگرچه این مورد مستقیماً به سطح گاز مرتبط نیست، اما حس بوی نا و کپکی ناشی از رطوبت اضافی می‌تواند یکی از علائمی باشد که نشان دهنده خرابی کولر خودروی شماست. بااین‌حال، نشتی گاز نیز ممکن است بوی شیمیایی ملایمی ایجاد کند، البته این مورد کمتر شایع است.

 

تأخیر در بخارزدایی شیشه‌ها

اگر شیشه‌های جلو یا داخلی خودرو دیرتر از حد معمول بخارزدایی می‌شوند، احتمالاً سیستم کولر خودرو شما نیاز به تجدید گاز کولر دارد. شیشه‌های بخارگرفته دید راننده را مختل می‌کنند و می‌توانند رانندگی را خطرناک کنند. اگر این مشکل را تجربه می‌کنید، هرچه سریع‌تر برای بررسی سیستم کولر خودرو اقدام کنید.

 

یادتان نمی‌آید آخرین بار چه زمانی گاز کولر پر شده

اکثر خودروهای مدرن هر دو سال یکبار نیاز به تجدید گاز کولر دارند، بنابراین سرویس دوره‌ای سیستم تهویه مطبوع بسیار مهم است. میزان استفاده از خودرو بر تعداد دفعات سرویس و تجدید گاز کولر تأثیر می‌گذارد. هرچه بیشتر رانندگی کنید، سیستم کولر زودتر نیاز به سرویس پیدا می‌کند. اگر یادتان نمی‌آید آخرین بار چه زمانی گاز کولر خودرو پر شده، به احتمال زیاد زمانش گذشته و باید به فکر شارژ مجدد گاز کولر خودرو باشید.

 

چطور در خانه مشکل کاهش گاز کولر را حل کنیم؟

سیستم کولر خودرو برای عملکرد صحیح به میزان مشخصی گاز (مبرد) نیاز دارد. اگر گاز کولر کم یا تمام شده باشد، خنک‌کنندگی سیستم به شدت کاهش می‌یابد. برای تشخیص و حل این مشکل در خانه، می‌توانید از این روش‌های ساده استفاده کنید.

بررسی عملکرد کمپرسور

هنگام روشن کردن کولر، صدای کلیکِ کمپرسور را گوش دهید. اگر کمپرسور روشن نمی‌شود یا به‌طور متناوب خاموش و روشن می‌شود، احتمالاً گاز کولر کم است.

تست دمای هوا

دمای هوای خروجی از دریچه‌ها را با دماسنج مادون قرمز اندازه بگیرید. اگر دما پس از ۵-۱۰ دقیقه کارکرد کولر به زیر ۱۰ درجه سانتیگراد نرسد، احتمال مشکل کم شدن گاز کولر ماشین وجود دارد.

مشاهده سنجاقک روی دریچه شارژ

برخی خودروها یک سنجاقک شفاف روی پورت شارژ گاز دارند. اگر حباب یا کف در این قسمت مشاهده کنید، نشانه کمبود گاز است.

اگر مطمئنید که علت کم شدن گاز کولر خودرو یک نشتی بزرگ یا ایراد فنی نیست، می‌توانید از کیت‌های شارژ خانگی استفاده کنید. این کیت‌ها شامل یک قوطی گاز، فشارسنج و شلنگ اتصال هستند. برای رفع مشکل کمبود گاز کولر ماشین در خانه، مراحل زیر را دنبال کنید.

• کولر را در حالت حداکثر سرمایش روشن کنید.
• شلنگ کیت را به پورت کم‌فشار سیستم (که معمولاً کلاهک آبی یا مشکی دارد) متصل کنید.
• گاز را به آرامی وارد سیستم کنید و همزمان فشارسنج را بررسی نمایید تا از حد مجاز فراتر نرود.
• پس از رسیدن به فشار ایده‌آل (معمولاً ۲۵-۴۵ psi بر اساس دمای محیط)، عملیات را متوقف کنید.

توجه داشته باشید که این روش فقط یک راهکار موقت است. اگر دلیل کاهش گاز کولر ماشین، نشتی یا وجود اشکالی جدی‌تر در سیستم خودرو باشد، شارژ مجدد مشکل را ریشه‌ای حل نمی‌کند و باید نشتی توسط تکنسین تعمیر شود.

 

همیشه نمی‌توان سیستم کولر خودرو را با روش‌های خانگی، دقیق و میزان از نظر مقدار و فشار گاز کالیبره کرد. اگر پس از شارژ گاز کولر همچنان با مشکل مواجه هستید، احتمالاً سیستم نیاز به تنظیمات بیشتری دارد. در این صورت، باید خودرو را نزد یک تکنسین متخصص ببرید. تعمیرکاران معتبر، با استفاده از تجهیزات ویژه نشتی‌های کوچکی که روشهای خانگی قادر به تشخیص آنها نیستند، بررسی می‌کنند. این کار به دو روش انجام می‌شود:

• اضافه کردن رنگ مخصوص به گاز کولر که با نور UV قابل مشاهده است؛
• و استفاده از پروب‌های حساس که وجود گاز را در نقاط غیرعادی تشخیص می‌دهند.

اگر نشتی پیدا شده و علت کاهش گاز کولر ماشین شناسایی گردد، تعمیرکاران آن را رفع می‌کنند تا سیستم کولر دوباره به یک مدار کاملاً بسته تبدیل شود. سپس با دستگاه مخصوص، تمام گاز موجود در سیستم را تخلیه و گاز جدید را با فشار صحیح جایگزین می‌کنند. پس از این مراحل، سیستم باید به درستی کار کند.

 

راه حل های احتمالی برای رفع مشکل کاهش گاز کولر ماشین

• تعویض واحد کنترل کولر: اگر خودرو شما کمبود گاز داشته باشد، ممکن است واحد کنترل کولر به دلیل عدم توانایی در تنظیم صحیح سیستم خراب شده و نیاز به تعویض داشته باشد.
• تعویض سیستم کنترل تهویه مطبوع: کمبود گاز کولر می‌تواند باعث خرابی سیستم کنترل تهویه مطبوع شود (از جمله پمپ گرمایش در حفظ دمای مطلوب) و نیاز به تعویض داشته باشد.
• تعویض کمپرسور کولر: کارکردن سیستم کولر با گاز ناکافی می‌تواند باعث داغ شدن و قفل شدن کمپرسور کولر شود که نیاز به تعویض دارد.
• تعویض کندانسور کولر: سطح پایین گاز کولر می‌تواند باعث داغ شدن و آسیب به کندانسور و کویل داخلی شود که نیاز به تعویض خواهد داشت.
• تعویض ماژول کنترل کولر: اگر ماژول کنترل کولر نتواند سطح گاز را به درستی حس و تنظیم کند، ممکن است نیاز به تعویض داشته باشد.
• تعویض سوئیچ فشار کولر: در صورت کمبود گاز، سوئیچ فشار ممکن است نتواند سطح فشار صحیح را تشخیص دهد و برای بازگرداندن عملکرد سیستم نیاز به تعویض دارد.
• تعویض شلنگ‌های کولر: کمبود گاز کولر می‌تواند نشان‌دهنده نشتی در شلنگ‌های کولر باشد که برای نگهداری صحیح گاز باید تعویض شوند.

 

عمر مفید گاز کولر ماشین چقدر است؟

 

در بیشتر موارد، گاز کولر سیستم تهویه مطبوع خودرو بین ۲ تا ۵ سال دوام می‌آورد که بستگی به میزان استفاده و نگهداری دارد. به مرور زمان، سطح گاز به دلیل نشتی طبیعی یا فرسودگی قطعات کاهش می‌یابد که می‌تواند کارایی خنک‌کنندگی را کم کند.

سرویس منظم سیستم کولر خودرو برای حفظ سلامت آن ضروری است. بررسی‌های دوره‌ای کمک می‌کنند تا قطعات فرسوده یا آسیب‌دیده که ممکن است باعث نشتی گاز کولر شوند، شناسایی شوند. این رویکرد پیشگیرانه از هزینه‌های سنگین تعمیرات در آینده هم جلوگیری می‌کند.

علت کم شدن گاز کولر خودرو می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله فرسودگی شلنگ‌ها، خرابی واشرها یا آسیب به کندانسور. دلیل کاهش گاز کولر ماشین اغلب به دلیل عدم نگهداری صحیح سیستم است. مشکل کم شدن گاز کولر ماشین اگر به موقع حل نشود، می‌تواند منجر به خرابی‌های جدی‌تر شود. بنابراین، توجه به علت کم شدن گاز کولر خودرو و رفع به موقع آن، از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند.

 

اگر گاز کولر ماشین کم باشد چه می شود؟

کمبود گاز کولر تنها به گرم شدن هوای کابین ختم نمی‌شود. این مشکل به صورت زنجیره‌ای به اجزای سیستم نیز آسیب می‌زند. عواقب زیر، تنها بخشی از مشکلاتی هستند که در صورت نادیده گرفتن کاهش گاز کولر ماشین ممکن است روی دهند.

• سوختن کمپرسور: گاز خنک‌کننده علاوه بر ایجاد سرمایش، روغن کمپرسور را نیز در سیستم گردش می‌دهد. کمبود گاز = گردش نکردن روغن = ساییدگی و سوختن کمپرسور.
• هزینه تعمیرات سنگین: جایگزینی کمپرسور یا کندانسور ممکن است تا ۱۰ میلیون تومان و بیشتر برای شما هزینه داشته باشد.
• خطرات محیط زیستی: نشت گازهای مبرد مانند R-۱۳۴a به لایه اوزون آسیب می‌رساند.
• یخ زدن اواپراتور: کمبود گاز موجب کاهش فشار سیستم و یخ زدن اواپراتور می‌شود. این یخ‌زدگی، مسیر جریان هوا را مسدود کرده و رطوبت داخل کابین را افزایش می‌دهد.

 

جمع بندی

اگر با مشکل کم شدن گاز کولر ماشین روبرو شدید، اولین قدم تشخیص صحیح، حصول اطمینان از عدم وجود ایراد فنی و شارژ اصولی است. هرگز نشتی‌ها را نادیده نگیرید، چرا که دلیل کاهش گاز کولر ماشین در ۹۰% موارد مربوط به خرابی واشرها، اتصالات یا کندانسور می‌شود. روش‌های خانگی مانند شارژ مجدد تنها برای مواقع اضطراری مناسب هستند و بهترین راهکار مراجعه به مراکز معتبر برای تست فشار، تزریق رنگ UV و تعمیر نشتی‌هاست. با رسیدگی به موقع، هم از هزینه‌های سرسام‌آور جلوگیری می‌کنید، هم عمر سیستم کولر خودرو را افزایش می‌دهید.

گاهی اوقات علت کم شدن گاز کولر خودرو اصلاً مربوط به گاز نیست. تکنسین می‌تواند سایر مشکلات مکانیکی مانند خرابی کندانسور، کمپرسور یا اجزای دیگر را تشخیص و رفع کند. بنابراین به محض مشاهده اولین نشانه‌های خرابی در سیستم کولر خودرو، برای جلوگیری از مشکلات جدی‌تر، اتومبیل را به دست متخصص بسپارید و ترجیحاً سعی نکنید با شناسایی علت کم شدن گاز کولر خودرو، خودتان درصدد تعمیر برآیید.

به یاد داشته باشید که دلیل کاهش گاز کولر ماشین ممکن است ساده یا پیچیده باشد، اما تشخیص و تعمیر بهموقع از هزینه‌های سنگین جلوگیری خواهد کرد. اگر با مشکل کم شدن گاز کولر ماشین روبرو شدید، بهترین راهکار مراجعه به کارشناس است تا سیستم به طور اصولی تعمیر و تنظیم شود.