آشنایی با درآمد مشمول مالیات حقوق
نحوه محاسبه مالیات حقوق و دستمزد در سال 1405
مالیات حقوق جزو مالیاتهای مستقیم محسوب میشود. تمام کارفرمایان موظف هستند مالیات را طبق بخشنامه، از حقوق ماهانه کسانی که برای آنها کار میکنند کسر کنند.
مالیات حقوق جزو مالیاتهای مستقیم محسوب میشود. تمام کارفرمایان موظف هستند مالیات را طبق بخشنامه، از حقوق ماهانه کسانی که برای آنها کار میکنند کسر کنند. بعد هم مالیات کسرشده را به حساب مشخص و ثابتی در وزارت امور اقتصادی و دارایی واریز میکنند که بخشی از سامانه مالیات بر حقوق محسوب میشود. البته فراموش نکنید حقوق و دستمزدهای پایین تا سقف خاصی معاف از مالیات هستند که رقم این معافیت مالیاتی حقوق هر سال با توجه به نرخ تورم اعلام میشود.
مالیات حقوق و دستمزد چیست؟
به گزارش بانک اول بهترین پاسخ به این سوال این است: یکی از درآمدهای دولت برای اداره کشور مالیات حقوق و دستمزد محسوب میشود. برای همین دولت هر سال مبلغی را به عنوان مالیات حقوق در لایحه بودجه میگنجاند. طبق ماده 85 قانون مالیات مستقیم، هر درآمد، حقوق و حقالزحمه مربوط به شغل که مستمر یا غیرمستمر باشد، درآمد مشمول مالیات حقوق به حساب میآید. درآمد مشمول مالیات البته قوانین جداگانهای برای حقوق اصلی، مزد یا مقرری دارد که هر کدام تعریف جداگانهای در قوانین مالیاتی و حقوق دارند.
- حقوق اصلی: به پولی که کارمند یا کارگر برای یک ماه یا یک فصل کار از کارفرمایش میگیرد، حقوق اصلی میگویند.
- مزد: مبلغی که بابت انجام دادن حجم معلومی کار یا پروژهای مشخص توسط کارفرما پرداخت شود، مزد است.
- مقرری: به پولی که هر ماه به بازنشستگان داده میشود، مقرری میگویند.
منظور از مالیات حقوق و دستمزد چیست؟
هر کسی که به هر طریقی مشغول کار باشد و به ازای کاری که میکند، حقوق بگیرد و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته، باید بخشی از دریافتی خود را به عنوان مالیات حقوق و دستمزد بپردازد. این مبلغ که ماهانه از حقوق تمام کارمندان و کارگران کسر میشود، طبق جدول محاسبه مالیات حقوق از افراد گرفته میشود. مالیات حقوق و دستمزد جزو مالیاتهای مستقیم به حساب میآید. البته میزان مالیات بر حقوق افراد، بستگی مستقیم به مقدار حقوقشان دارد. یعنی محدوده حقوق هر فرد درصد مالیات پرداختیاش را مشخص میکند.
نحوه محاسبه مالیات حقوق و دستمزد در سال 1405
بر اساس مفاد لایحه بودجه ۱۴۰۵؛ ارقام در مرحله پیشنهاد هستند و امکان تغییر در فرایند تصویب مجلس وجود دارد.
دولت هر سال سقف معافیت از مالیات را برای حقوق کارمندان و کارگران اعلام میکند. در لایحه بودجه ۱۴۰۵ سقف معافیت مالیاتی سالانه ۴۸۰ میلیون تومان (معادل ۴۰ میلیون تومان در ماه) پیشبینی شده است؛ یعنی تا این رقم، مالیاتی از حقوق و مزایا کسر نمیشود. اگر دستمزد بالاتری میگیرید و میخواهید بدانید محاسبه مالیات حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۵ چطور انجام میشود، ساختار طبقهبندیشده زیر را ببینید.
طبقه اول | حقوق کمتر از ۴۰ میلیون تومان
اگر تا ۴۸۰ میلیون تومان در سال یا همان ۴۰ میلیون تومان در ماه حقوق میگیرید، در سال ۱۴۰۵ معاف از پرداخت مالیات به حساب میآیید. در این طبقه، جمع حقوق و مزایای مشمول مالیات شما هر چقدر هم تا سقف ۴۰ میلیون تومان باشد، مالیات حقوق صفر است.
طبقه دوم | حقوق بین ۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان
اگر حقوقتان در این محدوده قرار میگیرد، ابتدا جمع حقوق و مزایا را از ۴۰ میلیون تومان کم کنید. ۱۰٪ عدد باقیمانده مالیاتی است که باید بپردازید، چون مازاد بر سقف معافیت در این پله با نرخ ۱۰ درصد مشمول مالیات میشود.
به عنوان مثال، فرض کنید حقوق یک نفر در سال ۱۴۰۵، ۵۵ میلیون تومان در ماه باشد. برای محاسبه مالیات باید ۴۰ میلیون تومان را از ۵۵ میلیون تومان کم کنید تا حقوق مازاد مشخص شود (۱۵ میلیون تومان) و سپس ۱۵ میلیون تومان را در نرخ مالیات حقوق (۱۰٪) ضرب کنید تا مالیات حقوق ۱۴۰۵ مشخص شود (۱٫۵ میلیون تومان در ماه).
طبقه سوم | حقوق بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان
کسانی که حقوقشان در این طبقه قرار میگیرد، برای مازاد بر ۸۰ میلیون تومان، ۱۵٪ مالیات میدهند و محاسبه به صورت پلکانی انجام میشود. یعنی:
تا ۴۰ میلیون تومان اول: معاف
مازاد ۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان: با نرخ ۱۰٪
مازاد ۸۰ تا سقف حقوق این طبقه (تا ۱۰۰ میلیون تومان): با نرخ ۱۵٪
در نتیجه، ابتدا مالیات بخش ۴۰ تا ۸۰ میلیون با نرخ ۱۰ درصد محاسبه میشود و سپس مازاد بر ۸۰ میلیون با نرخ ۱۵ درصد مشمول مالیات خواهد بود.
طبقه چهارم | حقوق بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان
کسانی که حقوقشان در این محدوده است، باید برای مازاد بر ۱۰۰ میلیون تومان، ۲۰٪ مالیات بدهند و بقیه بخشها به صورت پلکانی طبق پلههای قبلی محاسبه میشود. ساختار محاسبه:
تا ۴۰ میلیون تومان: معاف
مازاد ۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان: ۱۰٪
مازاد ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان: ۱۵٪
مازاد ۱۰۰ تا سقف این طبقه (تا ۱۲۰ میلیون تومان): ۲۰٪
بنابراین ابتدا مالیات طبقات دوم و سوم طبق نرخهای ۱۰ و ۱۵ درصد محاسبه میشود و سپس برای مازاد بر ۱۰۰ میلیون تومان، نرخ ۲۰ درصد اعمال میشود.
طبقه پنجم | حقوق بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تومان
کسانی که حقوقشان در این طبقه قرار میگیرد، برای مازاد بر ۱۲۰ میلیون تومان، ۲۵٪ مالیات میدهند و مازاد سایر بازهها طبق همان نرخهای پایینتر محاسبه میشود. به صورت خلاصه:
تا ۴۰ میلیون تومان: معاف
۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان: ۱۰٪
۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان: ۱۵٪
۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان: ۲۰٪
مازاد ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تومان: ۲۵٪
در عمل، اول مالیات پلههای ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصدی محاسبه میشود و سپس مازاد بر ۱۲۰ میلیون تومان با نرخ ۲۵ درصد مشمول مالیات خواهد شد.
طبقه ششم | حقوق ۱۴۰ میلیون تومان به بالا
اگر جزو حقوقبگیران بسیار پردرآمد هستید، مازاد بر ۱۴۰ میلیون تومان با نرخ ۳۰٪ مشمول مالیات است. الگوی محاسبه همان پلکانی قبلی است:
تا ۴۰ میلیون تومان: معاف
۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان: ۱۰٪
۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان: ۱۵٪
۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان: ۲۰٪
۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تومان: ۲۵٪
مازاد بر ۱۴۰ میلیون تومان: ۳۰٪
در این طبقه، مجموع مالیات برابر است با جمع مالیات همه پلههای قبلی به اضافه مالیات ۳۰ درصدی بخش مازاد بر ۱۴۰ میلیون تومان.
جدول محاسبه مالیات و دستمزد سال 1405
در محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۵ باید توجه داشت که مبنای محاسبه، «درآمد مشمول مالیات پس از اعمال معافیت ۴۰ میلیون تومانی» است و مالیات فقط روی مازاد بر این سقف اعمال میشود.
| دستمزد سالانه (تومان) | دستمزد ماهانه (تومان) | نرخ مالیات |
| ۴۸۰ میلیون و کمتر | ۴۰ میلیون و کمتر | ۰٪ |
| از ۴۸۰ تا ۹۶۰ میلیون | ۴۰ تا ۸۰ میلیون | ۱۰٪ |
| از ۹۶۰ تا ۱۲۰۰ میلیون | ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون | ۱۵٪ |
| از ۱۲۰۰ تا ۱۴۴۰ میلیون | ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون | ۲۰٪ |
| از ۱۴۴۰ تا ۱۶۸۰ میلیون | ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون | ۲۵٪ |
| ۱۶۸۰ میلیون به بالا | ۱۴۰ میلیون به بالا | ۳۰٪ |
اقلام و عوامل مشمول مالیات حقوق کدامند؟
اگر حقوقبگیر هستید حتما میدانید که حقوق یک کارگر یا کارمند از مجموعه حقوق و مزایایی تشکیل میشود که جمع تمام آنها به عنوان دستمزد نهایی حقوق به فرد پرداخت میشود. بد نیست بدانید که هر کدام از این مزایا که مبلغی را به حقوق شما اضافه میکند و جزو دریافتیتان به حساب میآیند، موارد مشمول مالیات بر حقوق هستند. فهرست دریافتیها و مزایای شغلی مشمول مالیات را همینجا ببینید:
| ردیف | نام قلم | ردیف | نام قلم | ردیف | نام قلم |
| ۱ | حقوق پایه | ۲۳ | حق سرویس | ۴۵ | فوقالعاده سیاری |
| ۲ | حق خواروبار | ۲۴ | حق انبارداری | ۴۶ | اضافه کار |
| ۳ | حق مدیریت | ۲۵ | حق اولاد | ۴۷ | نوبت کاری |
| ۴ | پاداش آخر سال (معافیت: یک دوازدهم) | ۲۶ | حق سرپرستی | ۴۸ | جمعه کاری |
| ۵ | عیدی سالانه (معافیت: یک دوازدهم) | ۲۷ | حق حسابرسی | ۴۹ | کارمزد |
| ۶ | حق یک وعده غذا | ۲۸ | حق دیپلم | ۵۰ | مزایای غیرنقدی (معافیت: دو دوازدهم) |
| ۷ | حق تولید | ۲۹ | حق شیفت | ۵۱ | مزایای ارزی |
| ۸ | حق تأهل | ۳۰ | حق افزایش بهرهوری | ۵۲ | هزینه ایاب و ذهاب |
| ۹ | حق امضا | ۳۱ | حق مسکن | ۵۳ | جیره نقدی |
| ۱۰ | حق خزانه | ۳۲ | حق ثابت | ۵۴ | مزایای نقدی |
| ۱۱ | حق پاسداری | ۳۳ | پول شیر | ۵۵ | مزایای تولید |
| ۱۲ | حق برودت | ۳۴ | پول جارو | ۵۶ | تغذیه |
| ۱۳ | حق فنی | ۳۵ | پول صبحانه | ۵۷ | مسکن با اثاثیه (معافیت: دو دوازدهم) |
| ۱۴ | حق نهار و شام | ۳۶ | حق افزایش بهرهوری تولید | ۵۸ | مسکن بدون اثاثیه (معافیت: دو دوازدهم) |
| ۱۵ | حق کمیسیون فروش | ۳۷ | فوقالعاده محرومیت از تسهیلات | ۵۹ | کسری انبار |
| ۱۶ | حق آنکال | ۳۸ | فوقالعاده محل خدمت | ۶۰ | پول لباس کار |
| ۱۷ | حق آکورد | ۳۹ | فوقالعاده نواحی مرزی | ۶۱ | اتومبیل اختصاصی با راننده (معافیت: دو دوازدهم) |
| ۱۸ | حق مشاوره | ۴۰ | فوقالعاده شرایط محیط کار | ۶۲ | اتومبیل اختصاصی بدون راننده (معافیت: دو دوازدهم) |
| ۱۹ | حق عیال | ۴۱ | فوقالعاده کشیک | ۶۳ | حقالتدریس |
| ۲۰ | حق باجه | ۴۲ | فوقالعاده سختی آب و هوا | ۶۴ | حقالتحقیق |
| ۲۱ | حق سرایداری | ۴۳ | فوقالعاده جذب | ۶۵ | حقالزحمه |
| ۲۲ | حق انبارداری | ۴۴ | فوقالعاده نگهبانی | ۶۶ | حق نظارت |
| فوقالعاده کیلومتری | ۶۷ |
حقالتألیف |
سقف معافیت از مالیات بر حقوق و دستمزد چقدر است؟
هر سال مبلغی به عنوان سقف حقوق معاف از مالیات اعلام میشود و کسانی که کمتر از این رقم حقوق بگیرند، معاف از مالیات هستند. سقف معافیت از مالیات و حقوق در سال 1402 حقوق کمتر از 10 میلیون تومان بود. در سال 1403 سقف معافیت مالیاتی درآمد تا 12 میلیون تومان در ماه بود. برای سال 1404 این مبلغ به 24 میلیون تومان (2 برابر) رسید.
سقف معافیت مالیات بر حقوق و دستمزد در سال ۱۴۰۵، ماهانه ۴۰ میلیون تومان و سالانه ۴۸۰ میلیون تومان است. درآمدهای حقوقی تا این سقف، مشمول مالیات بر درآمد حقوق نمیشوند و از پرداخت مالیات معاف خواهند بود.
نکته: اگر افراد از چند منبع مختلف حقوق بگیرند، مجموع حقوق و مزایای دریافتی آنها برای محاسبات در نظر گرفته میشود.
موارد معافیت مالیات بر حقوق کدامند؟
برای محاسبه مالیات حقوق، کل خالص حقوق مبنا قرار نمیگیرد و برخی از معافیتهایی که در ماده ۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم ذکرشده، از حقوق کسر میشود. بخشی از این معافیتها مربوط به کارمندان سفارتخانهها و کنسولگریهاست که در اینجا از بررسی آنها چشمپوشی شده و مابقی موارد در ادامه ذکر شدهاند:
- حقوق بازنشستگی، وظیفه، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت، وظیفه یا مستمری وراث، حق سنوات و حقوق مرخصیهای استفادهنشده.
- هزینه سفر و فوقالعاده مسافرت مرتبط با شغل.
- مسکن واگذارشده در محل کارگاه یا کارخانه برای استفاده کارگران و خانههای ارزانقیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه.
- وجوه حاصل از بیمه برای جبران خسارتهای بدنی و درمان.
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال معادل یک دوازدهم معافیت مالیاتی ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم.
- خانههای سازمانی که با اجازه قانونی یا طبق آییننامههای خاص در اختیار مأموران کشوری قرار داده میشود.
- وجوه پرداختی کارفرما برای هزینههای درمان کارکنان یا افراد تحت تکفل آنها، به صورت مستقیم یا از طریق حقوقبگیر، به استناد اسناد مثبته.
- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان، حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم.
- حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، شامل نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات، جانبازان انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و آزادگان.
این معافیتها به عنوان کسرهایی از حقوق محاسبه شده و مالیات بر مابقی حقوق اعمال میشود. در برخی از موارد مثل حقوق پرسنل نیروهای مسلح و حقوق بازنشستگی و مستمری این کسری شامل تمام حقوق میشود.
عدم پرداخت مالیات بر حقوق و دستمزد چه عواقبی دارد؟
عدم پرداخت یا کسر و واریز نکردن مالیات بر حقوق برای کارفرما و حقوقبگیر پیامدهای جدی دارد که در ادامه توضیح داده میشود.
- جریمههای مالی
اگر کارفرما لیست مالیات حقوق کارکنان را در موعد مقرر ارسال نکند، جریمهای معادل ۲ درصد کل حقوق پرداختی آن دوره برای او محاسبه میشود. در صورتی که مالیات کسرشده از حقوق کارکنان در مهلت قانونی به سازمان امور مالیاتی واریز نشود، علاوه بر اصل مالیات، جریمه تأخیر بهصورت ماهانه محاسبه و مطالبه خواهد شد.
زمانی که اظهارنامه ارسال نشود یا درآمد کتمان شود، جریمهای معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و ۱۰ درصد برای سایر افراد در نظر گرفته میشود که این جریمه غیرقابل بخشش است.
- مسئولیت کارفرما
کارفرمایی که مکلف به کسر و واریز مالیات حقوق باشد ولی این کار را انجام ندهد، علاوه بر کارمند مسئولیت تضامنی در پرداخت اصل مالیات و جرائم خواهد داشت. در این صورت سازمان امور مالیاتی میتواند برای وصول مالیات و جرائم، به حسابها و اموال کارفرما مراجعه و آنها را توقیف کند.
- پیامدهای کیفری
هرگاه عدم پرداخت عمدی و با قصد فرار مالیاتی باشد (مانند تنظیم اسناد خلاف واقع، کتمان سیستماتیک حقوق و مزایا)، قانون برای اشخاص حقیقی حبس ۶ ماه تا ۲ سال و جریمه نقدی معادل مالیات پرداختنشده تعیین کرده است. محکومان فرار مالیاتی ممکن است با محرومیت از برخی حقوق اجتماعی، محدودیت در فعالیت اقتصادی و لطمه به اعتبار شغلی مواجه شوند.
- از دست دادن امتیازها
کتمان درآمد، عدم ارسال اظهارنامه یا فهرست حقوق در مهلت قانونی باعث محرومیت از معافیتها و بخشودگیهای مالیاتی میشود. حتی در صورت پرداخت بعدی، جریمههای غیرقابل بخشودگی مانند جریمه ۳۰ درصدی کتمان درآمد باقی میماند و باید همراه اصل مالیات تسویه شود.
