قوانین چک صیادی
جدیدترین قوانین چک صیادی
چک یکی از ابزارهای مهم پرداخت در نظام بانکی ایران است، اما صدور و استفاده از آن همیشه با مشکلاتی مانند برگشت خوردن چک و سوءاستفاده همراه بوده است.
چک یکی از ابزارهای مهم پرداخت در نظام بانکی ایران است، اما صدور و استفاده از آن همیشه با مشکلاتی مانند برگشت خوردن چک و سوءاستفاده همراه بوده است. به همین دلیل، بانک مرکزی از ابتدای سال ۱۴۰۰ قانون جدیدی برای صدور چک تحت عنوان «چک صیادی» اجرایی کرد.
به گزارش بانک اول هدف این قانون، افزایش شفافیت، کاهش تخلفات مالی و تسهیل پیگیری‌های حقوقی است. در ادامه به مهم‌ترین نکات و تغییرات این قانون پرداخته شده است
ثبت اجباری چک‌ها در سامانه صیاد
بر اساس قانون جدید، صدور و انتقال چک‌ها تنها از طریق سامانه صیاد بانک مرکزی معتبر است. در این سامانه، مشخصات کامل چک شامل مبلغ، تاریخ صدور، تاریخ وصول، گیرنده و علت صدور ثبت می‌شود. به همین دلیل، چک‌هایی که در سامانه ثبت نشده باشند، از نظر قانونی فاقد اعتبار هستند و بانک‌ها موظف به پذیرش آن‌ها نیستند. این اقدام باعث افزایش امنیت و شفافیت در معاملات بانکی شده است.
حذف چک‌های در وجه حامل
چک‌های صیادی دیگر نمی‌توانند در وجه حامل صادر شوند. یعنی گیرنده چک باید مشخص و ثبت شده باشد. این تغییر مهم باعث کاهش سوءاستفاده‌ها و افزایش امنیت در معاملات بانکی شده است.
اعتبارسنجی صادرکنندگان چک
سامانه صیاد امکان بررسی اعتبار صادرکنندگان چک را فراهم می‌کند. این اعتبارسنجی بر اساس موجودی حساب، سابقه چک‌های برگشتی و سایر معیارهای مالی انجام می‌شود. افرادی که سابقه چک برگشتی یا موجودی ناکافی دارند، نمی‌توانند دسته‌چک جدید دریافت کنند. این موضوع باعث کاهش ریسک بانکی و افزایش اعتماد بین طرفین معامله می‌شود.
اعتبارسنجی صادرکنندگان چک
یکی از مهم‌ترین تغییرات قانون جدید، مسدودسازی حساب‌ها و کارت‌های بانکی صادرکننده چک برگشتی است. این مسدودسازی شامل تمام حساب‌ها از جمله جاری، پس‌انداز و کارت‌های بانکی می‌شود و تا زمان رفع سوءاثر از چک برگشتی ادامه خواهد داشت.
رفع سوءاثر از چک برگشتی
صادرکننده چک برای رفع سوءاثر از چک برگشتی باید مبلغ چک به همراه خسارات تأخیر پرداخت کند. در صورت پرداخت کامل، سوءاثر از سوابق مالی فرد حذف می‌شود. همچنین، در مواردی امکان رفع سوءاثر از طریق مرور زمان (معمولاً سه سال) وجود دارد، مشروط به اینکه دعوی حقوقی یا کیفری مطرح نشده باشد.
انتقال الکترونیکی چک‌ها
در چک‌های صیادی، فرآیند انتقال چک به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و نیازی به ظهرنویسی سنتی نیست. تمامی اطلاعات مربوط به انتقال در سامانه ثبت می‌شود. این تغییر باعث افزایش امنیت، کاهش احتمال تقلب و تسهیل پیگیری‌ها شده است.
محدودیت در دریافت خدمات بانکی
افرادی که سابقه چک برگشتی دارند، از دریافت برخی خدمات بانکی محروم می‌شوند. این خدمات شامل دریافت دسته‌چک جدید، افتتاح حساب جدید، دریافت کارت بانکی، دریافت تسهیلات بانکی و صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی و ریالی است. این محدودیت‌ها تا زمان رفع سوءاثر از چک برگشتی ادامه خواهد داشت.
مجازات‌های کیفری برای صدور چک بلامحل
صدور چک بدون موجودی کافی همچنان جرم محسوب می‌شود و قانون جدید مجازات‌های کیفری مشخصی برای آن در نظر گرفته است. میزان مجازات به مبلغ چک و شرایط صادرکننده بستگی دارد و شامل حبس، جزای نقدی و سایر مجازات‌های قانونی است.
وضعیت چک‌های قدیمی
چک‌هایی که قبل از اجرای قانون جدید صادر شده‌اند، همچنان معتبر هستند و تابع مقررات زمان صدور خود خواهند بود. با این حال، با گسترش استفاده از چک‌های صیادی، به مرور استفاده از چک‌های قدیمی کاهش خواهد یافت.
دسترسی به سامانه صیاد
برای ثبت و پیگیری چک‌ها در سامانه صیاد، می‌توان از طریق اپلیکیشن‌های موبایل بانک‌ها، اینترنت بانک، مراجعه حضوری به شعب و ارسال پیامک به شماره ۷۰۱۷۰۱ اقدام کرد. این سامانه امکان مشاهده وضعیت چک، دریافت گواهی عدم پرداخت و پیگیری‌های لازم را فراهم می‌کند.
قانون جدید چک صیادی با هدف افزایش شفافیت، کاهش تخلفات مالی و تسهیل پیگیری‌ها طراحی شده است. با اجرای این قانون، صدور، انتقال و پیگیری چک‌ها به صورت الکترونیکی و شفاف انجام می‌شود و مسئولیت صادرکنندگان افزایش یافته است. مشتریان بانک‌ها باید با این تغییرات آشنا شوند و از خدمات سامانه صیاد برای مدیریت چک‌های خود استفاده کنند تا ریسک معاملات و مشکلات حقوقی به حداقل برسد.