به گزارش بانک اول ارزش افزوده در یک بنگاه برابر تفاوت بین فروش بنگاه و هزینه‌های خرید کالاها و خدمات خریداری شده از بنگاه‌های دیگر است. به عبارت دیگر ارزش افزوده ارزشی است که تولید کننده به مواد خام و کالاهای واسطه‌ای که خریده است، اضافه می‌کند. از دیدگاه کلان، حاصل جمع ارزش افزوده تمام بنگاه‌های اقتصادی در واقع همان تولید ملی است. زیرا کل معاملات منهای معاملات واسطه‌ای (خرید بنگاه‌های دیگر) برابر با مجموع دستمزد، نرخ بهره، اجاره و سایر پرداخت‌ها به عوامل تولید در سطح ملی و مساوی تولید ملی است.
هر كالایی كه در بازار فروخته می‌شود، در فرآیند تولید خود، توسط چندین تولیدكننده به تدریج ساخته شده است. به عنوان مثال یك نان ابتدا گندم بوده سپس تبدیل به آرد شده سپس خمیر شده و نهایتاً در تنور پخته و نان شده است. قیمت گندم موجود در هر عدد نان تا قیمت نان فروش رفته در نانوایی در این مراحل به تدریج افزایش یافته است كه این افزایش حاصل زحمت تولیدكنندگان مختلف در مراحل مختلف تولید گندم تا فروش نان بوده است. به این ارزش اضافی ایجاد شده از دانه گندم تا نان، ارزش افزوده گفته می‌شود.
بر اساس قانون: ارزش افزوده در این قانون، تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین میباشد.
انواع مالیات بر ارزش افزوده
این نوع مالیات به سه دسته مالیات بر ارزش افزوده ۱- تولید ۲- درآمد ۳- مصرف تقسیم می‌شود.
۱. تولید: مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولید، تولید کل مخارج به استثنای مخارج دستمزدی دولت را مشمول مالیات می‌کند.
۲. درآمد: مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی، مخارج ناخالص سرمایه‌گذاری، قسمتی از مخارج کل و پایه مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولید را تشکیل می‌دهد. این نوع مالیات، کل مخارج واقعی اقتصاد روی کالاهای سرمایه‌ای را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد.
مصرف: مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی معادل مالیات بر خرده فروشی است.
روش های محاسبه و اجرای مالیات بر ارزش افزوده
روش‌های مختلف محاسبه و اجرای مالیات بر ارزش افزوده شامل موارد زیر میباشد
روش تجمعی مستقیم: شامل مجموع هزینه‌های دستمزد، بهره، اجاره و سود ضربدر نرخ مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
روش تجمعی غیرمستقیم: شامل مجموع هزینه‌های دستمزد، بهره، اجاره ضربدر نرخ مالیات بر ارزش افزوده بعلاوه نرخ مالیات بر ارزش افزوده ضربدر سود میباشد.
روش تفریقی مستقیم: شامل مجموع خروجی‌ها منهای ورودی‌ها ضربدر نرخ مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
روش تفریقی غیر مستقیم: شامل مجموع ورودی‌ها یا خرید ضربدر نرخ مالیات بر ارزش افزوده منهای مجموع خروجی‌ها یا فروش ضربدر نرخ مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
مالیات بر ارزش افزوده به نفع كیست؟
اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در درجه اول به نفع تولیدكننده داخلی است. در زمان اجرای قانون تجمیع عوارض، تولیدكنندگان ایرانی ناچار بودند بطور سلسلهوار برای یك كالا مكرراً مالیات بپردازند یعنی مثلاً برای یك خودرو هم تولید كننده مواد اولیه هم قطعهساز و هم كارخانه تولیدكننده به طور جداگانه و هر كدام مالیات تجمیع عوارض میپرداختند اما در عین حال بنگاه‌های فروش خودرو، دلالان خودرو و شركتهای واردكننده خودرو، از پرداخت این مالیات معاف بودند. با اجرای مالیات بر ارزش افزوده، سلسله مراتب تولید از پرداخت مالیات بر تجمیع عوارض معاف میشوند و در عوض این توزیعكننده نهایی است كه باید مالیات را محاسبه و از خریدار نهایی دریافت كند.
مالیات بر ارزش افزوده به ضرر كیست؟
با اجرای مالیات بر ارزش افزوده، منافع دو گروه از فعالان بازار به طور جدی به خطر خواهد افتاد. در درجه اول كسانی كه پشت پرده به دلالی و واسطهگری مشغولند. كسانی كه بدون اینكه در زحمت تولید شریك باشند و بدون اینكه در مقابل مصرفكنندگان تعهدی به عهده بگیرند، با قرارگرفتن در مسیر تولید تا مصرف، با خرید و فروشهای مكرر باعث عدم شفافیت و التهاب در بازار میشوند. ضرر این عده بیشتر از این بابت است كه براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، مسیر تهیه و توزیع كالاها شفاف می‌شود. با اجرای این قانون، كسانی كه بیجهت در مسیر تولید تا مصرف قرارگرفتهاند شناسایی شده و به تدریج حذف می شوند.
گروه دیگر ضرركننده ها از قانون مالیات بر ارزش افزوده، قاچاقچیان هستند. كسانی كه خارج از مسیر قانونی و رسمی واردات، كالاهای خارجی را به داخل کشور منتقل می‌کنند و بازار را مملو از كالاهای بیكیفیت خارجی می‌کنند. ویژگی اصلی این عده، عدم تعهد آنها در برابر مصرفكنندگان است چرا كه نه گارانتی معتبری ارایه میكنند و نه حتی در قبال صحت و سلامت كالایی كه ارایه می كنند، مسئولیتی می پذیرند. با اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، منافع این دسته از خرابكاران بازار، به شدت به خطر میافتد. به طور خلاصه، قانون مالیات بر ارزش افزوده به ضرر كسانی است كه از شفافیت بازار گریزانند و منافعشان در بهرهبرداری از شایعات، رانتهای اطلاعاتی و قاچاق است.
پیش شرط های اجرای مالیات بر ارزش افزوده
1- توسعه فرهنگ مالیاتی:
از آنجا که مفهوم مالیات یک مفهوم انتزاعی و پیچیده است و مودیان مالیاتی نیز در سطوح مختلف قرار دارند لذا گسترش فرهنگ مالیاتی باید با هدف تحت تاثیر قراردادن همه ی سطوح اعم از مودیان، کارگزاران و سیاستمداران صورت گیرد. این امر می‌تواند با ایجاد اعتماد در بین مودیان مالیاتی در مورد عادلانه بودن سطح مالیات‌ها و همچنین موثر بودن آنها در بهبود رفاه عمومی اقتصاد ملی عملی شود. از سوی دیگر اطلاع رسانی و آگاهی دادن به مردم در زمینه‌های مصارف درآمدهای مالیاتی نیز می تواند در ایجاد این فرهنگ موثر باشد.
2- آموزش نیروی متخصص:
ایجاد یک مدیریت متمرکز و قوی جهت تامین منابع انسانی و استخدام و آموزش نیروی متخصص کارآمد و مناسب کار، یکی از الزامات ایجاد یک سازمان متولی اجرای مالیات بر ارزش افزوده است.
3- نیاز به پایگاه‌‌های اطلاعاتی:
مالیات بر ارزش افزوده بدون استفاده از یک نظام کامپیوتری مناسب برای ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات لازم نمی‌تواند اجرا شود. استفاده از کامپیوتر هم غیر از فراهم کردن نرم افزارهای مورد نیاز، به معنی تغییر روش‌های کاری، تعویض فرم‌ها و آموزش کارکنان برای استفاده از کامپیوتر است. اینها مقدماتی است که لازم است تشکیلات مالیاتی قبل از شروع به اجرای مالیات بر ارزش افزوده آنها را فراهم کرده باشد تا بتواند این نظام مالیاتی را با موفقیت اجرا کند. همچنین باید بیان کرد که این روش کار به سرعت و دقت بسیار بالا نیاز دارد.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید