حساب راکد
اگر حساب راکد را فعال نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
وقتی صحبت از حساب بانکی راکد می‌شود، بسیاری از افراد آن را با حساب مسدود شده یا غیرفعال اشتباه می‌گیرند. در حالی که این مفاهیم تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند.
حساب راکد به حساب سپرده‌ای گفته می‌شود که برای یک دوره زمانی مشخص، هیچ‌گونه تراکنش فعالی توسط صاحب حساب روی آن انجام نشده باشد. این عدم فعالیت باعث می‌شود بانک طبق دستورالعمل‌های بانک مرکزی، وضعیت حساب را از فعال به راکد تغییر دهد تا از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کند. اما راکد شدن حساب چه پیامدهایی دارد و چطور می‌توان این حساب خوابیده را دوباره به چرخه بانکی بازگرداند؟
حساب راکد یعنی چه؟
وقتی صحبت از حساب بانکی راکد می‌شود، بسیاری از افراد آن را با حساب مسدود شده یا غیرفعال اشتباه می‌گیرند. در حالی که این مفاهیم تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. در ادامه به صورت دقیق و ساده این موضوع را برای شما روشن می‌کنیم.
تعریف ساده حساب راکد به زبان بانکی
بر اساس بخش‌نامه‌های ابلاغی، هر نوع حساب سپرده (قرض‌الحسنه پس‌انداز، جاری، یا سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت) که طی یک بازه زمانی معین هیچ‌گونه تراکنش واریز یا برداشتی که توسط خود مشتری آغاز شده باشد را تجربه نکند، به عنوان یک سپرده راکد بانکی شناخته می‌شود. هدف اصلی از این کار، شناسایی حساب‌های بلااستفاده و افزایش امنیت کلی سیستم بانکی کشور است. در واقع، بانک با این کار حساب شما را به نوعی بایگانی می‌کند تا مدیریت بهتری روی حساب‌های فعال داشته باشد.
تفاوت اصلی حساب راکد با حساب غیرفعال چیست؟
تفاوت کلیدی در منشأ تغییر وضعیت است. حساب غیرفعال یا مسدود شده، معمولاً به دلایل قضایی، دستور مراجع قانونی، یا مشکلات هویتی صاحب حساب (مانند عدم تکمیل اطلاعات یا نداشتن کد شهاب) از دسترس خارج می‌شود. اما راکد شدن صرفاً به دلیل عدم گردش حساب و نداشتن تراکنش برای مدتی طولانی اتفاق می‌افتد و هیچ ارتباطی با مشکلات قانونی ندارد. به عبارت دیگر، راکد شدن یک فرآیند داخلی بانکی است، در حالی که مسدودی اغلب یک دستور از خارج از بانک است.
چرا یک حساب بانکی راکد می‌شود؟
دلیل اصلی راکد شدن یک حساب، نداشتن گردش مالی برای مدتی است که بانک مرکزی آن را تعیین کرده است. دلایل متعددی می‌تواند منجر به این اتفاق شود؛ از فراموش کردن وجود یک حساب قدیمی گرفته تا عدم استفاده از یک حساب پس از خالی کردن موجودی آن.
حداقل زمان لازم برای راکد شدن حساب چقدر است؟
این زمان‌بندی بسته به نوع حساب متفاوت است:
- حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز: حداقل ۲ سال بدون تراکنش.
- حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه جاری: حداقل ۱ سال بدون تراکنش (در صورت داشتن حداقل یک برگه چک استفاده نشده).
- حساب‌های سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت: حداقل ۲ سال بدون تراکنش.
مهم است بدانید که حساب‌های سپرده بلند مدت به دلیل ماهیت سرمایه‌گذاری خود، شامل قوانین راکد شدن نمی‌شوند مگر آنکه تاریخ سررسید آن‌ها گذشته باشد و مشتری برای تمدید یا بستن آن اقدامی نکند.
انواع تراکنش‌هایی که مانع از راکد شدن حساب می‌شوند
هرگونه عملیات بانکی که توسط شما یا وکیل قانونی شما انجام شود، حساب را فعال نگه می‌دارد. این تراکنش‌ها شامل موارد زیر است:
- واریز وجه: چه از طریق شعبه، اینترنت بانک یا دستگاه خودپرداز.
- برداشت وجه: شامل برداشت با کارت، انتقال پول (کارت به کارت، پایا، ساتنا) یا دریافت پول نقد از شعبه.
- پرداخت قبوض یا خرید شارژ: از طریق ابزارهای متصل به حساب.
- درخواست صدور دسته چک جدید.
توجه داشته باشید که واریز سود سپرده یا کسر کارمزد توسط بانک، تراکنش محسوب نشده و مانع از راکد شدن حساب سپرده راکد شما نخواهد شد.
از کجا بفهمیم حساب ما راکد شده است؟
شناسایی یک حساب بلااستفاده کار سختی نیست. اگر مدت زیادی است که از یکی از حساب‌های خود استفاده نکرده‌اید، احتمال راکد شدن آن وجود دارد. در ادامه روش‌های استعلام آن را بررسی می‌کنیم.
آیا بانک برای راکد شدن حساب پیامک ارسال می‌کند؟
پاسخ کوتاه این است که نباید روی آن حساب کنید. بانک‌ها الزام قانونی برای اطلاع‌رسانی از طریق پیامک برای تغییر وضعیت حساب به “راکد” ندارند. با این حال، ممکن است برخی بانک‌ها به عنوان یک رویه مشتری‌مدارانه، اقدام به ارسال پیامک یا حتی تماس با صاحب حساب نمایند تا وضعیت حساب را اطلاع دهند. اما این یک اقدام قطعی و همگانی نیست. بنابراین، بهترین رویکرد این است که منتظر پیامک از سوی بانک نباشید و خودتان به صورت دوره‌ای وضعیت حساب‌هایتان را چک کنید.
استعلام وضعیت حساب از طریق اینترنت بانک
بهترین و سریع‌ترین راه برای استعلام حساب راکد، مراجعه به اینترنت بانک یا اپلیکیشن موبایل بانک شماست. معمولاً حساب‌های راکد در لیست حساب‌های شما نمایش داده نمی‌شوند یا با علامتی مشخص (مانند “راکد” یا “غیرفعال”) نشان داده می‌شوند. اگر به حساب دسترسی نداشتید یا نتوانستید با آن تراکنشی انجام دهید، به احتمال زیاد راکد شده است. برای مثال، در حساب راکد بانک ملی، ممکن است حساب از لیست حساب‌های فعال در “بام” حذف شود.
مراحل فعال سازی حساب راکد چگونه است؟
فرآیند رفع راکدی حساب پیچیده نیست، اما نیازمند مراجعه حضوری و احراز هویت مجدد شماست. بانک باید اطمینان حاصل کند که صاحب اصلی حساب برای فعال کردن مجدد آن اقدام کرده است.
مراجعه حضوری به شعبه چه ضرورتی دارد؟
طبق دستورالعمل بانک مرکزی، برای فعال سازی حساب راکد، مراجعه حضوری صاحب حساب (یا وکیل قانونی او) الزامی است. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کنید این است که فقط همان شعبه‌ای که حساب در آن افتتاح شده، صلاحیت فعال‌سازی حساب را دارد. این کار به دلیل مسائل امنیتی و نگهداری اسناد هویتی اولیه شما در شعبه افتتاح‌کننده حساب است. بنابراین، امکان رفع مسدودی از سایر شعب وجود ندارد و باید حتماً به شعبه اصلی خود مراجعه کنید.
مدارک مورد نیاز برای رفع راکدی حساب چیست؟
برای به جریان انداختن حساب خود، مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- اصل و کپی کارت ملی هوشمند
- اصل و کپی شناسنامه
- تکمیل فرم درخواست رفع راکدی حساب
- در صورت نیاز، ممکن است به کد رهگیری حساب راکد که توسط متصدی بانک به شما داده می‌شود، نیاز پیدا کنید.
پس از احراز هویت مجدد و ثبت درخواست، حساب شما معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت کاری دوباره فعال می‌شود.
اگر حساب راکد را فعال نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
نادیده گرفتن یک حساب راکد، به خصوص اگر موجودی داشته باشد، می‌تواند عواقب جدی‌تری در پی داشته باشد. سرنوشت وجوه راکد توسط قانون مشخص شده است.
سرنوشت پول داخل حساب راکد چه می‌شود؟
موجودی حساب راکد شما از بین نمی‌رود. این وجوه در حساب‌های جداگانه‌ای تحت عنوان حساب‌های مطالباتی سنواتی (حساب‌های سپرده راکد) نگهداری می‌شوند. با این حال، اگر برای مدت زمان طولانی (معمولاً ۱۰ سال پس از راکد شدن) برای فعال‌سازی آن اقدام نکنید، اتفاقات دیگری رخ می‌دهد.
آیا از حساب راکد کارمزد کسر می‌شود؟
مهم است بدانید که برای راکد شدن حساب، هیچ‌گونه جریمه‌ای در نظر گرفته نمی‌شود. با این حال، این به معنای صفر شدن تمام هزینه‌ها نیست. کارمزدهای سالانه یا هزینه‌های مربوط به خدمات خاصی که از قبل برای حساب فعال بوده (مانند سرویس پیامک)، ممکن است همچنان از موجودی حساب کسر گردد. این کارمزدها می‌تواند به مرور زمان مانده حساب شما را کاهش دهد.
قوانین جدید بانک مرکزی در مورد حساب‌های راکد
در سال‌های اخیر، بانک مرکزی برای ساماندهی سیستم بانکی ایران و شفافیت بیشتر، قوانین مربوط به حساب بدون تراکنش را به‌روز کرده است. آشنایی با این قوانین در سال ۱۴۰۴ ضروری است.
تکلیف حساب‌های راکد با موجودی صفر چیست؟
بر اساس قانون حساب های راکد، بانک‌ها مجاز هستند پس از گذشت مدت زمان مشخص و اطلاع‌رسانی به مشتری (در صورتی که اطلاعات تماس او در دسترس باشد)، حساب‌های راکد با موجودی صفر را به صورت یک‌طرفه مسدود و در نهایت ابطال کنند. تاکید بر اطلاع‌رسانی در این مرحله خاص (ابطال حساب) بیشتر است، اما باز هم به در دسترس بودن و صحت اطلاعات تماس شما در سیستم بانکی بستگی دارد.
قانون انتقال وجوه حساب‌های راکد به خزانه دولت
این یکی از مهم‌ترین تغییرات است. اگر صاحب یک حساب سپرده راکد پس از گذشت ۱۰ سال از تاریخ راکد شدن برای تعیین تکلیف یا دریافت وجه نقد خود به بانک مراجعه نکند، بانک موظف است موجودی این حساب‌ها را به حساب درآمدهای دولت نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند. البته حتی پس از آن نیز حق مالکیت شما از بین نمی‌رود و می‌توانید با طی مراحل قانونی وجه خود را مطالبه کنید، اما فرآیند آن بسیار پیچیده‌تر و زمان‌بر خواهد شد.
کلام آخر
راکد شدن حساب بانکی یک اتفاق رایج است که اغلب به دلیل فراموشی یا عدم نیاز به یک حساب قدیمی رخ می‌دهد. همانطور که دیدید، فعال سازی حساب راکد فرآیند ساده‌ای دارد اما نیازمند اقدام حضوری شما در شعبه افتتاح‌کننده حساب است. بهترین راهکار، پیشگیری است. توصیه می‌کنیم حداقل سالی یک بار لیست تمام حساب‌های بانکی خود را بررسی کرده و با انجام یک تراکنش کوچک (حتی یک واریز یا برداشت هزار تومانی)، آن‌ها را فعال نگه دارید تا از پیامدهای بعدی و طی کردن مراحل اداری در آینده جلوگیری کنید.
سوالات متداول
بله، قوانین راکد شدن شامل حساب‌های سپرده ارزی نیز می‌شود. بازه زمانی راکد شدن این حساب‌ها معمولاً طولانی‌تر و حدود ۵ سال است، اما برای اطلاع دقیق باید به قوانین داخلی بانک عامل خود مراجعه کنید.
خیر. تا زمانی که حساب در وضعیت راکد قرار دارد، هیچ‌گونه تراکنش برداشتی (شامل استفاده از کارت بانکی، انتقال وجه یا چک) از آن امکان‌پذیر نیست. برای دسترسی به دارایی حساب خود، ابتدا باید فرآیند فعال‌سازی را به صورت کامل طی کنید.
پس از مراجعه حضوری به شعبه و ارائه مدارک کامل، فرآیند اداری رفع راکدی معمولاً بین ۱ تا ۲ روز کاری زمان می‌برد و پس از آن حساب شما کاملاً فعال و قابل استفاده خواهد بود.