نکات کاربردی در مورد پیگیری کیفری چک / کدام چک‌ها امکان شکایت کیفری ندارند؟

تفاوت بین چک‌های کیفری و حقوقی، نه تنها از نظر نحوه وصول، بلکه از نظر حقوقی و قانونی نیز بسیار اهمیت دارد.

 

پیگیری قضائی چک به چند صورت است؟

به گزارش بانک اول چک‌ها به دو دسته حقوقی و کیفری تقسیم می‌شوند که هر کدام شرایط و پیگیری‌های خاص خود را دارند. این دو نوع چک به صورت خلاصه به صورت زیر تعریف می‌شوند:

چک حقوقی

در صورت برگشت خوردن چک، فقط از طریق دادگاه‌های حقوقی و برای وصول مبلغ چک می‌توان اقدام کرد. 

چک کیفری

برگشت خوردن این نوع چک باعث پیگیری قضایی و امکان دستگیری صادرکننده چک می‌شود، چون به عنوان یک جرم مالی تلقی می‌شود.

 

کدام  چک‌ها امکان پیگیری کیفری ندارند؟

همانطور که گفته شد، همه چک‌ها دارای قابلیت پیگیری کیفری نیستند. در رده به بررسی انواع چک‌هایی که امکان شکایت کیفری ندارند را به استناد ماده 11 و 13 قانون چک لیست کرده‌ایم:

1	چک‌های دارای سر رسید (وعده‌دار)	چک‌هایی که تاریخ وصول آن‌ها برای آینده تعیین شده است، به عنوان چک‌های وعده‌دار شناخته می‌شوند.
2	چک‌های بدون تاریخ یا سفید امضا	چک‌هایی که بدون تاریخ مشخص یا فقط با امضای صادرکننده صادر می‌شوند، نمی‌توانند به عنوان سند کیفری استفاده شوند. این چک‌ها معمولاً برای تضمین تعهدات خاصی استفاده می‌شوند و امکان پیگیری کیفری در صورت برگشت آن‌ها وجود ندارد.   البته در حال حاضر اگر چک ثبت و توسط شما تایید شود، امکان بدون تاریخ بودن ملغی خواهد بود.
3	چک‌های مشروط	چک‌هایی که پرداخت آن‌ها مشروط به انجام یک تعهد یا توافق دیگر است، چک‌های مشروط نامیده می‌شوند.   این چک‌ها به دلیل عدم امکان بررسی شرایط تعهد در زمان صدور، امکان شکایت کیفری ندارند.
4	چک‌های تضمینی	چک‌های تضمینی به عنوان تضمین انجام تعهدات صادر می‌شوند و نمی‌توانند به عنوان ابزار کیفری مورد استفاده قرار گیرند.   این نوع چک‌ها تنها از طریق دعوای حقوقی قابل پیگیری هستند.
5	چک‌های صادره برای معاملات نامشروع	چک‌هایی که در قبال معاملات غیرقانونی مانند معاملات ربوی صادر می‌شوند، امکان شکایت کیفری ندارند.   منطق این نوع چک‌ها به دلیل نقض قوانین و مقررات مالی، از اعتبار کیفری برخوردار نیستند.
6	چک‌های با گذشت مدت زمان قانونی	چک‌هایی که بیش از 6 ماه از تاریخ سررسید آن‌ها گذشته و برگشت نخورده‌اند، امکان پیگیری کیفری ندارند.   برای مثال اگر تاریخ چک 1403/02/02 باشد تا تاریخ 1403/08/02 مهلت تعیین و تکلیف و برگشت چک را برای شکایت کیفری دارید. منطق این محدودیت به منظور جلوگیری از سوءاستفاده و ایجاد نظم در نظام مالی تعیین شده است.
7	چک‌های پیگیری نشده پس از برگشت	چک‌های پیگیری نشده پس از برگشت اگر دارنده چک پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، ظرف مدت 6 ماه اقدام به شکایت کیفری نکند، حق شکایت کیفری او از بین می‌رود.   برای مثال اگر چک را در تاریخ 1403/08/02 برگشت زده و عدم پرداخت دریافت کرده‌اید تا تاریخ 1404/02/02 برای اقدام به صورت کیفری فرصت دارید. منطق این محدودیت به منظور تشویق به پیگیری سریع‌تر امور مالی تعیین شده است.

 

نکات کاربردی در مورد پیگیری  کیفری چک

• چک بلامحل (چکی که موجودی ندارد) جزء چک‌های با قابلیت طرح شکایت کیفری است. اگر در شکایت چک بلامحل در هر زمان صادر کننده چک، وجه چک و خسارات را بپردازد، رسیدگی کیفری متوقف می‌شود و در صورت صدور حکم نیز حکم اجرا نمی‌شود و اگر در حال اجرا باشد متوقف شود.
•  اگر پس از  شکایت کیفری چک را به دیگری انتقال دهد (یا حقوق خود را نسبت به چک به هر نحو به دیگری واگذار کنید) تعقیب کیفری متوقف خواهد شد.