اگر پول را اشتباهی به حساب دیگری واریز کردید، چطور آن را پس بگیرید؟ + مراحل قانونی و اقدام فوری

به گزارش بانک اول واریز اشتباهی پول، تجربه‌ای است که تقریباً برای همه ما حداقل یک‌بار پیش آمده یا ممکن است در آینده رخ دهد. در شلوغی کارهای روزمره، کافی است تنها چند ثانیه حواس‌مان پرت شود تا به‌جای دوست، همکار یا فروشنده مورد نظر، مبلغ را به حساب فرد دیگری انتقال دهیم. گاهی هم این اشتباه، نتیجه‌ی بی‌احتیاطی نیست؛ بلکه فریب تماس‌های تلفنی یا پیام‌های جعلی باعث می‌شود پولی را به حساب کلاهبرداران واریز کنیم.

در چنین شرایطی، طبیعی است که دچار نگرانی و اضطراب شویم؛ اما جای نگرانی نیست. در این مطلب قصد داریم به یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین پرسش‌های کاربران پاسخ دهیم:

اگر پولی را به‌ اشتباه به حساب شخص دیگری واریز کردیم، دقیقاً باید چه کار کنیم؟

واریز اشتباهی پول دقیقاً یعنی چه؟

واریز اشتباهی پول یعنی زمانی که شما مبلغی را از حساب خود به حساب فرد یا نهادی دیگر انتقال می‌دهید، اما گیرنده وجه همان شخصی نیست که مدنظر شما بوده است.

به زبان ساده‌تر، پول از حساب شما کم می‌شود ولی به حساب اشتباهی می‌رود — مثلاً شماره کارت یا شبا را اشتباه وارد کرده‌اید یا بین چند گیرنده مختلف اشتباهی انتخاب کرده‌اید.

1. کارت به کارت: رایج‌ترین نوع اشتباه، مخصوصاً در اپلیکیشن‌های بانکی یا دستگاه‌های خودپرداز است. معمولاً عددی از شماره کارت اشتباه وارد می‌شود یا فرد فرستنده به نام گیرنده دقت نمی‌کند.
2. انتقال پایا (PayA): در این روش، وجه معمولاً با تأخیر چند ساعته و در ساعات کاری به حساب مقصد منتقل می‌شود. اگر اشتباه را زود متوجه شوید، گاهی می‌توانید قبل از واریز نهایی، درخواست توقف انتقال را ثبت کنید (البته فقط در همان روز و پیش از تسویه سیستم بانکی).
3. انتقال ساتنا (Satna): در مبالغ بالاتر و تراکنش‌های بین‌بانکی استفاده می‌شود. پس از تأیید و انجام تراکنش، وجه مستقیماً به حساب مقصد منتقل می‌شود و بانک‌ها اجازه لغو یا بازگشت وجه را بدون حکم قضایی ندارند.
4. انتقال لحظه‌ای (نظیر پل، ناپا یا شتاب‌یار): این نوع انتقال، سریع‌ترین حالت ممکن است و وجه تقریباً در همان لحظه به حساب مقصد می‌نشیند. در نتیجه اگر اشتباهی رخ دهد، عملاً هیچ فرصتی برای لغو یا بازگشت خودکار وجه وجود ندارد.

بانک نمی‌تواند پول شما را برگرداند!

متأسفانه در بسیاری از منابع یا گفتگوهای روزمره، اطلاع‌رسانی نادرست درباره‌ی واریز اشتباهی پول وجود دارد. شاید شما هم شنیده باشید که اگر پولی را اشتباهی برای کسی واریز کردید، کافی است به بانک مراجعه کنید تا وجه را برایتان برگرداند! اما حقیقت این است که بانک‌ها اجازه‌ی برداشت یا بازگرداندن وجه از حساب دیگران را بدون حکم قضایی ندارند.

به بیان ساده‌تر، حتی اگر انتقال وجه توسط شما اشتباه انجام شده باشد، بانک حق ندارد بدون اجازه‌ی صاحب حساب مقصد، پول را از حساب او خارج کند. این قانون برای حفظ حریم مالی افراد و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی وضع شده است. بنابراین، اگر بعد از متوجه شدن اشتباه، با اصرار و تماس‌های مکرر از بانک بخواهید پول را “برگرداند”، در واقع فقط وقت خودتان را تلف کرده‌اید.

 

در مراجعه به بانک چه باید بگوییم؟

اگر تصمیم گرفتید مسیر مراجعه حضوری به بانک یا تماس با آن را دنبال کنید، باید بدانید که بانک نمی‌تواند پول را مستقیماً به شما برگرداند، اما می‌تواند در حد اطلاع‌رسانی به شما کمک کند. در این حالت، درخواست شما از بانک باید این باشد که با صاحب حساب مقصد تماس گرفته و او را از واریز اشتباهی مطلع کند.

نکته‌ی مهم این است که باید به بانکی مراجعه کنید که پول به حساب مشتری آن بانک واریز شده است، نه بانکی که خودتان در آن حساب دارید.

برای این کار بهتر است ابتدا از بانک خودتان صورت‌حساب دقیق تراکنش را بگیرید تا اطلاعات لازم مانند تاریخ، ساعت، مبلغ و شماره‌حساب مقصد در دستتان باشد. سپس با ارائه‌ی این اطلاعات به بانک مقصد، می‌توانید درخواست کنید به‌نیابت از شما با فرد گیرنده تماس بگیرند و او را از اشتباه رخ‌داده مطلع کنند.

توجه داشته باشید که بانک‌ها به‌هیچ‌وجه شماره تماس یا اطلاعات شخصی صاحب حساب را در اختیار شما قرار نمی‌دهند. این اطلاعات در دسته‌ی داده‌های محرمانه‌ی مشتریان قرار دارد و افشای آن برخلاف قوانین حریم خصوصی است.

 

مرکز ارتباط با مشتریان بانک کمکی می کند؟

اگر می‌خواهید به‌صورت فوری شخصی را که پول اشتباهی به حسابش واریز کرده‌اید مطلع کنید، می‌توانید در همان لحظه با مرکز ارتباط با مشتریان بانک مقصد تماس بگیرید و از آن‌ها بخواهید با دارنده‌ی حساب تماس بگیرند و موضوع واریز اشتباهی را اطلاع دهند.

این اقدام در برخی بانک‌ها به‌عنوان یک خدمت حمایتی برای مشتریان انجام می‌شود تا از بروز مشکلات حقوقی و پیگیری‌های طولانی جلوگیری شود. البته بانک موظف نیست چنین کاری انجام دهد، اما بسیاری از مراکز تماس بانکی در عمل برای کمک به مشتریان، موضوع را به اطلاع دارنده‌ی حساب می‌رسانند.

ما در رده برای راحتی شما، لیست کامل شماره‌های مراکز ارتباط با مشتریان بانک‌های مختلف را در یک جدول آماده کرده‌ایم تا در مواقع اضطراری بتوانید سریع‌تر اقدام کنید و از اتلاف زمان جلوگیری شود.

 

اگر شخصی که پول به اشتباه به حسابش رفته همکاری نکرد، چه کنیم؟

اگر پس از اطلاع‌رسانی بانک، صاحب حساب مقصد حاضر به بازگرداندن وجه واریزی نشد، دیگر کاری از دست بانک برنمی‌آید. در این مرحله، اصرار یا مراجعه‌های مکرر به بانک تنها باعث اتلاف وقت شما می‌شود.

در چنین شرایطی، تنها راه قانونی برای بازپس‌گیری وجه، طرح شکایت از طریق مراجع قضایی است. شما باید با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و ارائه‌ی مستندات (مثل رسید واریز، صورت‌حساب بانکی و مکاتبات احتمالی با بانک)، شکایت خود را به اتهام «تصرف غیرقانونی در اموال» یا «استفاده ناروا از مال غیر» ثبت کنید.

نکته‌ی مهم این است که این نوع شکایت، با موارد کلاهبرداری یا فیشینگ متفاوت است.

در واریز اشتباهی، شما خودتان پول را انتقال داده‌اید، اما در کلاهبرداری، معمولاً شخصی با فریب یا روش غیرمجاز باعث برداشت پول از حساب شما شده است. بنابراین مسیر پیگیری قضایی و حتی نوع جرم در این دو حالت متفاوت است و باید با دقت تشخیص داده شود.

مراحل بعد از مراجعه به مراجع قضایی

پس از مراجعه به مراجع قضایی و اثبات واریز اشتباهی وجه، قاضی پرونده در صورت تأیید مدارک، دستور مسدود شدن حساب فرد دریافت‌کننده را صادر می‌کند. شما باید با در دست داشتن نامه‌ی رسمی مسدودی حساب به یکی از شعب همان بانکی بروید که وجه اشتباهی به آن واریز شده است.

شعبه‌ی بانک موظف است بر اساس حکم قضایی، حساب شخص مورد نظر را تا زمان تعیین تکلیف نهایی وجه توسط مرجع قضایی مسدود کند.

رفع این مسدودی نیز تنها با حکم مجدد قاضی و اعلام رسمی دادسرا امکان‌پذیر است و بانک به‌صورت مستقل اجازه‌ی آزادسازی حساب را ندارد.

نکته‌ی مهم دیگر این است که برخی دادسراها امروزه از طریق سامانه‌های الکترونیکی مانند «سامانه سرآمد (کاشف)» دستور مسدودی حساب را مستقیماً برای بانک صادر می‌کنند. بنابراین، ممکن است نیازی به مراجعه حضوری به بانک نباشد و فرایند به‌صورت سیستمی انجام شود.

در هر صورت، هنگام مراجعه به مراجع قضایی، حتماً تمام مستندات لازم مانند رسید واریز، شماره حساب مقصد، پرینت تراکنش و مکاتبات بانکی را به همراه داشته باشید تا فرایند بررسی و صدور دستور قضایی سریع‌تر انجام شود.

 

خلاصه

خلاصه بگوییم؛ اگر پولی را به اشتباه واریز کردید، اولین و مهم‌ترین اقدام این است که در سریع‌ترین زمان ممکن با مرکز ارتباط با مشتریان بانک مقصد تماس بگیرید یا به یکی از شعب آن بانک مراجعه کنید و از آن‌ها بخواهید به دارنده حساب اطلاع دهند که وجهی به‌اشتباه به حسابش واریز شده است.

در بسیاری از موارد، با همین اطلاع‌رسانی ساده، فرد دریافت‌کننده وجه همکاری می‌کند و پول را بازمی‌گرداند.

اما اگر شخص موردنظر از بازگرداندن وجه خودداری کرد یا منکر دریافت آن شد، دیگر کاری از دست بانک برنمی‌آید. در این حالت باید با در دست داشتن مستندات تراکنش (رسید واریز، پرینت حساب و …) از طریق مراجع قضایی اقدام کنید تا با دستور دادسرا، حساب فرد مسدود و مبلغ بازگردانده شود.