چگونه جلوی چک صیادی را ببندیم؟

بسیاری از افراد نمی‌دانند که بستن چک به چه معناست، در چه شرایطی قانونی محسوب می‌شود، و دارنده چک در صورت مسدود شدن چک چه حقوقی دارد.

بستن جلوی چک صیادی یعنی چه؟

«بستن جلوی چک» به معنای ارائه دستور رسمی به بانک برای جلوگیری از پرداخت وجه چک صیادی است. این اقدام معمولاً از سوی صادرکننده چک انجام می‌شود و به نوعی انسداد موقت یا دائمی وجه چک در نظر گرفته می‌شود.

اما آیا هرکسی می‌تواند به راحتی جلوی چک صیادی را ببندد؟ پاسخ منفی است. قانونگذار برای این موضوع شرایط خاصی را تعیین کرده که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است

شرایط قانونی بستن جلوی چک

مطابق ماده ۱۴ قانون صدور چک (اصلاحی سال ۱۳۹۷)، صادرکننده چک یا نماینده قانونی او تنها در موارد خاص می‌تواند دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد. این موارد عبارت‌اند از:

• مفقودی چک
• سرقت چک
• جعل امضا یا دست‌نویس
• خیانت در امانت یا سوء‌استفاده از چک
• ورشکستگی یا فوت صادرکننده (با رعایت تشریفات قانونی)

در این موارد، صادرکننده موظف است حداکثر ظرف یک هفته، مدارک و مستندات لازم را به مرجع قضایی ارائه دهد و دستور رسمی قضایی مبنی بر عدم پرداخت وجه چک را دریافت کند. در غیر این صورت، بانک موظف است چک را به دارنده آن پرداخت کند.

آیا بستن جلوی چک صیادی بدون دلیل قانونی جرم است؟

بله. اگر شخصی به دروغ ادعا کند که چک گم شده یا سرقت رفته، و بدون مستندات اقدام به بستن چک کند، مطابق ماده ۱۴ و ۲۳ قانون صدور چک، این عمل تخلف محسوب می‌شود و می‌تواند موجب محکومیت کیفری و جبران خسارت شود.

دارنده چک صیادی در صورت بسته شدن، باید چه کند؟

اگر دارنده چک متوجه شود که وجه چک به دلیل دستور صادرکننده پرداخت نمی‌شود، می‌تواند:

۱. دریافت گواهی عدم پرداخت

بانک موظف است علت عدم پرداخت را به‌صورت رسمی در قالب گواهی عدم پرداخت اعلام کند. این سند، مبنای شکایت کیفری یا حقوقی دارنده چک خواهد بود.

۲. طرح شکایت کیفری یا حقوقی

دارنده چک می‌تواند از دو مسیر اقدام کند:

الف) شکایت کیفری:

اگر دارنده چک اطمینان داشته باشد که دستور عدم پرداخت به دروغ یا با انگیزه سوء صادر شده، می‌تواند شکایت کیفری به دادسرای محل بانک ارائه دهد. در صورت اثبات جرم، صادرکننده به حبس و جبران خسارت محکوم می‌شود.

ب) شکایت حقوقی:

در صورتی که دارنده صرفاً قصد مطالبه وجه چک را داشته باشد، می‌تواند با ارائه گواهی عدم پرداخت، دادخواست مطالبه وجه چک را از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی مطرح کند.

مدارک لازم برای شکایت دارنده چک

برای شکایت، دارنده چک باید مدارک زیر را تهیه و ارائه کند:

• اصل چک صیادی
• گواهی عدم پرداخت صادر شده توسط بانک
• تصویر کارت ملی
• فرم شکایت یا دادخواست رسمی
• در صورت وجود، مکاتبات یا مستندات ارتباطی با صادرکننده چک

چند نکته مهم برای دارنده چک صیادی

• حتماً گواهی عدم پرداخت را بگیرید؛ این سند بسیار مهم است.
• اگر چک صیادی به‌صورت الکترونیکی انتقال یافته، سوابق انتقال در سامانه صیاد نیز می‌تواند مستند حقوقی باشد.
• برای جلوگیری از اتلاف وقت، بهتر است در صورت شک به مسدود شدن چک، با مشاور حقوقی متخصص چک مشورت کنید.

جمع‌بندی: آیا بستن جلوی چک صیادی همیشه غیرقانونی است؟

خیر. در شرایط خاص مانند سرقت، جعل یا مفقودی، این اقدام قانونی است و باید از مسیر قضایی دنبال شود. اما در سایر موارد، بستن چک بدون دلیل مستند و بدون رأی قضایی، جرم است و دارنده چک می‌تواند با استفاده از گواهی عدم پرداخت، شکایت خود را پیگیری کرده و حتی خسارت دریافت کند.

سوالات پرتکرار موضوع بستن جلوی چک