7 تفاوت سکه بانکی و غیربانکی که باید بدانید!

به گزارش بانک اول برای شناخت تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، ابتدا باید با تعریف سکه بانکی و انواع آن آشنا شویم. به هر سکه‌ای که با نظارت بانک مرکزی و به شکل قانونی ضرب شده باشد، سکه بانکی می‌گویند. انواع سکه بانکی را نیز با توجه به وزن آن‌ها دسته‌بندی می‌کنند:

• سکه گرمی؛
• ربع سکه؛
• نیم سکه؛
• سکه تمام امامی؛
• سکه تمام بهار آزادی.

فرایند تولید و ضرب این سکه‌ها با نظارت بانک مرکزی انجام می‌شود و به همین دلیل کاملا استاندارد و قابل اعتماد هستند. یکی دیگر از دلایلی که سکه‌های بانکی را به گزینه ای محبوب برای سرمایه گذاری تبدیل کرده این است که سکه‌های بانکی هنگام خرید و فروش، اجرت ساخت شامل حال آن‌ها نمی‌شود.

همین ویژگی‌های قابل اعتماد بودن و نداشتن اجرت ساخت باعث شده تا همواره سرمایه گذاران از سکه‌های بانکی استقبال کنند. به دنبال این استقبال، این نوع از سکه‌های طلا دارای  حباب سکه  هم هستند و تحولات بازار می‌تواند روی قیمت آن موثر باشد

 

 

 

سرمنشا سکه‌های غیر بانکی

همانطور که اشاره شد سکه‌های بانکی می‌توانند دچار حباب قیمتی شوند و با افزایش قیمت همراه شوند. همین موضوع باعث شده تا برخی کلاه برداران اقدام به ضرب سکه‌های طلا در کارگاه‌های شخصی بکنند تا بتوانند آن ها را با قیمتی بالاتر از ارزش واقعی سکه به فروش برسانند. نوع سکه‌ها که خارج از نظارت بانک مرکزی تولید می‌شوند، سکه غیر بانکی می‌گویند.

سکه‌های غیر بانکی عموما در وزن و عیار پایین تولید می‌شوند و متاسفانه بسیاری از آن ها تقلبی بوده و فقط با هدف فریب دادن خریداران ضرب و تولید می‌شوند. این دو، بعضی از تفاوت سکه بانکی و غیربانکی بودند. در ادامه انواع سکه‌های غیر بانکی و نحوه شناسایی آنها را توضیح می‌دهیم.

انواع سکه غیر بانکی

برای اینکه تفاوت سکه بانکی و غیربانکی را بهتر درک کنید، بهتر است سراغ انواع سکه غیر بانکی نیز برویم. سکه‌های غیر بانکی شامل سه دسته‌اند که در ادامه هر سه دسته را باهم مرور می‌کنیم.

‌سکه‌های غیر بانکی با وزن و عیار استاندارد

همانطور که گفتیم یک تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، عیار است. منظور از وزن و عیار استاندارد این است که این نوع از سکه‌ها از نظر وزن و عیار تفاوتی با سکه‌های بانکی ندارند. یعنی درصد طلای به کار رفته در آلیاژ آن‌ها همان مقداری است که برای ضرب سکه بانکی استفاده می‌شود. به همین دلیل افرادی که این سکه را داشته باشند، می‌توانند با توجه به ارزش طلای به کار رفته در سکه آن را به قیمت طلا و با کسر حباب سکه به فروش برسانند.

 

سکه‌های غیر بانکی با عیار پایین

در این نوع از سکه‌های غیر بانکی درصد طلای به کار رفته در آلیاژ سکه کمتر از مقدار استاندارد است و به همین دلیل عیار سکه پایین می‌آید. البته نکته مهم در خصوص این سکه‌ها آن است که تشخیص این که یک سکه غیر بانکی عیار پایین دارد یا نه، اصلا کار راحتی نیست و نمی‌شود از روی ظاهر سکه به آن پی برد. چرا که از نظر طرح و رنگ، این سکه‌ها تفاوت فاحشی با سکه‌های عیار استاندارد ندارند و فقط شاید بتوان از روی وزن کمتر آن‌ها به این موضوع پی برد. بسیاری از کلاه برداران با استفاده از همین تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، سرمایه گذاران را فریب می‌دهند.

‌سکه‌های غیر بانکی روکش شده

سکه روکش شده سکه‌ای است که جنس آن از طلا نیست اما روی آن یک روکش نازک از طلا آبکاری می‌شود تا ظاهری مشابه با سکه‌های طلا داشته باشد. طبیعتا ارزش واقعی این سکه‌ها خیلی کمتر از سکه‌های طلای واقعی است. به غیر از افراد معدودی که با هدف جمع آوری کلکسیونی از سکه‌های مختلف، سکه‌های روکش شده را ضرب یا خریداری می‌کنند، این سکه‌ها عمدتا توسط جاعلان و کلاه برداران برای فریب دادن خریداران سکه استفاده می‌شوند.

 

 7 تفاوت سکه بانکی و غیربانکی که باید بدانید

در ابتدای مقاله گفتیم که برای بررسی تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، باید ابتدا به انواع این دو سکه نگاهی بیندازیم. حالا که با انواع سکه بانکی و غیربانکی آشنا شدید، می‌توانیم سراغ بررسی تفاوت سکه بانکی و غیربانکی برویم. در ادامه این تفاوت‌ها را بادقت بخوانید.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر ظاهر

اولین معیاری که برای مقایسه تفاوت سکه بانکی و غیربانکی به آن توجه می‌شود، مشخصات ظاهری سکه است. البته ضاربان سکه‌های غیر بانکی تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا این سکه‌ها مشابه سکه‌های بانکی باشند و به همین دلیل تشخیص غیر بانکی بودن سکه‌ها از روی ظاهر کار راحتی نیست و نیاز به دقت و تجربه بالا دارد.

از جمله نشانه‌هایی که برای تشخیص سکه غیر بانکی باید دنبال آن بگردید، یکی کنگره‌های سکه است. کنگره به قسمت دور سکه گفته می‌شود که در سکه بانکی کاملا یکدست بوده اما در غیر بانکی ظرافت کمتری دارد و یک دست نیست.

سطح سکه یکی دیگر از نشانه‌هایی است که باید به آن توجه کرد. سطح سکه بانکی کاملا تخت است اما سکه غیر بانکی کمی برآمدگی دارد و به اصطلاح محدب است. از نظر ضخامت نیز سکه بانکی کاملا یکپارچه بوده اما سکه غیر بانکی ممکن است در نقاطی ضخیم‌تر از نقاط دیگر باشد.

کیفیت چاپ طرح مورد مهم آخری ست که در تشخیص سکه غیر بانکی به شما کمک می‌کند. کیفیت چاپ در سکه بانکی بسیار بالا است و جزئیات طرح با ظرافت کار شده‌اند. اما در سکه غیر بانکی طرح با ظرافت کمتری کار شده و وقتی آن را کنار یک سکه بانکی معتبر قرار دهید، می‌توانید تفاوت‌های جزئی در طرح را تشخیص دهید.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر وزن

نکته بعدی در تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، وزن است. وزن سکه‌های بانکی از استاندارد دقیقی پیروی می‌کند و همه سکه‌هایی که تحت نظارت بانک مرکزی ضرب می‌شوند، تا سه رقم اعشار دقت وزن دارند. این یعنی برای مثال وزن همه سکه‌های بهار آزادی دقیقا 8.133 گرم است که دلیل آن استاندارد بودن فرایند تولید این سکه‌ها است.

اما در سکه‌های غیر بانکی بسیار پیش می‌آید که وزن سکه با وزن مرسوم سکه‌ها متفاوت است و کمتر یا حتی گاهی بیشتر است. دلیل تفاوت وزن آلیاژ متفاوتی است که در سکه غیر بانکی استفاده شده است. چون اغلب این سکه‌ها عیار پایینی دارند، آلیاژ آنها درصد کمتری از طلا دارد و سایر فلزات باعث سبک‌تر شدن آن می‌شوند.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر بسته‌بندی

سکه‌های بانکی را بانک مرکزی در بسته‌بندی‌های پلمپ‌شده، وکیوم‌شده و باکیفیت با آرم، مشخصات، کد امنیتی و هولوگرام رسمی عرضه می‌کند، در حالی که افراد یا کارگاه‌های خصوصی سکه‌های غیربانکی را اغلب بدون بسته‌بندی یا در بسته‌بندی‌های ساده، غیراستاندارد و با کیفیت پایین ارائه می‌دهند.

 

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر محل ساخت

بانک مرکزی سکه‌های بانکی را در ضرابخانه‌های رسمی خود یا تحت نظارت مستقیم تولید می‌کند تا استانداردهای دقیق کیفیت، وزن و عیار را تضمین کند. در مقابل، افراد خصوصی یا شرکت‌های غیررسمی سکه‌های غیربانکی را در کارگاه‌های شخصی، کارخانه‌های کوچک یا مکان‌های بدون مجوز می‌سازند که اغلب فاقد نظارت دولتی‌اند و ممکن است کیفیت پایین‌تری داشته باشند.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر نقدشوندگی

سکه‌های بانکی به دلیل اعتبار رسمی بانک مرکزی، ضمانت اصالت و تقاضای بالای بازار، نقدشوندگی سریع و آسانی دارند و خریداران به راحتی آن‌ها را با قیمت مناسب می‌پذیرند. در مقابل، سکه‌های غیربانکی به خاطر عدم ضمانت دولتی، ریسک تقلب و تقاضای پایین، نقدشوندگی کمتری نشان می‌دهند و فروشندگان اغلب با دشواری و قیمت پایین‌تر مواجه می‌شوند که این امر سرمایه‌گذاری در آن‌ها را پرریسک‌تر می‌کند.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر تنوع

بانک‌ها سکه‌هایی با تنوع پایین و استاندارد ارائه می‌دهند. انواع اصلی آن‌ها عبارت‌اند از تمام سکه بهار آزادی، تمام سکه امامی، نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی. این سکه‌ها وزنی یکنواخت، عیاری برابر با ۹۰۰ یا ۲۱.۶ و طراحی ثابت نشان می‌دهند و هیچ تنوعی در جنس یا عیار بروز نمی‌دهند.

در حالی‌که تولیدکنندگان غیربانکی سکه‌هایی با تنوع بالا عرضه می‌کنند. این سکه‌ها دسته‌بندی‌های گوناگونی را دربرمی‌گیرند، مانند سکه‌های مجوزدار برای مثال سکه‌های پارسیان با وزن‌های متنوع از ۰.۱ گرم تا چند گرم، سکه‌های با عیار و وزن استاندارد، و حتی سکه‌های تقلبی با عیار پایین‌تر یا جنس‌های غیرطلا. طراحی‌ها، وزن‌ها و عیارها در این سکه‌ها تفاوت‌های زیادی دارند و اغلب گزینه‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک یا خاص فراهم می‌آورند، اما این تنوع ریسک عدم اصالت را افزایش می‌دهد.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی در رنگ

سکه‌های بانکی رنگ طلایی استانداردی دارند که به شمش طلا نزدیک است؛ نه خیلی زرد روشن، نه سفید یا سبز. بانک مرکزی این رنگ یکنواخت و طبیعی را با عیار دقیق ۹۰۰ و آلیاژ استاندارد به دست می‌آورد. اما سکه‌های غیربانکی رنگ‌های گوناگونی نشان می‌دهند؛ گاهی زردتر، به دلیل عیار پایین‌تر یا آلیاژ نامناسب، سفیدتر، سبزتر یا حتی کم‌رنگ‌تر به چشم می‌آیند. تولیدکنندگان اغلب این تنوع را با نادیده گرفتن استانداردهای بانک مرکزی یا بهره‌گیری از مواد تقلبی مانند آبکاری پدید می‌آورند. برای تشخیص دقیق، افراد باید این سکه‌ها را با نمونه‌های اصیل مقایسه کنند.

 

 

 

تفاوت قیمت سکه بانکی و غیر بانکی چقدر است؟

به تفاوت سکه بانکی و غیربانکی از نظر قیمت رسیدیم. عوامل گوناگونی مانند نوع سکه، شرایط بازار، عرضه و تقاضا، حباب قیمت و ریسک اصالت، تفاوت قیمت میان سکه‌های بانکی و غیربانکی را ایجاد می‌کنند. به طور کلی، بانک مرکزی سکه‌های بانکی را با اعتبار بالا، نقدشوندگی برتر و حباب قیمتی ضرب می‌زند که همین ویژگی‌ها آن‌ها را گران‌تر از سکه‌های غیربانکی می‌سازد. این تفاوت معمولاً بین ۳ تا ۱۵ درصد نوسان دارد، اما بازارهای پرنوسان می‌توانند آن را افزایش دهند. فروشندگان اغلب سکه‌های غیربانکی را بدون حباب عرضه می‌کنند، اما این سکه‌ها ریسک تقلب را به همراه دارند، بنابراین کارشناسان خرید از منابع معتبر را پیشنهاد می‌دهند.

جدول مقایسه تفاوت سکه بانکی و غیربانکی

با توجه به نکات بالا، تفاوت سکه بانکی و غیربانکی را می‌توانیم در جدول زیر خلاصه کنیم:

مشخصات	سکه بانکی	سکه غیر بانکی
کنگره	کنگره سکه یک دست است	کنگره غیر یک دست است.
سطح سکه	سطح سکه صاف و تخت است.	سطح سکه برآمدگی دارد.
ضخامت	ضخامت سکه یکپارچه است.	ممکن است نقاطی از سکه ضخیم‌تر یا نازک‌تر باشند.
ظرافت طرح	طرح با ظرافت و دقیق چاپ شده است.	طرح ظرافت نسبتا کمتری دارد و به جزئیات توجه نشده ا ست.
وزن سکه	وزن سکه کاملا دقیق و مطابق با استاندارد بانک مرکزی است.	وزن سکه ممکن است بالاتر یا پایینتر از استاندارد باشد.
بسته‌بندی	بسته‌بندی منظم همراه با هولوگرام اصلی دارد.	ممکن است بسته‌بندی نامنظم باشد و هولوگرام معتبر نداشته باشد.
عیار	عیار طلا سکه 90% است.	عیار طلا کمتر از 90% است.

در مجموع تشخیص تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، به شکل قطعی حتما باید توسط افراد خبره و کارشناس در این امر انجام شود. به همین دلیل ریسک خرید و فروش این نوع از سکه‌های طلا بالا است و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند سراغ گزینه‌های ایمن‌تری برای خرید طلا بروند که احتمال کلاه برداری در آنها کمتر است.

5 علت که هیچ گاه سکه غیربانکی نخریم!

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی را یادگرفتید. حالا به نظرتان باید روی سکه غیربانکی سرمایه‌گذاری کنیم یا خیر؟ در ادامه پنج دلیل برای اینکه هیچ‌گاه سکه غیربانکی نخریم را آورده‌ایم.

احتمال تقلبی بودن سکه

تولیدکنندگان سکه‌های طلا را پلمب می‌کنند، بنابراین افراد عادی به سختی می‌توانند تقلبی بودن آن‌ها را تشخیص دهند. همان‌طور که در این مطلب توضیح دادیم، سکه‌های غیربانکی تفاوت ظاهری چشمگیری با سکه‌های بانکی ندارند و فقط کارشناسان باتجربه می‌توانند آن‌ها را شناسایی کنند.

وزن و عیار پایین سکه

بیشتر سکه‌های غیربانکی وزن و عیار کمتری نسبت به سکه‌های بانکی دارند، اما کلاهبرداران آن‌ها را با قیمت مشابه می‌فروشند. بنابراین، خریداران همیشه با ریسک بزرگی روبه‌رو می‌شوند.

دشواری فروش

سکه‌های غیربانکی محبوبیت چندانی در بازار ندارند، زیرا احتمال تقلبی بودن آن‌ها بالاست و خریداران به سختی می‌توانند آن‌ها را بفروشند.

قیمت پایین‌تر هنگام فروش

برخلاف سکه‌های بانکی، سکه‌های غیربانکی حباب قیمتی ندارند. بنابراین، حتی اگر سکه غیربانکی عیار و وزن استانداردی داشته باشد، فروشندگان آن را فقط به اندازه قیمت طلای خام به‌کاررفته در آن می‌خرند و حباب قیمت سکه را از ارزش آن کم می‌کنند.

غیرقانونی بودن سکه

بانک مرکزی مصوب کرده است که تولیدکنندگان هیچ کدام از مسکوکات طلا را در بازار به شکل دایره‌ای و مشابه سکه‌های بانکی تولید نکنند. بنابراین، تمام سکه‌های غیربانکی غیرقانونی به شمار می‌روند و افراد اگر آگاهانه آن‌ها را بخرند یا بفروشند، ممکن است با پیگرد قانونی مواجه شوند.

 

با شناخت تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، چطور سکه بانکی را از غیر بانکی تشخیص بدهیم؟

برای تشخیص سکه بانکی از سکه غیر بانکی، باید از تفاوت سکه بانکی و غیربانکی استفاده کنید که با هم نام بردیم. برای تشخیص این دو سکه از هم، روش‌های مختلفی وجود دارد که بر اساس ویژگی‌های فیزیکی، ظاهری و کیفیتی است. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.

بررسی وزن سکه

شما می‌توانید وزن سکه‌های بانکی را بررسی کنید، زیرا این سکه‌ها وزنی دقیق و استاندارد دارند. برای نمونه، سکه تمام بهار آزادی یا امامی دقیقاً ۸.۱۳۳ گرم وزن دارد و محدوده قابل قبول آن بین ۸.۱۳۲ تا ۸.۱۳۷ گرم است. سکه‌های غیربانکی اغلب وزنی کمتر یا نادقیق نشان می‌دهند، مانند تفاوت چند میلی‌گرمی. از یک ترازوی دیجیتال دقیق بهره ببرید و وزن را بدون وکیوم اندازه بگیرید؛ وزن سکه همراه با وکیوم نباید کمتر از ۱۰.۵ تا ۱۱.۵ گرم باشد تا اصالت آن تأیید شود.

بررسی عیار (خلوص طلا)

عیار سکه‌های بانکی را بررسی کنید، زیرا خلوص طلای آن‌ها دقیقاً ۹۰۰ یا معادل 22 عیار است. سکه‌های غیربانکی اغلب عیاری پایین‌تر از ۲2 عیار دارند. برای تشخیص، از سنگ محک و تیزاب بهره ببرید بدون اینکه آسیبی به سکه وارد شود، یا به مراکز معتبر با دستگاه‌های پیشرفته تشخیص عیار مراجعه کنید. سکه‌های تقلبی ممکن است آبکاری‌شده باشند و عیار پایینی را آشکار سازند، بنابراین این روش‌ها اصالت را به وضوح نشان می‌دهند.

بسته‌بندی (وکیوم)

بسته‌بندی سکه را ارزیابی کنید، زیرا سکه‌های بانکی معمولاً در وکیوم ‌شده با هولوگرام، سریال منحصربه‌فرد، لیبل مقوایی باکیفیت و اطلاعات فروشنده مانند نام، آدرس و تلفن عرضه می‌شوند. وکیوم را بدون بادکردگی، خراش یا بدشکلی نگه دارید. سکه‌های غیربانکی ممکن است بدون این ویژگی‌ها یا با وکیوم جعلی باشند. سریال را از طریق سایت اتحادیه یا بانک مرکزی چک کنید تا اصالت را با اطمینان تأیید کنید.