پایان چک رمزدار؛ جایگزین چیست؟

با تصمیم جدید بانک مرکزی، استفاده از چک رمزدار متوقف و مسیر نقل‌وانتقال‌های مطمئن تنها از طریق چک تضمین‌شده و سامانه‌های رسمی پرداخت دنبال خواهد شد؛ تصمیمی که با هدف کاهش ریسک‌های مالی، مقابله با پول‌شویی و تقویت شفافیت بانکی اجرا می‌شود.

به گزارش بانک اول بر اساس این برنامه، صدور چک رمزدار از ۸ دی و مبادله آن از سامانه چکاوک از ۸ بهمن ۱۴۰۴ برای همیشه از شبکه بانکی حذف می‌شود و شهروندان باید برای تراکنش‌های خود سراغ چک تضمین‌شده و ابزارهایی مانند ساتنا، پایا، صیاد و چکاوک بروند؛ تغییری که پایان یکی از پرریسک‌ترین ابزارهای نقل‌وانتقال پول و آغاز دوره‌ای با نظارت دقیق‌تر و امنیت بیشتر در مبادلات مالی را رقم می‌زند.

بانک مرکزی این تصمیم را با هدف کاهش ریسک مالی، پولشویی و تقویت نظارت بانکی؛ از ۸ دی ماه ۱۴۰۴، صدور چک رمزدار توسط همه بانک‌ها ممنوع خواهد کرد و از ۸ بهمن ماه ۱۴۰۴، مبادله چک‌های رمزدار به طور کامل از سامانه چکاوک حذف خواهد شد. از ۸ دی ماه ۱۴۰۴، تنها باید از طریق درخواست چک تضمین‌شده (چک بانکی) از شعب بانک‌ها و یا سایر ابزارهای انتقال وجه مانند ساتنا، پایا اقدام کرد.

چک رمزدار چیست؟

پیش‌تر چک رمزدار بانکی برای کسانی صادر می‌شد که دسته‌چک نداشتند؛ با این روش، بانک برگه‌ای صادر می‌کرد و آن را با یک رمز مخصوص، به‌عنوان چک در وجه شخص یا حساب معینی ارائه می‌داد.

این چک هم ممکن بود بین ‌بانکی باشد و هم درون همان بانک. برای مدتی، چک رمزدار جزو ابزارهای معمول نقل‌وانتقال پول بود، خصوصاً در معاملات بزرگ یا جاهایی که حواله الکترونیکی یا سامانه‌های نوین بانکی به‌طور کامل فراگیر نشده بودند.

چرا صدور چک رمزدار برچیده شد؟

بزرگ‌ترین ایراد چک رمزدار این بود که قابل استعلام نبود؛ یعنی گیرنده نمی‌توانست به‌صورت آنلاین یا سریع مطمئن شود که چک واقعاً معتبر است. فقط از طریق مراجعه به بانک صادرکننده می‌شد این را بررسی کرد. همین نقص، موجب شد که این چک‌ها در عمل تبدیل به وسیله‌ای برای معاملات مبهم، پولشویی، یا سوءاستفاده مالی شوند. یعنی برگه‌‌ای که حکم پول نقد داشت ولی هیچ شفافیتی پیرامون آن نبود. از این رو بانک مرکزی تصمیم به حذف تدریجی چک رمزدار گرفت.

چه جایگزینی برای چک رمزدار وجود دارد؟

دریافت چک تضمینی از بانک‌ها و سامانه‌هایی مثل ساتنا، پایا، صیاد، پیچک، چکاوک. چک تضمین‌شده، بر خلاف چک رمزدار، دارای شناسه یکتا (کد ۱۶ رقمی) است و صدور و انتقال آن باید در سامانه مخصوص (سامانه صیاد) ثبت شود؛ بنابراین گیرنده می‌تواند با استعلام، اصالت و اعتبار آن را بررسی کند. چک تضمین‌شده محدودیت جغرافیایی ندارد؛ و در سراسر کشور قابل نقد شدن است بر خلاف چک رمزدار که گاهی باید در شعب خاص یا بانک صادرکننده نقد می‌شد.

به نظر می‌رسد پایان دوران چک رمزدار نزدیک است. ابزاری که اگرچه ساده و سریع بود، اما خطر پول‌شویی و سوءاستفاده مالی زیادی داشت. حذف آن می‌تواند به شفافیت مالی و کاهش تخلفات بانکی کمک کند. اعتماد میان صادرکننده و گیرنده چک‌ها افزایش می‌یابد و ریسک معاملات بزرگ پایین می‌آید.