«پول خصوصی» چیست و چه کاربردی دارد؟

به گزارش بانک اول دکتر علی سعدوندی استاد اقتصاد و بانکداری با اشاره به اینکه پول یک سری ویژگی ها و کارکردها در اقتصاد دارد، اظهار داشت: مثلا ذخیره ارزش و ابزار مبادله در واقع از کارکردهای پول در جامعه است.

حال هر ابزار و کالایی و هر چیزی که این کارکردها را داشته باشد، می توانیم به عنوان پول در نظر بگیریم. در این کارکردها نیامده است که انتشار دهنده پول آیا دولت باشد یا بخش خصوصی؟ در ابتدای کار هم که پول به وجود آمده دولت نبوده، بلکه این افراد بودند که با یکدیگر مبادله داشتند و از یک کالایی به عنوان واسط استفاده می کردند. مثلا یک زمانی از نمک و یا طلا به عنوان ابزار واسط و مبادله استفاده کردند و به تدریج نقش های دیگر مثل ذخیره ارزش و ابزار سنجش هم به کارکردهای اولیه پول اضافه شده است.

در این میان به مرور با توجه به اینکه ممکن بود اعتبار پول زیر سوال برود، نیاز به ورود حاکمیت احساس شد و در حدود چند هزار سال پیش دولت ها به ضرب سکه اقدام کردند، که سعی شد تا قدرت حاکمیت در پشت سر آن سکه قرار بگیرد.

وی افزود: در دنیای مدرن متوجه شدند که ارزش پشت سکه را می توانند به ارزش پشت یک ورق کاغذ منتقل کنند و بعدها به ارزش یک سیستم کامپیوتری که یک سری اعداد در آن جا نوشته شده منتقل شد. ولی چون حاکمیت آن را تضمیمن می کند، کارکردهای پول را ایفا می کند.

به گفته سعدوندی، از وقتی که کریپتوکارنسی ها آمدند شرایط به گونه ای تغییر کرده است. هرچند باید به این نکته توجه داشت که رمزارزها یا کریپتوکارنسی ها از نظر کارکردهای پول، هنوز چندان قوی نیستند. یعنی به عنوان ابزار فنی و مبادله خیلی استفاده نمی شوند. بلکه بیشتر ذخیره ارزش هستند که آن هم با ریسک قیمتی خیلی بالا همراه است. وی تاکید کرد: اما برداشت بنده این است که به تدریج این قضیه حل خواهد شد و پول را یک فرد می تواند به وجود بیاورد.

حال بعد از اینجا به مفهومی می رسیم که از گذشته وجود داشته و آن را ما تحت عنوان پول نمی شناختیم و الان می توانیم به آن برگردیم و آن، مفهوم چک است. به گفته این کارشناس بانکداری و اقتصاد، وقتی که فردی یک چک را می نویسد، در واقع ایجاد اعتبار می کند. در نتیجه این برگه چک می تواند به عنوان ابزار مبادله و ابزار حفظ ارزش مورد استفاده قرار بگیرد. منتهی به شرط اینکه فرد اعتبار لازم را نزد پذیرندگان داشته باشد.

وی در گفتگو با ایبناتاکید کرد: اگر این ابزار تقویت شود و اطلاعات لازم در اختیار بازار قرار بگیرد، به تدریج خواهید دید که چک به یک پول خصوصی تبدیل می شود. هر زمانی که نیاز به اعتبار هست، بر اساس اینکه فرد چه میزان اعتبار نزد جامعه دارد، این فرد می تواند چک صادر کند و در جامعه گردش داشته باشد و در نهایت در روز سررسید این چک پرداخت می شود و این خلق پول با یک محو پول مواجه می شود و از صحنه حذف می شود. به این ترتیب اتفاقا تورم هم به خوبی کنترل می شود.

بنابراین اینکه لازمه پول را فقط دولت بدانیم، چنین چیزی نیست. پول می تواند توسط بخش خصوصی به وجود بیاید، انواع و اقسام پول ها را می توانیم داشته باشیم. هر کسی که دسته چکی در اختیار دارد، می تواند به عنوان خالق پول شناخته شود، منتهی به شرط سیستم هایی که نظارت عمومی و نظارت دولتی داشته باشند. الان به نظر می رسد که قانون چک ما در حرکت به آن سمت است. اگر امکان ثبت چک ها وجود داشته باشد و چک حامل خیلی راحت مبادله شود و فقط کافی باشد که مثلا توسط یک اپلیکیشن یک عدد ارسال شود تا مشخص شود مالک جدید آن چک چه کسی است یا اینکه پیامکی ارسال شود، از نظر من خیلی راحت مفهوم پول خصوصی در اقتصاد جا می افتد و منافع خیلی زیادی هم خواهد داشت.

یکی از این منافع این است که در مبحث بانک، اگر بانکی ورشکست شود، معمولا دولت یا یک نهاد عمومی، سپرده ها را تضمیمن می کند. بنابراین سپرده های خُرد پرداخت می شود، اما از کجا؟ از جیب همه مردم به نوعی پرداخت می شود. پس این روند تورم زا خواهد بود. اما در چک خصوصی یا پول خصوصی اگر اعتبار آن از بین برود، آن فرد مسئول است و اینگونه نیست که از کل سیستم این اعتبار پرداخت شود. بنابراین خیلی بهتر می توان تورم را کنترل کرد و خیلی کاراتر تخصیص منابع صورت می گیرد.

استاد اقتصاد و بانکداری در ادامه خاطر نشان کرد: ما در دنیا چک الکترونیک داریم، ولی اینکه افراد اقدام به انتشار چک همچون کریپتوکارنسی که در حال انجام است و به صورت گسترده پلتفرمی را به وجود بیاورند که امکان انتشار چک های مختلف را داشته باشد، باید گفت که هنوز این مساله اتفاق نیفتاده است. هرچند خیلی راحت می تواند این مساله تبیین و شکل بگیرد.

وی افزود: مفهوم رمزارز نشان داد که پول می تواند مستقل از دولت، حاکمیت و بانک ها شکل بگیرد و این نکته مهمی است، منتهی باید نهادی بر افشای اطلاعات در این زمینه و یا بر ریسک سیستمیک نظارت داشته باشد. همچنین بر مجموع کل اعتباراتی که در اقتصاد ایجاد می شود نظارت داشته باشد، ولی نباید به صورت جزئی وارد شود و بگوید شما چک صادر نکنید، بلکه بازار تشخیص می دهد که آن چک را بپذیرد یا خیر.