سامانه اعتبارسنجی چیست/ مدل جدید اعتبارسنجی چه تفاوتی با گذشته دارد؟

رتبه اعتباری، بهترین راه برای فهمیدن تعهد داشتن یا بدحسابی افراد در پرداخت اقساط بانکی است.

اعتبارسنجی چیست؟

به گزارش بانک اول اول از همه باید بدانیم سامانه اعتبارسنجی چه کاری انجام می‌دهد؟ این سامانه در واقع با بررسی رفتار بانکی و انجام تعهدات مالی افراد و دادن امتیاز به آنها مشتری بدحساب را از مشتری خوش‌حساب تشخیص می‌دهد. اگر قصد اعتبارسنجی یک فرد را دارید، با دادن اطلاعات هویتی او می‌توانید سوابق مالی‌اش را از سامانه تحویل بگیرید. بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری هم از این روش برای اعتبارسنجی متقاضیان وام استفاده می‌کنند. طبیعتا هر کسی رتبه اعتباری پایین‌تری داشته باشد، شانس‌اش برای گرفتن تسهیلات کمتر خواهد بود.

استفاده کنندگان گزارشهای اعتباری چه  اشخاصی (حقیقی، حقوقی) هستند  ؟

• بانکها و موسسات مالی و اعتباری
• شرکتهای بیمه
• شرکتهای لیزینگ
• صنایع
• اشخاص حقیقی و حقوقی

چه نوع اطلاعاتی در گزارش اعتباری ارائه می شود ؟

• اطلاعات هویتی مربوط به اشخاص حقیقی و حقوقی
• اطلاعات مربوط به نقشهای مختلف اشخاص در قراردادها؛ متقاضی اصلی، متقاضی فرعی (یا شریک)، ضامن
• اطلاعات تفضیلی مرتبط با وضعیت تسهیلات اشخاص، مانند قراردادهای درجریان، خاتمه یافته، خاتمه یافته زودتر از موعد، بازپرداخت و نکول وام
• اطلاعات وثیقه های تسهیلات و همچنین اطلاعاتی از بانکها و موسسات مالی و اعتباری
• اطلاعات مربوط به استعلام های صورت گرفته در مورد اشخاص
• اطلاعاتی از بدهکاران شهرداری، خریدهای اقساطی و…
• اطلاعاتی راجع به جنبه ها و عوامل ریسک مربوط به مشتریان بانک
• و … .

رتبه اعتباری چیست؟

سامانه اعتبارسنجی با بررسی تسهیلات دریافتی افراد از بانک‌ها و مؤسسات مالی مختلف و چگونگی پرداخت اقساط آن‌ها و بررسی چک‌های برگشتی همان فرد، به او امتیاز و رتبه اعتباری می‌دهد. هر قدر پرداخت اقساط به‌موقع و بدون تأخیر باشد، رتبه اعتباری بالاتر می‌رود. تاخیر در پرداخت اقساط وام یا داشتن چک برگشتی هم امتیاز او را پایین‌تر می‌آورد. پس رتبه اعتباری می‌تواند نشان‌دهنده خوش‌حساب یا بدحساب بودن افراد در انجام تعهدات مالی و بانکی باشد.

عوامل تاثیرگزار در رتبه اعتباری مشتریان :

• رفتار در بازپرداخت تسهیلات قبلی مشتری:

توجه کنید  “عدم پرداخت” یا “تاخیر در پرداخت ” تسهیلات پیشین بیشترین تاثیر را در کاهش امتیاز و رتبه اعتباری مشتری خواهد داشت .

• توانایی محرز شده در بازپرداخت تسهیلات:

یعنی مشتریانی که توانایی خود را در  بازپرداخت تسهیلات با مبالغ بیشتر را قبلا نشان داده‌اند، امتیاز بالاتری خواهند داشت .

• اطلاعاتی کمی از قبیل تعداد درخواست اعتبارسنجی، تعداد ضمانت‌ها  و … .

تعداد غیرعادی درخواست اعتبارسنجی در کنار بدهی‌های معوق معنای خوبی برای ارزیابی مشتری بانک نخواهد بود.

• تنوع تسهیلاتی :

باید بدانید که تنوع تسهیلاتی یک مشتری درگذشته منجر به افزایش امتیاز می‌شود (قرض الحسنه، مشارکت مدنی و … ).

• مشتریانی که دارای بدهی فعلی هستند امتیاز کمتری خواهد داشت .

سابقه اعتباری قابل جبران است؟

اگر اقساط تسهیلات خود را به‌موقع پرداخت کرده‌اید و سابقه چک برگشتی، بدهی و موارد این‌چنینی ندارید که سابقه اعتباری شما مثبت است و نگرانی نداشته باشید. اما اگر سابقه این را دارید که اقساط خود را به‌موقع یا اصلاً پرداخت نکرده‌اید یا چک برگشتی دارید، می‌توانید با تسویه معوقات و پرداخت به‌موقع اقساط آتی، سابقه اعتباری خود را مثبت کنید.

اگر می‌خواهید شناسنامه اعتباری شما مثبت باشد، حتماً این موارد را رعایت کنید:

• دقت و عدم تأخیر در بازپرداخت اقساط تسهیلات
• پایبندی به تعهدات مالی خود نسبت به بخش‌های مختلف ازجمله بانک‌ها، سازمان مالیاتی، گمرک و…
• برای دریافت تسهیلات مراجعات متعدد و درخواست‌های زیاد به شعب بانک‌ها نداشته باشید
• تسهیلات اعتباری با اقساط بیش‌ازحد توان مالی خود دریافت نکنید.

اعتبارسنجی حقوقی

اما غیر از آدم‌هایی که به عنوان شخص حقیقی برای گرفتن وام وارد سامانه اعتبارسنجی می‌شوند، سایت «رده» امکان دریافت اعتبارسنجی حقوقی را هم فراهم کرده است. اگر قصد معامله با یک شرکت را داشته باشید، به‌تان توصیه می‌کنیم قبل از بستن قرارداد، امتیاز اعتباری آن شرکت را به دست بیاورید. مراحل گرفتن اعتبارسنجی حقوقی را هم همین جا برایتان می‌آوریم.

اعتبارسنجی حقوقی چه مزایایی دارد؟

اعتبارسنجی حقوقی برای دو دسته از مشتری‌ها کارایی دارد:

• کسانی که قصد معامله با یک شرکت تجاری و حقوقی را دارند و می‌خواهند درباره سابقه رفتار مالی آن شرکت بیشتر بدانند.
• شرکت‌هایی که قصد گرفتن وام یا تسهیلات بگیرند، باید گزارش اعتباری خودشان را به بانک ارایه دهنده وام بدهند.

مراحل گرفتن اعتبارسنجی حقوقی

هیچ تفاوتی با گرفتن اعتبارسنجی عادی یا همان شخصی ندارد. تنها تفاوتش این است که برای گرفتن رتبه اعتباری خودتان باید شماره تلفن همراه و کد ملی خودتان را وارد کنید، اما برای گرفتن اعتبارسنجی حقوقی یک شرکت، باید شماره تلفن همراه و کد ملی مدیرعامل همان شرکت را وارد کنید.

نکته مهم: در صورتی که شماره تلفن همراه و کد ملی مدیرعامل شرکت را هم داشته باشید، کد تایید درخواست به شماره همراه مدیرعامل ارسال می‌شود. یعنی تنها در شرایطی امکان گرفتن اعتبارسنجی حقوقی یک شرکت را دارید که مدیرعامل شرکت هم در جریان باشد و کد تایید پیامک برای او ارسال خواهد شد.

دسته بندی انواع گزارش اعتباری :

• آمار استعلام
• گزارش اعتباری پایه
• گزارش استاندارد
• گزارش پیشرفته
• گزارش سوابق

گزارش آمار استعلام

در این گزارش تعداد استعلام های صورت گرفته از مشتری نشان داده می شود . تعداد استعلام‌ها در دوره‌های زمانی 1 ماه و یک ساله ارائه می‌شود. گزارش آمار استعلام در هر یک از انواع گزارش نشان داده می‌شود .

مفهوم و کاربرد گزارش آمار استعلام برای بانکها چیست ؟

به عنوان مثال این گزارش بیانگر درخواست مشتری برای دریافت تسهیلات در بانک‌ها است. از لحاظ آماری بالا رفتن تعداد استعلام‌ها در کنار افزایش میزان عدم بازپرداخت تسهیلات، می‌تواند نشان‌دهنده این موضوع باشد که مشتری بانک به هر نحو ممکن به دنبال دریافت تسهیلات است و در نتیجه احتمال نکول (عدم پرداخت اقساط تسهیلات) آن مشتری بالاتر خواهد بود.

گزارش اعتباری پایه

گزارش پایه یا همان گزارش basic، اطلاعاتی از اشخاص در خصوص :

• مشخصات هویتی
• مشخصات تماس
• مشخصات آدرس
• وضعیت منفی
• تعداد استعلامات صورت گرفته از شخص در دوره های زمانی (1، 3، 6 و 12 ماه)
• مبلغ کل تعهدات عمل نکرده
• تعهدات آتی شخص
• تعداد تسهیلات در جریان شخص است.

گزارش استاندارد

دﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﭘﺎﻳـﻪ، ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺍﺧﺬ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺨﺺ نیز ارائه می‌شود. ﺩﺭ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻳﮏ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺭﻭﻧﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻗﺴﺎﻁ ﻭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻫﺮ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷـﺘه ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ .

گزارش پیشرفته

در ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺷـﺨﺺ (قراردادهایی که شخص نقش ضامن را ایفا می کند) نیز ارائه می‌دهد .

گزارش سوابق

دﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺨﺺ ﻣﺎﻧﻨﺪ اطلاعات هویتی، آدرس، تماس و … تغییری ایجاد شود،  سابقه این تغییرات در گزارش سابقه ارائه می‌شود .

چه زمانی بانک‌ها از گزارش سوابق استفاده می‌کنند؟

ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ زمانی‌که ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻣﺸﺘﺮی ﻣﻌﻮﻕ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﮑﻨﺪ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ کرد.

مفهوم گزارش ارزیابی از مجموع گزارش‌های اعتبارسنجی چیست ؟

این گزارش در جهت تصمیم‌سازی و تکمیل فرآیند استعلامات توسط بانک‌ها اخذ می‌شود. در گزارش ارزیابی با توجه به امتیازهای اکتسابی توسط سامانه تحلیل و مشتری بانک از منظر درجه خوش حسابی اعلام می‌شود. یعنی در واقع با استفاده از سابقه گذشته رفتار اعتباری مشتری بانک، رفتار احتمالی او در آینده پیش بینی می‌شود.

رتبه بندی اعتباری در گزارش های اعتبارسنجی چگونه است ؟

گزارش ارزیابی براساس 16پارامتر مختلف، اهلیت اعتباری شخص را مورد سنجش قرار می‌دهد و براساس آن، نمرهای را برای شخص محاسبه می کند، همچنین براساس نمره محاسبه شده، رتبه ای را به شخص اختصاص می دهد که این رتبه ها شامل C. – C ،C+ ،B- ،B ،B+ ، A   باشند (به ترتیب با حرکت از A به – C ریسک اعتباری شخص افزایش می یابد).

رتبه بندی با عنایت به پارامترهای امتیازی  محاسبه شده، وضعیت اعتباری هر شخص را  به صورت “ریسک خیلی پایین”، “ریسک پایین”، “ریسک متوسط”، “ریسک بالا” و “ریسک خیلی بالا” تفسیر می کند .

اطلاعات سامانه اعتبارسنجی

شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که در سامانه اعتبارسنجی چه اطلاعاتی در اختیار شما قرار می‌گیرد. جدول زیر همه اطلاعات و سوابقی را نشان می‌دهد که از طریق سامانه اعتبارسنجی امکان به دست آوردنش را دارید.

نکته: توجه داشته باشید که شماره موبایلی که وارد می‌کنید، باید متعلق به صاحب شماره ملی باشد. پس از فشردن کلید استعلام برای شما شماره‌ای پیامک می‌شود که با وارد کردن آن، بلافاصله گزارش وضعیت تسهیلات‌ نشان داده می‌شود. نمونه تصاویر این استعلام را مشاهده کنید.

از دلایل اصلی که منجر به کاهش شدید رتبه اعتباری مشتریان بانک می شود :

• دارای 11ماه یا بیشتر با وضعیت منفی (سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول) در 24ماه گذشته
• دارای 10ماه یا بیشتر با وضعیت منفی (سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول) در قرارداد جاری در 24ماه گذشته
• دارای بدهی سررسیدشده پرداخت نشده خیلی زیاد در 3ماه گذشته
• دارای بدهی سررسیدشده پرداخت نشده خیلی زیاد در 12ماه گذشته
• دارای 3قرارداد با تخلف و نداشتن قراردادهای خاتمه یافته در 5سال گذشته

مدل جدید اعتبار سنجی برای ۱۴۰۳

بر اساس اعلام مسئولان بانک مرکزی، قرار است از ۳۱ خرداد مدل جدید اعتبارسنجی اجرا شود. تفاوت این مدل با مدل قبلی این است که دقت وضعیت اعتباری فرد حقیقی یا حقوقی بالاتر می‌رود. در مدل قبلی، وضعیت اعتباری فرد فقط در سیستم بانکی سنجیده می‌شد یعنی بیشتر بر پرداخت اقساط وام و چک‌های وصول شده یا نشده تمرکز داشت. اما در مدل جدید تمامی سوابق مالی فرد اعم از پرداخت مالیات، قبض، جریمه‌های راهنمایی و رانندگی، پرونده‌های مالی در قوه قضائیه و… به اعتبارسنجی افزوده می‌شود. در این صورت دقت اعتبارسنجی از 60 به 88 درصد افزایش پیدا می‌کند.

پاسخ به پرسش هایی که می تواند برای شما هم پیش بیاید

منظور از  “مبلغ سررسیدنشده ” در گزارش اعتباری چیست؟

موعد بازپرداخت اقساط مشتری بانک نرسیده است . در واقع میزان بدهی باقیمانده مشتری بانک است.

منظور از “مبلغ سررسیدشده پرداخت نشده ” در گزارش اعتباری چیست؟

موعد بازپرداخت اقساط رسیده است ولی مشتری بانک پرداخت نکرده است .

منظور از ” تاریخ اعلام وضعیت ” در گزارش رتبه اعتباری چیست؟

آخرین تاریخی که در آن بانک اطلاعات به روز شده مربوط به قرارداد را به شرکت اعتبارسنجی اعلام کرده است .

منظور از نوع اقساط در گزارش اعتباری چیست؟

اقساط یا ثابت است یا پلکانی. نحوه بازپرداخت اقساط در زمان دریافت تسهیلات برای مشتری بانک مشخص می گردد .

منظور از نوبت پرداخت در گزارش اعتباری چیست؟

دوره پرداخت می باشد. به عنوان مثال: ماهانه، 2ماهه، 3ماهه و.. که در زمان دریافت تسهیلات برای مشتری بانک مشخص می گردد .

آیا صرفا اخذ تسهیلات در رتبه اعتباری تاثیرگزار است؟

خیر، نقش گیرنده اصلی تسهیلات ، گیرنده فرعی تسهیلات ( به عنوان مثال شریک) و ضمانت کننده تسهیلات دارای تاثیر در رتبه اعتباری است .

اعتبار سنجی بانکها در پرداخت برخی از تسهیلات تکلیفی مانند ازدواج نیز انجام می شود؟

بله، این را هم بدانید که اگر تسهیلاتی از سیستم بانکی دریافت نکرده باشید منجر به کاهش رتبه اعتباری شما نیز خواهد شد .

سامانه اعتبارسنجی در چه بازه های زمانی بروز می شود؟

با توجه به اعلام قراردادهای بانک به شرکت های ارائه دهنده سیستم اعتبارسنجی می باشد ولی معمولا به علت اهمیت حداکثر تا 10 روز بایستی اطلاعات ارسال گردد .

تا چه زمانی اطلاعات مالی و بانکی توسط سامانه اعتبارسنجی مبنا محاسبه است ؟

5 سال گذشته