باورنکردنی ترین پول های دوران باستان

به گزارش بانک اول درک ارزش پول در طول زمان، نکته اصلی در مسائل مالی است و مطمئناً زمان، آنچه را که مردم به آن اهمیت می دهند، تغییر داده است. در دوره های مختلف تاریخی، مردم ارزش پولی را به طیف گسترده ای از اشیا اختصاص داده اند. گرچه امروزه بیشتر این اشیا قابل استفاده به عنوان پول نیستند اما هنوز هم می توانند یادآور فرهنگ های باستانی و آداب و رسوم بسیار متنوع مردم در گذشته باشند. ارزهای باستانی دارای اشکال، اندازه ها و قالب های شگفت انگیز بسیاری بوده اند.

در ادامه به ۱۰ مورد از باورنکردنی ترین پول های دوران باستان که کاملاً با پول های امروزی متفاوت هستند، اشاره شده است.

جو - اولین پول شناخته شده تاریخ

فکر کنید اگر یک کیسه پر از جو را با خود به مرکز خرید محله تان ببرید و سعی کنید با آن پیراهن یا پیتزا بخرید، چه اتفاقی می افتد؟ فروشنده احتمالاً نگهبان را صدا خواهد زد! اما بهتر است بدانید که «جو» اولین پول شناخته شده در تاریخ بوده که در بین سومری ها رواج داشته است. این پول در سومر در حدود سه هزار سال قبل از میلاد به وجود آمد تا جواب گوی الزامات فعالیت های فزاینده اقتصادی باشد. مقادیر مشخصی دانه جو به صورت مقیاس فراگیر سنجش و مبادله همه کالاها و خدمات دیگر به کار می رفت. رایج ترین مقیاس سنجش، «سیلا»، حدودا معادل یک لیتر بود. پیمانه های استاندارد با ظرفیت ۱۳۰ سیلا به صورت انبوه تولید می شدند تا هر زمان که مردم احتیاج به خرید یا فروش چیزی داشتند به راحتی بتوانند مقدار لازم جو را اندازه گیری کنند. دستمزدها هم بر حسب سیلای جو محاسبه و پرداخت می شد. به عنوان مثال یک کارگر مرد، ۶۰ سیلا و یک کارگر زن ۳۰ سیلا و سرکارگر بین ۱۲۰۰ تا پنج هزار سیلا دریافت می کرد اما حتی گرسنه ترین سرکارگر هم نمی توانست در ماه این میزان جو را به عنوان خوراک  استفاده کند! بنابراین از سیلاهایی که خودش نمی خورد برای خرید انواع کالاها استفاده می کرد. 

صدف کائوری - رایج در زمان تجارت برده

صدف کائوری که صدف نوعی حلزون است، احتمالاً دلار جهان در چند قرن پیش بوده زیرا از آن تقریباً در همه جا به عنوان ارز رایج استفاده می شده است. پوسته صدف کائوری تقریباً در همه قاره ها از چین تا آفریقا به عنوان ارز لازم برای تبادل کالا شناخته می شد. نوع و ارزش پوسته ها به نادر بودن حلزونی که پوسته را ایجاد می کرد، بستگی داشت. از اوایل قرن شانزدهم قبل از میلاد، استفاده از صدف کائوری به عنوان وسیله مبادله در چین آغاز شد و به مرور زمان استفاده از آن به عنوان نوعی ارز به مناطق عمده تجارت در آفریقا، عربستان، مناطقی از اروپا و بخش های قابل توجهی از آسیا گسترش یافت. در آفریقا، دولت انگلیس سال ها بر انتقال مقادیر زیادی صدف کائوری از طریق کشتی به غرب این قاره که برای خرید بردگان صورت می گرفت نظارت می کرد. این کار تا زمان منسوخ شدن تجارت برده ادامه داشت.

سنگ رای - بزرگ ترین شکل ارز در تاریخ

بزرگ ترین شکل ارز در جهان باستان به «سنگ رای» معروف بوده است. سنگ رای نوعی ارز بوده که هیچ کس نمی توانسته آن را سرقت کند. نه فقط به دلیل اندازه آن بلکه به این دلیل که همه می دانستند هر فردی چه سنگی در اختیار دارد. بنابراین افراد جز درصورتی که مالک سنگ شناخته می شدند نمی توانستند از آن استفاده کنند. امروزه برخی معتقدند که سنگ رای اولین بیت کوین جهان بوده است. این سنگ های عظیم الجثه از یک قطعه سنگ آهک تراشیده می شدند و هرکدام از آن ها سوراخی که نقش امضا را داشت در وسط خود داشتند. عرض این سنگ ها تا ۱۲ فوت می رسید و وزن شان بیش از ۸ تن بود. هر سنگ داستانی برای خودش داشت که ارزش آن را تعیین می کرد. از آن جا که ایجاد هریک از این سنگ ها کار بسیار دشواری بود، دشواری تجربه شده در مسیر تهیه آن، باعث افزایش ارزش سنگ می شد. این سنگ های بزرگ از سنگ آهکی در جزایر پالائو تراشیده و سپس در اقیانوس به وسیله قایق حمل می شدند. اگر سنگ هنگام حمل و نقل قایق را غرق نمی کرد و پس از تخلیه احتمالاً نمی شکست، به شکلی ماهرانه به یک مکان منتخب در جزیره یاپ منتقل می شد و برای همیشه در آن جا می ماند. مالک سنگ و ارزش خالص آن مشخص بود، بنابراین می توانست برای تجارت کالا در جزیره مورد استفاده قرار بگیرد. سنگ ها به دلیل سنگینی شان از محل خود حرکت داده نمی شدند. آن ها فقط صاحب جدیدی پیدا می کردند و در همان مکان باقی می ماندند.

پول چوبی - ارزی برای دوره اَبَر تورم

تصور این که اسکناس های چوبی را در کیف پول خود حمل کنیم برای ما دشوار است، اما پول چوبی پس از جنگ جهانی اول و در دوره اَبَر تورم، نوعی ارز در آلمان بود. همان طور بیشتر شما می دانید اقتصاد آلمان پس از جنگ تا حدودی به هم ریخت، به همین دلیل، شهرهای محلی مشغول چاپ و نشر پول شدند و به چاپ هر چیز از چوب گرفته تا فویل، ابریشم و چرم پرداختند. این نوع پول به نوتگلد معروف بود و تا پایان دوره ابر تورم در سال ۱۹۲۳ از آن استفاده می شد.

چاقو - ارزش بخشی به این پول با نوشته روی آن

استفاده از چاقو به عنوان پول در دنیای امروز غیرقابل تصور به نظر می رسد، اما این شکل عجیب پول در حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در زمان سلطنت «یوی بزرگ»، در سراسر چین مورد استفاده قرار می گرفت. روی چاقوها اعداد یا کلماتی مثل «گوسفند» یا «ماهی» نوشته شده بود که ارزش آن ها را مشخص می کرد. همچنین هر قطعه پول نوشته یا کنده کاری داشت که به آن قطعه پول رسمیت می داد. به طور قطعی مشخص نیست که چگونه چاقو برای اولین بار به عنوان پول در چین معرفی شد. بر اساس یکی از داستان ها، ابتدا یک شاهزاده به سربازان خود اجازه داد از چاقو به عنوان پول استفاده کنند و به دنبال آن، این ابزار به یک شکل پذیرفته شده ارز تبدیل شد. استفاده از چاقو به عنوان پول صدها سال ادامه یافت تا این که اولین امپراتور چین، شین شی هوانگدی، انجام مبادلات با آن را لغو و اعلام کرد فقط سکه های مدور که یک سوراخ مربع در وسط خود دارند به عنوان پول قانونی قابل پذیرش هستند.

پوست سنجاب - دارای مزایای غیراقتصادی

از لحاظ تاریخی، پوست سنجاب نقشی اساسی در مبادله و تجارت داشته است. در دوران قرون وسطی، سنجاب ها به دلیل پوست شان بسیار ارزشمند بودند. در این دوران، پوست سنجاب به تدریج به عنوان یک ارز شناخته شده در کشورهایی مانند روسیه و فنلاند تبدیل شد. مردم روسیه تمایل زیادی به تجارت با پوست سنجاب داشتند و از آن جایی که مردم اهل صرفه جویی بودند و نمی خواستند چیزی را هدر بدهند از گوش و پنجه این حیوان هم به عنوان پول خرد استفاده می کردند. استفاده از پوست سنجاب به عنوان پول، یک مزیت غیراقتصادی هم برای روس ها داشت. در دوران قرون وسطی، اروپا دچار شیوع طاعون سیاه شد، اما روسیه خسارت چندانی از این فاجعه ندید؛ زیرا طاعون سیاه، اغلب توسط جوندگان منتقل می شد و روس ها با کشتن جوندگان و استفاده از پوست آن ها به عنوان پول، بدون آن که متوجه باشند، از شیوع طاعون جلوگیری کردند. امروزه هم در کشور فنلاند پوست سنجاب همچنان به عنوان ارز پذیرفته می شود و ارزش مبادله ای پولی دارد.

نمک - اولین پرداخت مالیات تاریخ با این خوراکی

نمک در طول هزاران سال، کالای مهمی بوده و نقش برجسته ای در توسعه تمدن های اولیه ایفا کرده است. در آیین های دینی مختلف   به نمک اشاره شده است. خشم ناشی از مالیات نمک، تسریع کننده انقلاب فرانسه بود. این کالا همچنین نقش مهمی در جنگ داخلی آمریکا داشت. نمک در زمان های باستان و قرون وسطی شکل مهمی از پول رایج بوده و از آن برای انجام مبادلات پایاپای و واردات و صادرات استفاده می شده است. مصریان باستان در ازای دریافت نمک یا نمک سود، کالاهایی مانند سدر، شیشه و رنگ را با فینقیان مبادله می کردند. همچنین یکی از اولین پرداخت های مالیاتی ثبت شده در تاریخ که در آن از نمک به عنوان پول استفاده شد، در سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد توسط امپراتور وقت چین «یوی بزرگ» صورت گرفت. در روم باستان هم، سربازان گاهی حقوق خود را به صورت بسته های نمک دریافت می کردند. حتی امروزه   در برخی از فقیرترین کشورهای آفریقا مانند اتیوپی، برخی از عشایر از نمک به عنوان واحد پول استفاده می کنند. توده های نمکی با وزن حدود ۵ کیلوگرم هنوز هم در شاخ آفریقا، یکی از فقیرترین مناطق این قاره «گردش پولی» دارد.

دندان دلفین - افزایش ارزش این پول در سال ۲۰۰۸

یکی از عجیب ترین ارزهای باستانی را شاید بتوان دندان دلفین دانست که صدها سال در کنار دیگر سنت های قدیمی در جزایر سلیمان،  مورد استفاده قرار می گرفت. در سال ۲۰۰۸ ارزش دلار این کشور جزیره ای کاهش یافت. مردم محلی در واکنش به این شرایط به انباشت پول پرداختند که این کار هم به نوبه خود باعث کمبود سکه شد و اوضاع را بدتر کرد. در نتیجه، مردم این کشور   به استفاده از پول باستانی رایج یعنی دندان دلفین بازگشتند. به طرزی باورنکردنی ارزش این پول باستانی چهار برابر شد. در ژانویه ۲۰۱۳، روستاییان مالایتا، ۹۰۰ دلفین پوزه بطری را قصابی کردند. ساکنان محلی تأیید کردند پس از آن که یک گروه حفاظت مستقر در آمریکا نتوانست غرامت کامل توافق شده را برای جلوگیری از کشتن پستانداران دریایی به آن ها پرداخت کند، آن ها کشتن دلفین ها را از سر گرفتند.  تعداد دلفین هایی که از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۱۳ به خاطر دندان هایشان کشته شدند به بیش از ۱۵ هزار و ۴۰۰ دلفین رسیده است. هنری سوکوفاتو، شکارچی محلی دلفین در این باره به وال استریت ژورنال گفته: «پول مردم سفیدپوست روزی تمام می شود اما دندان دلفین ها همیشه برای ما خواهد ماند.»

دانه های فلفل - طلای سیاه در اروپا

در یونان باستان، کمبود دانه فلفل باعث ارزش فوق العاده آن شد. ظاهراً در قرن پنجم آلاریک ویسیگوت و آتیلا هون از رهبران بزرگ این دوره، هنگامی که به شهر رم حمله کردند هردو به رومی ها دستور دادند مقادیر زیادی فلفل سیاه را به عنوان باج به آن ها تحویل دهند. در قرون وسطی، دانه های فلفل به شکل پذیرفته شده ارز تبدیل شد. در طول قرن پانزدهم میلادی، تقاضای اروپا برای فلفل به قدری زیاد بود که مبادلات این کالا نقش عمده ای در ایجاد مسیرهای دریایی از مناطق ادویه خیز شرق دور ایفا می کرد. دانه های فلفل که «طلای سیاه» نامیده می شدند، قبل از قرن نوزدهم آن قدر گران بودند که فقط افراد بسیار ثروتمند می توانستند آن ها را خریداری کنند و امروزه فلفل سیاه همچنان دارای بالاترین سطح تبادل در جهان است.

چای آجر - استفاده در جنگ جهانی اول

یکی دیگر از ارزهای جذاب باستانی چای آجر است. تولید این محصول پر ارزش با ترکیب ساقه و برگ گیاه چای با گیاهان مختلف و گاهی تراشه های چوب صورت می گرفت. این مخلوط با استفاده از خون گاو، محکم و فشرده می شد و گاهی هم  ازکود به عنوان عامل اتصال استفاده می شد. روی خشت های چای سنتی، حروف چینی یا طرح های منحصر به فردی به نمایش گذاشته می شد. قبل از سلسله مینگ در چین، این خشت های چای که به آن چای فشرده هم می گویند، تقریباً به اندازه نمک در مدیترانه ارزش داشت. این خشت ها در اشکال و اندازه های مختلفی ساخته می شدند. ارزش خشت ها علاوه بر اندازه شان بسته به نوع چای به کار رفته در ساخت آن از جمله چای سیاه، چای سبز و چای تخمیر شده متفاوت بود. در قرن نوزدهم از این محصول به عنوان ارز در چین، روسیه، تبت، سیبری و مغولستان استفاده می شد. آجرها ارزش مشخصی داشتند. به عنوان مثال، ۱۲ آجر برای خرید یک گوسفند و ۲۰ آجر برای خرید یک اسب لازم بود. در سیبری، چای آجرها به عنوان نوعی ارز قابل خوردن تا اواخر جنگ جهانی دوم مصرف و همچنین از آن ها به عنوان دارو استفاده می شد. با ارزش ترین چای آجرها از نقاطی مانند هند و برخی مناطق دیگر در تبت می آمدند. از این آجرها حتی تا قرن بیستم به عنوان یک نوع ارز استفاده می شد به طوری که در جنگ جهانی اول برخی از سربازان به دلیل کمبود پول، از آجر برای خرید کالاهای دیگر استفاده می کردند.