اعسار از پرداخت نفقه چیست؟ + شرایط، مدارک و مراحل قانونی

به گزارش بانم اول اعسار، یکی از نهاد های مهم حقوقی در قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است و زمانی مطرح می شود که فرد توانایی پرداخت دین یا محکوم به را ندارد. یکی از رایج ترین مواردی که محکومان به دنبال اثبات اعسار هستند، نفقه زن و فرزند است. اثبات این ادعا نیازمند ارائه مدارک مشخص، طی مراحل قانونی و رعایت شرایط تعیین شده توسط قانونگذار است.

مطابق ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، «معسر» فردی است که جز مستثنیات دین، مالی برای پرداخت بدهی ندارد یا امکان دسترسی به اموال خود را ندارد؛ بنابراین اعسار از پرداخت نفقه یعنی شخصِ مسئول پرداخت نفقه، اعم از شوهر نسبت به زن، و پدر نسبت به فرزند، به علت نداشتن مال، شغل یا عدم دسترسی به دارایی، قادر به پرداخت نفقه تعیین شده از سوی دادگاه نیست.

قانون تصریح می کند که وقتی دادگاه فرد را به پرداخت نفقه جاری یا معوقه محکوم می کند، او تنها در صورتی می تواند درخواست اعسار یا تقسیط بدهد که ناتوانی مالی خود را ثابت کند.

چه کسانی مسئول پرداخت نفقه هستند؟
 نفقه زن: فقط و فقط بر عهده شوهر است.
 نفقه فرزند: در وهله اول پدر، سپس پدربزرگ های پدری؛ در صورت نبود یا تنگنای مالی آنها، مادر و پس از آن اجداد مادری.
درخصوص فرزندان، اگر پرداخت نفقه باعث تنگنای شدید مالی برای پدر شود یا فرزند توان تأمین معاش خود را داشته باشد، الزام پدر کاهش می یابد. این موضوع بر اساس مواد ۱۱۹۷ و ۱۱۹۸ قانون مدنی است.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن
برای اینکه مرد بتواند ادعای اعسار کند، باید دو شرط اصلی وجود داشته باشد:

عدم دسترسی به اموال یا نداشتن منبع مالی کافی برای پرداخت نفقه.
صدور حکم محکومیت به نفقه (نفقه معوقه یا نفقه جاری ماهانه).

فرد باید ثابت کند که در حال حاضر درآمد یا مالی ندارد و قادر به پرداخت مبلغ تعیین شده نیست.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه فرزند
مسئول پرداخت نفقه (عموماً پدر) باید اثبات کند که در صورت پرداخت نفقه، در شرایط سخت مالی قرار می گیرد یا دسترسی به اموال خود ندارد.
همچنین باید حکم محکومیت نفقه قبلاً صادر شده باشد.

اعسار از پرداخت نفقه 

مراحل ثبت دادخواست اعسار از پرداخت نفقه
 ثبت نام و احراز هویت در سامانه ثنا
 ایجاد حساب کاربری و احراز هویت برای ثبت هر نوع دادخواست ضروری است.
 تنظیم دادخواست اعسار
 شخص باید متن دادخواست را نوشته و ذخیره کند.
 تهیه مدارک لازم از جمله استشهادیه اعسار
دو شاهد باید به صورت کتبی وضعیت مالی فرد را تأیید کنند.

مراجعه به دفاتر خدمات قضایی

ثبت دادخواست، ضمیمه مدارک، دریافت کد رهگیری و ارسال برای دادگاه انجام می شود.

مدارک لازم برای اثبات اعسار از پرداخت نفقه
طبق ماده ۸ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مدارک ضروری شامل:

۱. صورت کلیه اموال منقول و غیرمنقول

شامل ارزش تقریبی املاک، خودرو، وسایل ارزشمند، حساب ها و دارایی های احتمالی نزد دیگران.

۲. کپی برابر اصل دادنامه نفقه و شماره پرونده

۳. مشخصات کامل حساب های بانکی «در تمامی بانک ها و مؤسسات مالی داخلی و خارجی»

۴. لیست تمامی نقل و انتقالات مالی یک سال گذشته

اعم از فروش ملک، انتقال خودرو، واگذاری حساب و … این لیست باید بدون نقص باشد.

۵. استشهادیه اعسار با امضای حداقل دو شاهد

شهود باید آگاه به وضعیت مالی فرد باشند و در صورت درخواست دادگاه در جلسه حاضر شوند.

نحوه ی اعتراض به ادعای اعسار
طرف مقابل (زن یا فرزند) می تواند به ادعای اعسار اعتراض کند. این اعتراض با ارائه دلایل نقض کننده اعسار مانند:

 وجود اموال مخفی شده
 درآمد واقعی
 اسناد مالی
 نقل و انتقالات مشکوک
در دادگاه مطرح می شود و دادگاه پس از استماع شهود و بررسی مدارک، رأی به رد یا پذیرش اعسار خواهد داد.