بازگشت خودرو به بورس کالا به نفع مردم است یا خودروسازان؟

عرضه خودرو در بورس کالا مزایایی مثل شفافیت قیمت، حذف واسطه‌ها، کشف قیمت واقعی و کاهش رانت دارد. معایب آن نیز شامل‌عدم دسترسی برابر برای همه، پیچیدگی فرآیند خرید، احتمال سفته‌بازی و بی‌اثر بودن بر تولید خودرو است. در این بین، فروش در سامانه خیلی مشخص نیست، در بورس هم عرضه نمی‌شود و مخالفانی دارد.

نشست شبانه رئیس‌جمهوری و اقتصاددانان

۲۱ آبان ۱۴۰۳ بود که خبر نشست شبانه رئیس‌جمهوری با اقتصاددانان بازتاب زیادی داشت. خبر را هم حسین عبده تبریزی، اقتصاددان در کانال شخصی خودش منتشر کرده بود. طبق نوشته و داده‌هایی که در یادداشتش گذاشته بود، او از رئیس‌جمهوری درخواست بازگشت عرضه خودرو به بورس کالا را داده بود. حسین عبده تبریزی نامی ناشناخته در حوزه اقتصاد نیست.

نامش در لیست مشاوران اقتصادی و حامیان مسعود پزشکیان قرار دارد و قرابت و نزدیکی او را به رئیس‌جمهوری نشان می‌دهد. کسی که از مؤسسان سازمان بورس و اوراق بهادار ایران هم محسوب می‌شود و در دهه هشتاد، دبیرکل این سازمان نیز بوده است.

پس پربیراه نیست که از رئیس‌جمهوری درخواست عرضه خودرو در بورس کالا را داشته باشد. اما او در کانالش درباره این جلسه چنین نوشته بود: «امشب تنی چند از اقتصاددانان به دفتر ریاست‌جمهوری دعوت شدند و در حضور وزرا و مشاوران اقتصادی رئیس‌جمهور، نقطه‌نظرهای خود را بیان کردند. 

طبعاً نگرانی در مورد اینکه در این شرایط آیا امکان اصلاحات وجود دارد یا نه، مطرح شد. در مطبوعات شاید گزیده‌ای از بحث‌ها بیاید. بنده کل وقت خود را به شرح وضعیت خودرو در بازار سرمایه اختصاص دادم. قبل از جلسه با ۳۶ نفر از کارشناسان رشته صحبت کردم. ۳۲ نفر قاطعانه معتقد بودند که در شرایط فعلی حتماً بهتر است خودرو در بورس کالا معامله شود.

چهار نفر با توافق با اینکه در این شرایط بهتر است خودرو در بورس کالا معامله شود، معتقد بودند که این امر نباید به موضوعی بلندمدت تبدیل شود و باید نهایتاً هم واردات آزاد شود و هم خودروسازان خود فروشنده کالای خود باشند؛ شروطی که بعید است مخالف چندانی در بازار سرمایه داشته باشد.

بر این اساس، بنده در جلسه خواستار آن شدم که یا طبق برنامه هفتم، خودرو از موضوع قیمت‌گذاری آزاد شده و شرکت‌ها خود به فروش اقدام کنند یا در بورس کالا به فروش برسد و اضافه قیمت آن‌ها نسبت به قیمت‌های مصوب صرف بازپرداخت بدهی آن‌ها به بانک‌ها شود. همچنین درخواست کردم کل موضوعات مربوط به خودرو از قبیل واردات خودرو، بدهی خودروسازها، واگذاری مدیریت آن‌ها به بخش خصوصی، تودلی‌های دو خودروساز بزرگ و… در طرحی جامع با سرعت بررسی و تصمیمات اجرایی شود.

امیدوارم با عرضه خودرو در بورس کالا یا خروج خودرو از قیمت‌گذاری، حرکت کوچکی در جهت اصلاحات در بازار سهام ایجاد شود.» 

حدود هفت ماه از این ماجرا و درخواست از رئیس‌جمهوری گذشته است. مشخص نیست آیا مجدد خودرو برای فروش به بورس کالا خواهد رفت یا خیر؟ 

رمزگشایی عرضه خودرو در بورس کالا

عرضه خودرو در بورس کالا به سال ۹۶ بازمی‌گردد که برای اولین بار مطرح شد اما پس از مدتی از یادها رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد که این طرح نیز بسته شد و خودرو دوباره به سامانه فروش رفت. سامانه فروش هم که نتیجه موفقی نداشته و تحویل خودروها و قرعه‌کشی‌ها زمانبر است. 

مزایا و معایب عرضه خودرو در بورس کالا

عرضه خودرو در بورس کالا مزایایی مثل شفافیت قیمت، حذف واسطه‌ها، کشف قیمت واقعی و کاهش رانت دارد. معایب آن نیز شامل‌عدم دسترسی برابر برای همه، پیچیدگی فرآیند خرید، احتمال سفته‌بازی و بی‌اثر بودن بر تولید خودرو است. 

خودرو وضعیت عجیبی را می‌گذراند. فروش در سامانه خیلی مشخص نیست، در بورس هم عرضه نمی‌شود و مخالفانی دارد. در این میان با بازاری مواجه هستیم که در رکود به سر می‌برد و هر روز یک خودروساز برای دولت خط و نشان می‌کشد که خودرو نمی‌فروشیم چون وضعیت‌مان خوب نیست.

 

روزنامه ایران