تاثیر کاهش نرخ سود بین بانکی بر بازار سرمایه

به گزارش بانک اول، از ابتدای سال جاری شاهد تغییرات جزئی در نرخ سود بین بانکی بوده‌ایم؛ به طوری که این نرخ از ۱۹.۹ درصد در ابتدای فرودین ماه به ۱۹.۶ در اردیبهشت ماه رسید، کاهش این نرخ تا اواخر تیرماه نیز ادامه دار بوده و به ۱۸.۴۹ درصد نیز رسید.

هیچ بانکی بیشتر از نرخ سود بانکی به افرادی که پول خود را در بانک سپرده گذاری می‌کنند، سود نمی‌دهد مگر در شرایط خاص. به عنوان مثال فرض کنید که نرخ سود بین بانکی ۱۸ درصد باشد؛ در این صورت بانک‌ها با سود ۱۸ درصد از یکدیگر اعتبار می‌گیرند؛ در این صورت به سپرده گذاران خُرد بیشتر از ۱۸ درصد سود نمی‌دهد چون می‌تواند نیاز خود را با نرخ ۱۸ درصد تأمین کند؛ به همین دلیل نرخ سود سپرده همیشه کمتر از نرخ سود بین بانکی است و هرچه نرخ سود بین بانکی کاهش یابد، نرخ سود سپرده نیز کاهش می‌یابد. در کل کاهش نرخ سود بین بانکی اگر با برنامه علمی پیش رود و منجر به ورود برنامه‌ریزی شده نقدینگی به بازارهای مولد باشد، اقدام بسیار تأثیر گذاری است تا مردم به سرمایه گذاری با ریسک و مولد عادت کنند.

با کاهش نرخ سود بین بانکی و به دنبال آن کاهش نرخ سود سپرده، انگیزه سپرده گذاری در بانک کاهش می‌یابد و این نقدینگی از بانک خارج و به سایر بازارهای موازی منتقل خواهد شد؛ در این صورت، اگر نقدینگی خارج شده از بانک‌ها کنترل نشود و برنامه‌ای برای مدیریت آن وجود نداشته باشد، می‌تواند تعادل سایر بازارها را به هم بزند. در این صورت مسئولان می‌توانند با اخذ مالیات بر بازارهای موازی غیرمولد این نقدینگی را به بازار مولدی چون بازار سرمایه هدایت کند. نکته قابل تأمل آن است که برای هدایت این نقدینگی به بازار سرمایه هم باید سنجیده شده عمل کرد؛ در غیر این صورت مشکلات عید ۹۹ در بازار سرمایه مجدداً تکرار خواهد شد.

کارشناسان معتقدند بانک مرکزی با چنین اقداماتی منجر به فراری دادن سپرده گذاران بانکی شده و علاوه بر این، نقدینگی به سمت سایر بازارهای مالی از جمله بازار ارز، سکه، طلا، مسکن، خودرو و بورس هجوم آورده است. کاهش این سود، منجر به کوتاه مدت شدن سپرده‌های بلند مدت شده که افزایش نرخ تورم و به هم ریختگی قیمت‌ها در بازارهای مالی را به دنبال دارد.

با اجرای چنین سیاست‌هایی به نظر می‌رسد مهار تورم آرزویی دور از انتظار بوده و اثرات آن کل بدنه اقتصاد کشور را در گیر کند، البته در مقابل نیز برخی از کارشناسان معتقدند اگر با کاهش سود بین بانکی، نقدینگی و سرمایه‌های مردم جای بازارهای غیر مولد به بورس هدایت شده و در مصارف تولیدی اقتصاد به کار گرفته شود، می‌تواند منجر به رشد اقتصادی نیز شود.

برخی از کارشناسان معتقدند کاهش نرخ بهره بین بانکی از جمله سیاست‌های انبساطی دولت بوده و بانک‌ها با خلق پول به حرکت نقدینگی از اقتصاد به سمت بازار سرمایه کمک می‌کنند؛ به طوری که در کوتاه مدت منجر به رونق بازار سهام می‌شود؛ اما در بلند مدت با وجود تورم بالای ۴۵ درصدی در اقتصاد به شکل‌گیری حباب و متضرر شدن سرمایه‌گذاران در بورس ختم می‌شود.

همچنین نرخ سود بین بانکی به صورت غیر مستقیم و با اثرگذاری روانی، بر بازارهای مالی و اقتصاد کشور اثر گذار است، به طوری که اگر روند نزولی داشته باشد انتظارات تورمی را تعدیل می‌کند، اگر این نرخ به صورت دستوری و بدون توجه به عرضه و تقاضای بانک‌ها پایین آمده باشد اثرات منفی را بر بازار سهام می‌گذارد زیرا کاهش بیش از حد آن به تضعیف بانک‌ها و در نتیجه گروه نمادهای بانکی منجر می‌شود اما کاهش آن اگر به صورت واقعی باشد اثر مثبتی فقط در کوتاه مدت بر روی بازار سهام می‌گذارد.

با کاهش نرخ سود بین بانکی سایر بازارهای مالی جذابیت می‌یابد

در همین رابطه حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازارهای مالی در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بازارهای سرمایه گذاری متنوعی در اختیار افرادی که پول‌ها و نقدینگی‌های سرگردان دارند قرار دارد که شامل حوزه‌های مالی و کالایی است. در حوزه بازارهای مالی، در کشور ما به دلیل فرهنگی که در چند سال اخیر شکل گرفته و بانک‌ها به عبارتی سود تضمینی پرداخت می‌کنند، یکی از گزینه‌های جایگزین سرمایه گذاری در بازارهای مالی همچون بورس و اوراق بدهی برای افراد، بانک‌ها است.

وی اضافه می‌کند: هر چقدر نرخ سود بانکی کاهش یابد به همان نسبت نیز سرمایه گذاران، p/e این بازار را با بازار سرمایه مقایسه کرده و جذابیت این دو بازار را سنجیده و برای خرید و فروش تصمیم‌گیری می‌کنند. زمانی که با کاهش نرخ سود بانکی مواجه شویم، سرمایه گذاران نسبت به بازار سرمایه دیدگاه مثبت‌تری پیدا خواهند کرد.

جذابیت بازار سود بانکی کاهش یافته است

به گفته این کارشناس بازارهای مالی طی سال‌های اخیر، p/e بازار پولی بانکی حدود پنج بوده است؛ اکنون در ماه‌های اخیر با توجه به اینکه دولت و بانک مرکزی سعی کرده در راستای سیاستگذاری جدید خود، نرخ سود بانکی را کاهش دهد، این نسبت برای سود بانکی به بیش از شش رسیده است بنابراین جذابیت بازار سود بانکی نسبت به سایر روش‌های سرمایه گذاری کاهش یافته است.

جیهانی اضافه می‌کند: از طرف دیگر باید توجه داشت، پولی که در نظام بانکی به صورت سپرده گذاری، قرار می‌گیرد، شاید با چندین واسطه به بنگاه‌های تولیدی می‌رسد، اما پولی که در بازار سرمایه، سرمایه گذاری می‌شود، به صورت مستقیم در صنایع و بنگاه‌های اقتصادی تولید و بازرگانی سرمایه گذاری شده که منجر می‌شود، صرفه سرمایه گذاری در بلند مدت در بازارهای بورس و اوراق بدهی بهتر از سرمایه گذاری در بانک باشد.

اوراق درآمد ثابت، جایگزینی برای بین بانکی در بازار سرمایه است

وی تصریح می‌کند: البته امروزه برای افرادی که ریسک پذیری پایینی دارند نیز شرایطی ایجاد شده تا در فضای بازار سرمایه نیز از طریق اوراق بدهی درآمد ثابت به سودهای مناسب و بیشتر از سود بانکی که نرخ شکست نیز ندارد، برسند. اوراق درآمد ثابت در بازار سرمایه و اوراق بدهی همچون سود سپرده بانکی بوده و ریسکی ندارند، علاوه بر این در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار گرفته و مستقیم در صنعت و تولید به کار گرفته می‌شود.

کاهش نرخ سود بین بانکی سیاستی شکست خورده است

اما در مقابل علی حیدری، دیگر کارشناس بازارهای مالی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اگر نرخ سود بانکی و کاهش آن با واقعیت‌های اقتصادی بطن جامعه همسو باشد، خوب و کارساز است، نمونه موفق آن در زمان آقای همتی می‌توان اشاره کرد که نرخ سود بین بانکی نه به صورت دستوری و کاهشی بلکه با شیوه‌های علمی در بازه زمانی کم مدیریت شد.

وی اضافه می‌کند: اما در شرایط کنونی اگر نرخ سود بانکی با هدف ساماندهی به اقتصاد و یا تزریق هدفمند پول به بازار سرمایه، به صورت دستوری کاهش یابد، به جز آثار تورمی و افزایش شدت حرکت پول در بازارهای مالی، نتیجه دیگری ندارد، این سیاست پیش از این نیز انجام شده و شکست خورده است.

رشد بورس ایران فقط ناشی از تورم است

این کارشناس بازارهای مالی معتقد است: بورسی دارای جذابیت است که بر اساس رشد اقتصادی رشد کند، رشد بورس ایران فقط ناشی از تورم است، کارشناسان نیز همواره با تحلیل‌های اشتباه به سیاست گذاران مسیر اشتباه نشان می‌دهند.

کاهش نرخ سود بانکی تکرار اشتباهات گذشته است

حیدری اضافه می‌کند: بازار سرمایه ایران اکنون فقط تابع تورم است، کاهش دستوری نرخ سود بین بانکی، در شرایط فعلی که عملکرد اقتصادی این دولت با توجه به کسری بودجه و رویکرد به ظاهر اقتصادی نمایندگان مجلس هیچ تأثیر اقتصادی تا بهمن ماه نخواهد داشت. بنابراین کاهش نرخ بهره با هدف ایجاد رونق در سایر بازارها تکرار اشتباهات گذشته است.

کاهش نرخ سود بانکی منجر به افزایش و تقویت رانت آقازادگان می‌شود

وی تصریح می‌کند: در شرایطی که در شرایط فعلی اقتصاد ایران وارد کما شده، سوق دادن سرمایه‌های مردم به سمت بازار سرمایه منجر به افزایش رانت‌های آقازادگان می‌شود؛ رویکرد کلی مسئولان کنونی اقتصاد رابین هودی است که در نهایت منجر به بی نظمی‌های اجتماعی شده به طوری که مردم به دنبال حق خواهی‌های فردی خواهند بود که اکنون نیز شاهد چنین رفتارهایی هستیم./ایمنا