۶ زنگ خطر در بدن: این علائم یعنی کمبود ویتامین دارید!

به گزارش بانک اول ،ترک گوشه لب و ناخن‌های شکننده فقط چند نمونه از سرنخ‌هایی هستند که نشان می‌دهند بدن شما مواد مغذی مورد نیازش را دریافت نمی‌کند.

 آیا تا به حال متوجه زخمی شده‌اید که به سادگی خوب نمی‌شود، یا ناخن‌هایی که مدام می‌شکنند، مهم نیست چقدر مراقبشان هستید؟ این مشکلات کوچک ممکن است بی‌ضرر به نظر برسند، اما می‌توانند راهی باشند که بدن شما در مورد کمبود مواد مغذی به شما هشدار می‌دهد.

برای عملکرد خوب و داشتن بهترین حس و حال، بدن شما به کالری کافی و تامین مداوم درشت‌مغذی‌ها (پروتئین، کربوهیدرات و چربی) و ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) نیاز دارد. حتی در جوامعی که غذا فراوان است، کمبود ریزمغذی‌ها به طرز شگفت‌آوری رایج است. بیش از ۴۵ درصد از جمعیت ایالات متحده مقادیر ناکافی ویتامین‌های A، C، D یا E دریافت می‌کنند و بسیاری نیز از کمبود سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری رنج می‌برند.

اگر رژیم غذایی محدودکننده‌ای دارید، با کم‌اشتهایی دست و پنجه نرم می‌کنید، وضعیت سلامتی خاصی دارید که بر جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارد یا دسترسی محدودی به غذاهای خاص دارید، این احتمال وجود دارد که نیازهای مغذی خود را به طور کامل برآورده نمی‌کنید. در اینجا برخی از راه‌های ظریف – و نه چندان ظریف – که بدن شما ممکن است در مورد کمبود مواد مغذی به شما هشدار دهد، آورده شده است:

۱. ترک خوردگی در گوشه‌های دهان

اگر تا به حال پوست ترک‌خورده، قرمز و دردناک در گوشه‌های دهان خود داشته‌اید، چیزی را تجربه کرده‌اید که به عنوان «التهاب گوشه لب» (angular cheilitis) شناخته می‌شود. در حالی که این عارضه می‌تواند ناشی از عفونت قارچی باشد، یکی دیگر از مقصران احتمالی، کمبود مواد مغذی است. در واقع، تخمین زده می‌شود که ۲۵ درصد موارد به دلیل دریافت ناکافی ویتامین B12، فولات، ریبوفلاوین، آهن و/یا روی رخ می‌دهد.

راکشا شاه، کارشناس ارشد و متخصص تغذیه رسمی (MA RDN) می‌گوید: «این مواد مغذی از یکپارچگی پوست و بهبود بافت حمایت می‌کنند. کمبود آن‌ها می‌تواند به دلیل ضعیف شدن پوست و کاهش دفاع ایمنی، باعث ترک‌ها یا زخم‌های دردناک در گوشه‌های دهان شود.»

۲. گزگز دست و پا

شاه می‌گوید، نوروپاتی محیطی (Peripheral neuropathy) – که با احساس «سوزن سوزن شدن» یا بی‌حسی در دست‌ها یا پاها مشخص می‌شود – ممکن است نشانه‌ای از عدم دریافت کافی ویتامین‌های گروه B باشد. به طور خاص، سطوح پایین B6، B12، تیامین، ریبوفلاوین و/یا فولات می‌تواند منجر به نوروپاتی محیطی شود. در حالی که هر کسی ممکن است دچار کمبود ویتامین B شود، جراحی چاقی (bariatric surgery) و پیروی از رژیم‌های گیاهخواری یا وگان از شایع‌ترین علل هستند.

۳. ناخن‌های قاشقی شکل

شکل ناخن‌های شما نیز می‌تواند شاخص کلیدی برای کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی‌تان باشد. ناخن‌های سالم از کوتیکول (پوست پایه ناخن) تا مرکز، کمی حالت گنبدی دارند، در حالی که ناخن‌های قاشقی شکل (koilonychia) – که در نزدیکی کوتیکول بالاتر و در مرکز فرورفته هستند – نشانه‌ای از کم‌خونی ناشی از فقر آهن هستند.

هنگامی که دریافت آهن شما ناکافی است، بدن ذخایر محدود آهن خود را به نقش‌های حیاتی و نجات‌بخش هدایت می‌کند که تقویت ناخن‌ها جزو آن‌ها نیست. آندریا بالنتین، کارشناس ارشد، متخصص تغذیه بالینی (MS, CNS, LDN) می‌گوید: «ماتریکس ناخن (جایی که رشد ناخن شروع می‌شود) رگ‌های خونی زیادی دارد و به تامین مداوم اکسیژن نیاز دارد. وقتی اکسیژن کم باشد، تولید کراتین مختل شده و ساختار ناخن ضعیف می‌شود.»

۴. زبان دردناک و قرمز

ویتامین‌های گروه B و آهن از تشکیل گلبول‌های قرمز خون پشتیبانی می‌کنند که مسئول انتقال اکسیژن به تمام قسمت‌های بدن شما – از جمله جوانه‌های چشایی – هستند. شاه می‌گوید: «کمبود این مواد می‌تواند باعث گلوسیت (glossitis) یا التهاب زبان شود که به دلیل از بین رفتن پاپیلاها (جوانه‌های چشایی)، زبان قرمز، متورم یا صاف به نظر می‌رسد.» در حالی که گلوسیت ممکن است نشانه‌ای از کمبود تعدادی از ویتامین‌های گروه B یا آهن باشد، ویتامین B12 شایع‌ترین مقصر است. در یک مطالعه، ۶۸ درصد از افراد مبتلا به گلوسیت کمبود B12 داشتند، در حالی که ۲۱ درصد سطح آهن پایینی داشتند. گلوسیت معمولاً با مکمل ویتامین به سرعت و به راحتی برطرف می‌شود، زیرا پاپیلاها فقط ۱۰ روز عمر می‌کنند.

۵. خستگی

در حالی که احساس خستگی می‌تواند ناشی از شب‌بیداری و اختلال خواب باشد، خستگی مداوم، فرسودگی شدید و مه‌آلودگی ذهنی (brain fog) که با استراحت بهبود نمی‌یابد، ممکن است به دلیل کمبود تغذیه‌ای باشد. ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، منیزیم، روی و آهن همگی نقش‌های اساسی در تولید انرژی، حمل اکسیژن در سراسر بدن و مبارزه با استرس اکسیداتیو دارند. هنگامی که بدن شما به اندازه کافی از این مواد مغذی نداشته باشد، ممکن است در تولید انرژی کافی در سطح سلولی یا رساندن اکسیژن کافی به عضلات شما دچار مشکل شود و باعث شود از نظر جسمی و روحی احساس تخلیه انرژی کنید.

۶. زخم‌های پوستی که دیر خوب می‌شوند

اگر متوجه شدید که بریدگی‌ها، خراش‌ها یا سوختگی‌های کوچک بیشتر از حد معمول طول می‌کشد تا بهبود یابند، ممکن است دچار کمبود مواد مغذی ضروری برای سلامت پوست باشید.

جسیکا (کلنسی) استراون، کارشناس ارشد و متخصص تغذیه رسمی (MA, RDN) می‌گوید: «زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند ممکن است ناشی از کمبود منیزیم، مس، روی، آهن و ویتامین‌های C و D باشند.»

بهبود زخم فرآیندی پیچیده است و هر ماده مغذی در یک مرحله خاص نقش دارد. ویتامین‌های گروه B، روی و آهن از رشد سلولی و ترمیم بافت در مرحله تکثیر (proliferative phase) حمایت می‌کنند، در حالی که ویتامین C و روی برای تولید کلاژن، که برای بازسازی و بستن زخم ضروری است، حیاتی هستند.

دلایل رایج کمبود مواد مغذی

در اینجا برخی از شایع‌ترین علل کمبود مواد مغذی آورده شده است:

• رژیم غذایی نامناسب: چه به دلیل بدغذایی، بیماری، مشکلات دندانی، کم‌اشتهایی یا دسترسی محدود به غذا، عدم مصرف رژیم غذایی متنوع – یا عدم مصرف مقادیر کافی از غذاهای سالم – می‌تواند دریافت تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن برای بهترین عملکرد را دشوار کند.
• بیماری‌های گوارشی: برخی شرایط گوارشی می‌توانند بر توانایی شما در هضم یا جذب مواد مغذی مختلف تأثیر بگذارند. مورا فاولر، کارشناس بهداشت عمومی و متخصص تغذیه رسمی (MPH, RDN) می‌گوید: «به عنوان مثال، فرد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) ممکن است دچار کمبود ویتامین‌های محلول در چربی (ویتامین‌های A، D، E و K) شود زیرا این ویتامین‌ها در روده جذب می‌شوند. اگر روده شما ملتهب باشد، بدن قادر به جذب کارآمد این ویتامین‌ها نیست.» به عبارت دیگر، حتی اگر تمام غذاهای مناسب را مصرف کنید، ممکن است بدن شما نتواند آن‌ها را جذب و استفاده کند.
• رژیم‌های غذایی محدودکننده: عدم دریافت کالری کافی، محدود کردن گروه‌های غذایی و یا محدودیت شدید درشت‌مغذی‌ها (مانند چربی‌ها یا کربوهیدرات‌ها) خطر کمبود مواد مغذی را به شدت افزایش می‌دهد.
• افزایش سن: با افزایش سن، بدن در جذب مواد مغذی مختلف، از جمله کلسیم، ویتامین D و ویتامین B12، کارایی کمتری پیدا می‌کند.

   

• مصرف بیش از حد مواد مغذی: استفانی داربی، متخصص تغذیه رسمی (RD) می‌گوید: «مصرف بیش از حد یک ماده مغذی، معمولاً از طریق مکمل‌ها، [ممکن است] منجر به کاهش ماده مغذی دیگری شود و کمبودها و عدم تعادل‌ها را تشدید کند.» به عنوان مثال، فسفر یا آهن بیش از حد می‌تواند جذب روی را محدود کند و روی بیش از حد می‌تواند منجر به کمبود مس شود.

حرف آخر

توجه به علائم غیرقابل توضیحی مانند خستگی، زخم‌هایی که خوب نمی‌شوند، ناخن‌های شکننده، دهان دردناک یا گزگز دست و پا می‌تواند شما را نسبت به شکاف‌های احتمالی در رژیم غذایی یا مشکلات جذب مواد مغذی آگاه کند. اگر متوجه هر یک از این علائم شدید، حتماً با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی، مانند پزشک یا متخصص تغذیه رسمی، صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند آزمایش خون را برای بررسی کمبود مواد مغذی تجویز کنند و توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده‌ای در مورد رژیم غذایی و مکمل‌ها ارائه دهند.