به گزارش بانک اول یکی از این گزینه‌های سرمایه گذاری، سپردهگذاری در بانک است که سودی تضمین‌شده و نزدیک به تورم رسمی (و نه واقعی) به همراه دارد. اما در سال‌های اخیر صندوق های سرمایه‌گذاری رواج پیدا کرده‌اند و توانسته‌اند رقیبی برای سپرده های بانکی باشند. اگر می‌خواهید بدانید چگونه می‌شود صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به‌ویژه صندوق‌های درآمد ثابت، را با سپردهگذاری در بانک مقایسه کرد
تورم و سود بانکی
بانک‌های ایران بخش بزرگی از نقدینگی کل کشور را در قالب سپرده‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نگهداری می‌کنند و با قواعد خاص خودشان به این سپرده‌ها سود می‌دهند. به‌طور کلی به سپرده‌های کوتاه‌مدت سود کمتری تعلق می‌گیرد و سپرده‌های بلندمدت بیشترین سود بانکی را دریافت می‌کنند. این سود معمولاً چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بوده است که هرچند در دوره‌هایی سود قابل‌قبولی محسوب می‌شده، اما در دوره‌هایی که فنر فشرده تورم رها می‌شود، این سود نمی‌تواند ارزش سرمایه افراد را به‌خوبی حفظ کند و فقط نقش نوعی ضربه‌گیر را دارد.
به‌طور کلی در دوره‌هایی که نرخ تورم از نرخ سود بانکی بالاتر می‌رود، جذابیت سپردهگذاری در بانک کم می‌شود و صاحبان این سپرده‌ها به دنبال گزینه‌های سرمایه‌گذاری جذاب‌تر می‌گردند. در یکی دو دهه گذشته، یکی از این گزینه‌ها مؤسسات مالی و اعتباری بودند که تلاش می‌کردند با چند درصد سود بیشتر نقدینگی این افراد را جمع‌آوری کنند. البته بعدتر معلوم شد این مؤسسه‌ها نوعی بازی پانزی راه انداخته‌اند و سودی که می‌دهند از محل سرمایه‌گذاری‌های معقول نیست و در نهایت بساط تعدادی از آن‌ها جمع شد.
گزینه دیگری که در سال‌های اخیر مطرح شده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که سعی می‌شود عملکرد به‌نسبت شفافی داشته باشند و روی ترکیب دارایی‌هایشان نظارت کافی وجود داشته باشد. پایه و اساس صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس است و این صندوق‌ها با خریدوفروش انواع اوراق بهادار (اوراق مشارکت دولتی، سهام، حق تقدم خرید سهام، اختیار معامله و غیره) بازدهی کسب می‌کنند.
صندوق‌های درآمد ثابت | سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با کمترین ریسک ممکن
یکی از دلایلی که مردم عادی در بورس سرمایه‌گذاری نمی‌کنند ریسک بالای این بازار است. اما واقعیت این است که همه بخش‌های این بازار ریسک بالا ندارد و گزینه‌های «بدون ریسک» زیادی هم در آن پیدا می‌شود. اصلی‌ترین گزینه بدون ریسک در بورس انواع اوراق دولتی است که سود تضمین‌شده دارند، زیرا سودشان را دولت تضمین کرده و موظف است در سررسید این اوراق سودشان را بپردازد. خریدوفروش اوراق دولتی شاید برای افراد عادی کار آسانی نباشد، اما ابزارهایی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در این اوراق را فراهم کرده است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
در بین این صندوق‌ها، صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل ترکیب دارایی‌هایشان، ریسک خاصی ندارند و بهترین رقیب سپرده‌های بانکی به شمار می‌آیند. این صندوق‌ها طبق اساسنامه‌ای که دارند موظفند ۷۵ تا ۹۵درصد از ترکیب دارایی‌هایشان را به اوراق با درآمد ثابت اختصاص بدهند.
نکته: بیشتر صندوق‌ها هم برای کنترل میزان ریسک‌شان، معمولا کمتر از ۱۵درصد از دارایی‌هایشان را به دارایی‌های بورسی اختصاص می‌دهند.
بخش عمده این اوراق را هم از اوراق دولتی تشکیل می‌شود و بزرگ‌ترین ریسکی این اوراق را تهدید می‌کند، ریسک ورشکستگی دولت و نقدنشدن‌شان در سررسید مشخص است. دقت کنید که چنانچه دولت ورشکست شود، بانکها هم عملاً ورشکسته خواهند بود و از این لحاظ، تفاوتی بین سرمایه‌گذاری در اوراق دولتی و سپردهگذاری در بانک وجود ندارد.
بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت در یک سال گذشته (1400) به چه صورت بوده است؟
در حال حاضر ۹۱ صندوق درآمد ثابت در بازار سرمایه ایران فعالیت می‌کنند که میانگین بازدهی‌شان طی یک سال گذشته ۲۱٫۲درصد بوده است. تعدادی از این ۹۱ صندوق، کمتر از یک سال است که فعالیت‌شان را شروع کرده‌اند و از بین صندوق‌هایی که بیش از یک سال از آغاز فعالیت‌شان می‌گذرد، بازدهی سالانه ۱۰ صندوق کمتر از ۱۵درصد بوده است. در مقابل، ۲۴ صندوق هم بوده‌اند که بیشتر از ۲۰درصد سود سالانه ساخته‌اند.
نکته: برای انتخاب صندوق مناسب جهت سرمایه‌گذاری، خوب است به تداوم و ثبات سودسازی آن صندوق دقت کنیم. صندوق‌های درآمد ثابتی که بازدهی‌شان همراه با نوسان نباشد گزینه‌های بهتری برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند.
چرا سود بعضی از صندوق‌های درآمد ثابت نوسان دارد؟
بعضی از صندوق‌های درآمد ثابت حد نصاب سرمایه‌گذاری در سهام و حق تقدم را رعایت نمی‌کنند و بیشتر از آن چیزی که باید سهام می‌خرند. حتی ممکن است بعضی از صندوق‌ها بخش عمده دارایی‌های سهامی‌شان را به سهام چند شرکت خاص اختصاص بدهند. در این حالت، نوسان‌های بورس (یا سهام چند شرکت خاص) تأثیر زیادی بر بازدهی صندوق خواهد داشت. چنین صندوق‌هایی ممکن است در ماه‌هایی که بورس صعودی می‌شود، سودی معادل سود سالانه ۴۰ درصد هم بسازند. اما در مقابل، در دوره‌های رکودی یا نزولی بورس، سودسازی صندوق هم افت می‌کند و ممکن است به ۱۰ درصد یا کمتر هم برسد.
اگرچه نوسان سود در بین صندوق‌های درآمد ثابت رایج نیست، اما دقت به سابقه صندوق و ترکیب دارایی‌های آن می‌تواند نشان بدهد که سود صندوق در آینده هم دستخوش نوسان خواهد بود یا نه.
تفاوت میزان سود سپرده‌های بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت
سود بانکی
در ایران، سقف سود سپرده‌های بانکی را شورای پول و اعتبار تعیین می‌کند. شورای پول و اعتبار عالی‌ترین مرجع نظام بانکی کشور است و ریاست آن را رئیس بانک مرکزی به عهده دارد. در حال حاضر، شورای پول و اعتبار سقف نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمايه‌گذاری نزد بانکها را به شرح زیر تعيين کرده است:
سپرده سرمايه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی: 10 درصد
سپرده سرمايه‌گذاری کوتاه‌مدت ويژه سه‌ماهه: 12 درصد
سپرده سرمايه‌گذاری کوتاه‌مدت ويژه شش‌ماهه: 14 درصد
سپرده سرمايه‌گذاری با سررسيد يک سال: 16 درصد
سپرده سرمايه‌گذاری با سررسيد دو سال: 18 درصد
درست است که بعضی از بانکها تلاش می‌کنند با روش‌های خاصی میزان سود پرداختی‌شان را کمی افزایش بدهند و جذابیت بیشتری برای سپرده‌گذاران ایجاد کنند، ولی همان‌طور که در فهرست بالا می‌بینید، بالاترین سود بانکی مصوب ۱۸ درصد است که به سپرده‌های دوساله تعلق می‌گیرد. نکته هم اینجاست که معمولا امکان واریز به این حساب‌ها وجود ندارد و برداشت پیش از موعد با نرخ شکست همراه است.
سود صندوق‌های درآمد ثابت
سودی که صندوق‌های درآمد ثابت به سرمایه‌گذاران می‌پردازند، گرچه نزدیک به سود بانکی است، ولی معمولا چند درصد بیشتر است. اما وقتی صحبت از سود بدون ریسک باشد، این تفاوت بسیار مهم می‌شود.
در سال‌های اخیر، سود مصوب بانکی، طبق جدولی که در سایت بانک مرکزی وجود دارد، بین ۱۰ تا ۱۹درصد بوده است. اما سودی که صندوق‌های درآمد ثابت ساخته‌اند تا ۲۸درصد هم رسیده است. ضمن اینکه میانگین سوددهی صندوق‌های درآمد ثابت طی یک سال اخیر کمی بیشتر از ۲۲درصد بوده است.
نحوه پرداخت سود در صندوق‌های درآمد ثابت
دوره تقسیم سود بیشتر صندوق‌های درآمد ثابت یک‌ماهه است و تعداد اندکی از آن‌ها دوره تقسیم سود سه‌ماهه یا شش‌ماهه دارند. بعضی از صندوق‌های درآمد ثابت هم تقسیم سود ندارند و سودشان از طریق افزایش قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها به دست می‌آید.
نکته یک: اگر می‌خواهید در صندوق‌های درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنید، حتما به دوره تقسیم سود صندوق توجه کنید. چنانچه می‌خواهید سودتان ماه‌به‌ماه پرداخت شود، حتما سراغ صندوق‌هایی بروید که دوره تقسیم سودشان یک‌ماهه است.
نکته ۲: سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری روزشمار است و هر زمان که بخواهید می‌توانید میزان سرمایه‌گذاری‌تان در صندوق را تغییر بدهید. ولی اگر بخواهید از سپرده‌های بلندمدت بانکی برداشت کنید، سود کمتری دریافت خواهید کرد. ضمن اینکه معمولا امکان واریز پول به این حساب‌ها هم وجود ندارد. در مقابل، این امکان وجود دارد که با سود حاصل از سرمایه‌گذاری در صندوق، یا با پس‌اندازهای دیگرتان، واحدهای بیشتری در آن صندوق بخرید و سقف سرمایه‌گذاری‌تان را به مرور افزایش بدهید.
نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها
سپرده‌های بانکی نقدشوندگی بالایی دارند و دارندگان این حساب‌ها در لحظه به پول‌شان در بانک دسترسی دارند. اما واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها با اینکه نقدشوندگی بسیار بالایی دارند، به اندازه سپرده‌های بانکی نقدشونده نیستند.
به‌طور کلی، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دو روش انجام می‌گیرد: صدور و ابطال و معامله در بورس. در روش اول، بعد از ثبت درخواست ابطال، معمولا دو تا چهار روز کاری طول می‌کشد تا مبلغ حاصل از ابطال واحدها به حساب سرمایه‌گذار واریز شود. در حالت معامله در بورس هم باید واحدهای صندوق‌تان را در ساعت‌های کاری بورس بفروشید و وجه آن را از حساب‌تان نزد کارگزاری برداشت کنید. در این حالت هم پس از فروش واحدها، معمولا یک روز کاری طول می‌کشد تا پول به حساب سرمایه‌گذار واریز شود.
قابلیت نقدشوندگی صندوق‌های سرمایه‌گذاری را می‌شود با نقدشوندگی سپرده‌های بانکی مقایسه کرد و تنها تفاوت‌شان همین زمان دسترسی به اصل سرمایه است که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری معمولا بین یک تا ۳ روز کاری طول می‌کشد.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید