واقعیات یارانه ۷۲ هزار تومانی

به گزارش بانک اول ، کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۹۹ اخیرا یک تغییر مهم در این لایحه انجام داد و با نظر اکثریت اعضای کمیسیون، یارانه معیشتی که در حال حاضر بین حدود ۶۰ میلیون نفر توزیع می‌شود، از سال آینده همگانی شده و میان تمام جمعیت یارانه‌بگیران توزیع خواهد شد.

با این حساب، به یارانه 45 هزار تومانی نفراتی که ذیل چتر حمایتی کمیته امداد و سازمان بهزیستی قرار ندارند، ۳۰هزار تومان یارانه معیشتی اضافه می‌شود و سقف یارانه افراد تا حدود ۷۵هزار تومان تغییر می‌کند. نهایی شدن این تصمیم منوط به تصویب در صحن علنی مجلس است.

به این ترتیب یارانه معیشتی خانوار با یارانه نقدی در سال آینده ادغام می‌شود. از سوی دیگر، همه افرادی که در زمره یارانه بگیران قرار دارند، در سال آینده یارانه معیشتی نیز دریافت خواهند کرد و افراد عادی که مستمری بگیر و تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی نیستند در سال ۹۹، ماهانه حدود ۷۵هزار و ۵۰۰ تومان به عنوان یارانه نقدی دریافت خواهند کرد.

اصل ماجرای این تصمیم کمیسیون تلفیق در باره ادغام یارانه معیشت و 45 هزار تومانی چیست؟

تصمیمی‌که در خصوص ارائه یارانه معیشت مطرح شد ابتدا برخی گفتند که وزارت رفاه خطا داشته و نتوانسته شناسایی دقیق انجام دهد اما کسانی را که ما شناسایی کردیم افراد واقعا نیازمند هستند بر مبنای دیتابیس‌های موجود فرآیند شناسایی صورت گرفت و از این اقدام خود دفاع می‌کنیم ما برای برقراری رابطه دو طرفه دولت و مردم حتی مکانیزم اعتراض را قرار دادیم از روزی که این مکانیزم تعبیه شد 3 میلیون و 400 هزار نفر به یارانه بگیران معیشتی اضافه شد و آنها به صورت کاملا همه مطالبات و حتی معوقات خود را دریافت کردند و به تعهدات خود به طور کامل عمل کردیم.

ایراد مجلسی‌ها به فرآیند شناسایی مشخصا چه ایراداتی بوده؟

اینکه گفتند مراجعاتی داشتیم که به ما گفتند چون 50 میلیون وام گرفتیم حذف شدیم. ما از همین جا می‌گوییم این ابدا امکان ندارد. غیر ممکن است با شاخص دریافت وام 30 چهل یا 50 میلیونی کسی مشمول دریافت یارانه معیشت نشود.

ما برای تعدیل گردش مالی افراد سال 95 تا 97 را لحاظ کردیم و سال 98 میانگین برداشت 9 ماه را مد نظر قرار دادیم . این طراز‌ها و شاخص‌ها بررسی شد و اگر تجمع شاخص‌ها در دهک‌های بالا بود سر جمع می‌گفتیم که بله فرد توان مالی دارد و صرف مراجعه یک فرد به یک نماینده مجلس که باید به من یارانه معیشتی می‌دادند اما ندادند شده حجتی بر نماینده محترم مجلس که بدون گرفتن اطلاعات بیشتر از فرد مراجعه کننده و بررسی شرایط درآمدی و املاک او اصل را بر این گذاشته اند که سیستم شناسایی یارانه بگیران وزارت رفاه خطا داشته است.

به نظر ما ادعایی که برخی نمایندگان مطرح کرده اند حجت و پشتوانه کارشناسی ندارد ما حتی از مسئولان یعنی نمایندگان مجلس، نهادهای نظارتی همچون دیوان محاسبات و ... دعوت کردیم که بیایند و مسائل را از نزدیک رصد کنند و آنها خودشان به مردم و مجلس گزارش دهند.

در واقع به نوعی دست به شفافیت زدید؟

این شفافیت دقیقا از ابتدای کار ما وجود داشت ما حتی برای اولین بار در سطح کل کشور مردم را از لحاظ مالی رتبه بندی کردیم و این را شفاف اعلام می‌کنیم. طبعا در این فرآیند اندکی هم خطا ممکن است وجود داشته باشد. شما هم خوب می‌دانید که در همه سیستم‌های دنیا اینگونه درصدهای خطا اجتناب ناپذیر است. در صنعت بیمه که صنعتی قدمت دار در جهان است و به طور مشخص در امریکا 10 درصد تقلب وجود دارد.

تازه در امریکا زیر ساخت‌های سیستمی‌قوی وجود دارد. در اینجا هم ما نمی‌گوییم از خطا مبرا هستیم اما برای آنکه خطا را به حد اقل برسانیم شاخص‌های زیادی برای رفع عیب گذاشته ایم مثل فرآیند اعتراض، دیتاهای مختلف و ... بنابراین استناد مجلس به خطا عمل کردن سیستم شناسایی را قبول نداریم محض شفافیت عرض می‌کنم همین الان هم در وزارتخانه باز است و عزیزان هر موقع صلاح دانستند بیایند زیر ساخت‌های ما را بررسی کنند.

آقای میرزایی آیا سال آینده هم یارانه معیشت هم یارانه 45 هزار تومانی کامل و بی کم و کاست پرداخت می‌شود یا ادغام مبالغ صورت می‌گیرد و کمتر می‌شود؟

غیر از اینکه مجلس به سیستم شناسایی ما ایراد گرفت که درباره آن توضیح دادم، تصمیم دیگری نیز از طرف آنها اتخاذ شده که مبتنی بر ادغام یارانه‌ها است که در رسانه‌ها و جراید هم بازتاب داشت. همانطور که گفتم ما افراد نیازمند و واجد شرایط را شناسایی کردیم .

55 درصد از جمعیت یارانه بگیر سیستان و بلوچستان جزو 20 درصد پائین جامعه هستند یعنی جزو دهک 1 و 2 . در تهران این عدد زیر 10 درصد است بنا بر این در سیستان و بلوچستان که نیازمندان بیشتری وجود دارند 86 درصد خانوار‌های یارانه بگیر این استان مشمول این بسته شدند اما بیشترین میزان اعتراض‌ها در تهران بوده است در حالیکه در همان سیستان و بلوچستان این حجم از اعتراض مشاهده نمی‌شود در نتیجه تلاش ما این بوده حق را به حق دار یعنی نیازمندان واقعی برسانیم.

خب سوال این است که آیا سهم یارانه بگیران از مجموع دویارانه کم می‌شود؟

اگر فرض کنید که مصوبه مجلس اجرا شود و ادغام یارانه صورت بگیرد خانواده تک نفره‌ای که پیش از این از مجموع دو یارانه 105 هزار تومان می‌گرفته با این مصوبه 72 هزار تومان دریافت می‌کند.

در چنین حالتی یک زیان برای اقشار ضعیف رخ می‌دهد اما ما به عنوان حاکمیت نگران قشر ضعیف و آسیب پذیر هستیم ما به عنوان سیاستگذاری که در حوزه رفاه اجتماعی فعال هستیم نگران اقشار ضعیف هستیم الان هم در واقع ما هدایت و هدفمند کردیم که یارانه به آنها برسد. موضوع دیگر اینکه 11 میلیون و 900 هزار خانوار کشور اصلا خودرو ندارند و از بنزین سوبسیدی استفاده نمی‌کنند در نتیجه این «خودروندار»‌ها محق هستند اما سه دهک بالای درآمدی قطعا خودرو دارند ما تمام تلاش مان را می‌کنیم که قشر ضعیف در این فرآیند دچار زیان نشود .

پس شما تایید می‌کنید که ادغام یارانه‌ها جدی است و انجام خواهد شد؟

این تصمیم از طرف مجلس بله وجود دارد اما تصمیم دولت نیست. دولت گفته ما به 60 میلیون نیازمند یارانه معیشت بدهیم و طبعا تصمیمی‌که کمیسیون تلفیق گرفته با کاری که دولت در حال انجام دادن است مغایر است.

ما به عنوان وزارت رفاه مجری قانون خواهیم بود و هر تصمیمی‌که مطابق قانون اتخاذ شود تبعیت خواهیم کرد اما این را هم بگویم در تبصره 14 قانون بودجه مصوب مجلس باید 3 دهک بالای درآمدی را از دریافت یارانه نقدی حذف می‌کردیم این یک قانون است اینکه الان نه تنها یارانه بلکه حتی یارانه معیشت هم داده شود عملا با آن بند قانونی در تضاد است.

درباره این یارانه بگیران 45 هزار تومانی آیا در سال 99 تعداد این یارانه بگیران کمتر خواهد شد؟

هیچ اطلاعی از این موضوع ندارم.

برخی معتقدند این یارانه معیشتی جدید چون مصوبه مجلس نیست و دولت الزامی‌به اجرای آن ندارد احتمال دارد که چند ماه ادامه پیدا کند و سپس قطع شود ، آیا چنین امکانی وجود دارد؟

این را هم من نمی‌دانم. ما در وزارت تعاون و رفاه اجتماعی موظفیم هرمقدار را که برای پرداخت یارانه می‌گویند شناسایی کن شناسایی کنیم. اگر بگویند 60 میلیون یا هر تعداد دیگر ما اقدام به شناسایی خواهیم کرد.

این وظیفه ما است. اما اینکه چقدر بدهند، چگونه بدهند و تا چه زمانی بدهند و سایر موارد را ما هیچ اطلاعی از آن نداریم و اختیاری هم در این حوزه نداریم فقط بر اساس شاخص‌هایی که تعریف شده شناسایی‌ها را انجام می‌دهیم.

یک نکته ای که در خصوص اعتراض به مشمول نشدن یارانه معیشت وجود داشت این بود که اگر اعتراض آنها ناحق تشخیص داده شود ممکن است یارانه 45 هزار تومانی آنها هم حذف شود. این تلقی درست است؟

ماده ای در قانون هدفمندی یارانه‌ها وجود دارد که می‌گوید اگر محرز بشود که اطلاعات اظهار شده توسط افراد صحت ندارد دولت می‌تواند ادامه پرد اخت یارانه نقدی آنها جلوگیری به عمل بیاورد.

این یک الزام اجرایی و ضمانت قانونی است که افراد ملزم هستند در چارچوب قانون قدم بردارند. الان در همین سیستم مالیاتی کشور اگر کم اظهاری صورت بگیرد فرد مشمول جریمه می‌شود. در گمرک اگر کالایی که اظهار می‌شود خلاف واقع باشد بسته به نوع جرم حتی می‌توانند کالای فرد متخلف را حسب نوع قاچاق یا ممنوعه بودن و حتی نداشتن مجوز ضبط کنند.

در رانندگی هم همینطور است کسی خلاف کند جریمه می‌شود و حتی ممکن است ماشین را توقیف کنند. هر سیستم اجرایی یک مکانیزم اجرایی می‌خواهد. الزام این است که افراد اطلاعات درست در درخواست شان بدهند. درخواست ناحق تبعاتی دارد چون فرد نباید با علم به قانون درخواست نادرست ثبت کنند.

خب الان در راستای همین توضیحات شما فکر می‌کنید دولت می‌تواند در راستای راستی آزمایی حساب‌ها و تراکنش‌های مالی، افرادی را که مدعی مستحق بودن هستند را بررسی کند؟

ببینید ما «بازه مالی» داریم یعنی مثلا می‌گوییم کسانی که بین 50 تا 100 میلیون گردش حساب دارند. ما البته نمی‌دانیم در کدام بانک حساب دارند. اما می‌گوییم که مثلا آیا شما در بازه 100 تا 200 میلیون هستید یا خیر؟ این اقدام کاملا سربسته صورت می‌گیرد چون ما معتقد به محرمانگی اطلاعات بانکی افراد و حفظ حریم خصوصی آنها هستیم.

چون نمی‌خواهیم خلاف حقوق شهروندی افراد رفتار کنیم. در نظر داشته باشید در همه جای دنیا تا ریز تراکنش‌های مالی افراد را در سیستم‌های مالی کنترل می‌کنند. حتی برای الگوریتم‌های کشف تقلب تا ریز جزئیات موضوع را بررسی می‌کنند اما کاری که ما می‌کنیم صرفا یک استعلام است؛ یعنی آیا در این بازه هست یا نیست.

با این روند اعتراض به مشمول نشدن بسته معیشت فکر می‌کنید سال 99 تعداد مشمولان این نوع یارانه بیشتر می‌شود یا خیر؟

ما تماما در چارچوب شناخت سیستمی‌یعنی داده‌ها و اطلاعاتی که سیستم شناسایی به ما می‌دهد عمل می‌کنیم. اگر سیستم بگوید فردی مشمول است بعدا محرز شود مشمول نیست علی القاعده از لیست مشمولین خارج می‌شود پس ممکن است خروجی از سیستم هم داشته باشیم. اگر کسی مشمول نباشد و درخواست ثبت کرده باشد ما خودمان به سراغش می‌رویم.

اینکه خودتان می‌روید سراغ فرد مشمول تاکنون مسبوق به سابقه بوده؟

برای نخستین بار است که در حاکمیت کاری انجام می‌شود که مردم برای دریافت امکان رفاهی نه تنها خودشان سراغ حاکمیت می‌روند بلکه حاکمیت برای دادن حق شان به سراغ آنها می‌رود افراد در کمترین زمان ممکن در 6369 کد ملی ثبت کردند آدرس از آنها گرفتیم و متناسب به مواردی که مطرح بود پیامک به آنها دادیم و حتی خودمان واریز را برایشان انجام دادیم حتی اگر معوقه باید به کسی تعلق می‌گرفت خودمان راسا اقدام کردیم . از همین رو بی اغراق بگویم این یکی از موفق ترین پروژه‌های حاکمیتی بر مبنای حکمرانی داده محور یعنی استفاده از اطلاعات درست ، صحیح و به روز است.

زیرساخت شناسایی شما از نوع خاصی است؟

من جایی این را مطرح نکردم اما حقیقتا شیوه شناسایی ما با توجه به زیر ساخت قوی که در اختیار داریم بی نظیر است . وقتی در این باره برای کارشناسان توضیح می‌دهیم از دقت این سیستم متعجب می‌شوند و حتی باور نمی‌کنند که چنین زیرساختی در کشور وجود داشته باشد.

این زیر ساخت اما در کشور و برای کشور وجود دارد و در بخش‌های مختلف به کار می‌رود. بعضی وقت‌ها رابطه نابرابری وجود دارد که موجب می‌شود برخی با هزار دوندگی و برو بیا بتوانند یک امکان رفاهی را دریافت کنند اما ما داریم به سمتی می‌رویم که هر فرد بتواند یک شناسنامه اقتصادی اجتماعی داشته باشد و بر این مبنا امکانات در مسیر توزیع عادلانه قرار می‌گیرد یعنی بدون مراجعه حضوری بتوانند حقی را که محق دریافت هستند، بگیرند.

این اقدامات مبتنی بر دولت رفاهی است یا سیستم و نگرشی که در شرایط حاد فعلی یعنی تحریم دست مردم را می‌گیرد؟

ما صرفا مسئول شناسایی مشمولان یارانه معیشت هستیم و در چارچوب حوزه تخصصی خودمان عمل می‌کنیم و در همین ابعاد پاسخگوی ابهامات یا موارد هستیم.

شما در موضوع یارانه معیشت چند شاخص تعریف کردید اگر یک شاخص فردی را مشمول نکند اما چند شاخص دیگر فرد را مشمول کند در چنین حالتی فرد مورد نظر حذف می‌شود یا در شمار مشمولین قرار می‌گیرد؟

اگر کسی خودروی بالای 300 میلیون داشته باشد حذف می‌شود. این تک شرط است. اگر کسی 3 سفر خارجی غیرزیارتی داشته باشد قطعا حذف است. این مصوبه هئیت وزیران و در حکم قانون است.

اگر خودرو هم نداشته باشد و سفر خارجی رفته باشد چطور؟

در مکانیزم آزمون وسع همه شاخص‌ها ارزیابی می‌شوند . بالا آمدن یک فرد قطعا او را در معرض حذف قرار می‌دهد. اگر فردی هیچ چیز به نامش نباشد، حساب‌هایش هم به نامش نباشد بالاخره رفتارش یک جایی رصد می‌شود مثلا هر قدر هم پنهانکاری کند ناگهان در موضوع سفر خارجی خودش را لو می‌دهد.

مجموع رفتار افراد است که طراز مالی فرد را بالا می‌برد . برخی شاخص‌ها ممیز است یعنی اگر یکی از آنها را داشته باشد فرد حذف می‌شود.

در پایان اگر نکته‌ای دارید، بفرمایید.

من مدافع بحث پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان هستم. وزارت رفاه 6 سال بر روی این موضوع انرژی گذاشت و این دستاورد مهم را تحویل کشور داد. به یک دولت یا دستگاه اختصاص ندارد. زیر ساختی است که پیشرفته است. ما در این سامانه متوجه شدیم که 60 درصد مردم ایران هیچ وقت وام نگرفته و 50 درصد کل وام‌های کشور در شهر تهران بوده است.

توزیع درآمد و شهرهای فقیر در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان قابل درج است و این سامانه در حکم یک چراغ قوه است که نقاط ضعف و اطلاعات لازم را به ما نشان می‌دهد. ما با موضوع توزیع عادلانه امکانات روبرو هستیم. سامانه رفاه شبیه به سیستم رتبه بندی اعتباری ایرانیان است که وقتی می‌خواهند به کسی وام بدهند اعتبار سنجی می‌کنند و اگر معتبر بود به او وام می‌دهند.

سیستم ما هم می‌تواند رتبه بندی اعتباری انجام دهد تا ببیند فرد از لحاظ خدمات حمایتی و بیمه ای در چه سطح می‌تواند مشمول خدمات رفاهی باشد. همه موظفند به این زیرساخت و دستاورد که متعلق به کشور است کمک کنند چه دستگاههای تامین کننده اطلاعات و چه مردم و مسئولان امیدواریم سیستم رفاه کشور به جایی برسد که نمونه شود امیدواریم رابطه مردم و حاکمیت به یک رابطه الکترونیک تبدیل شود تا افراد بتوانند اطلاعات خود را ببینند و درخواست بدهند.

یارانه معیشت چگونه آغاز شد

ایسنا: 3 آذر ماه سال جاری ( 2 ماه قبل) اولین مرحله واریزی یارانه معیشتی به حساب ۱۷ میلیون و ۷۰۷ هزار خانوار به اتمام رسید و دولت در این مرحله بیش از ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان به حساب ۶۰ میلیون نفر واریز کرد. از آنجا که نرخ تورم حاصل از اجرای این طرح که درآمد آن از محل افزایش قیمت بنزین تامین می‌شود، سالانه ۴ درصد می‌باشد، حالا پرسش این است که چگونه می‌توان تضمین لازم جهت پرداخت این یارانه به حساب خانوار‌ها در سال‌های آینده را از دولت اخذ کرد؟

دولت از ساعت صفر روز ۲۴ آبان ماه سال جاری رسماً افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین را کلید زد. رانندگانی که تا روز ۲۳ آبان ماه بنزین را به هر میزان که می‌خواستند و به صورت تک نرخی و با نرخ هر لیتر هزار تومان به باک خودرو‌های خود سرازیر می‌کردند از ساعت صفر روز ۲۴ آبان ماه تنها می‌توانستند ماهانه ۶۰ لیتر آن هم به قیمت ۱۵۰۰ تومان و در صورت مازاد مصرف به قیمت ۳۰۰۰ تومان بنزین به مصرف برسانند.

مسئولین دولتی طی مصاحبه‌های مختلفی از میزان درآمد ۳۰ هزار میلیارد تومانی از محل افزایش قیمت بنزین گفتند و اعلام کردند که تمام این ۳۰ هزار میلیارد تومان به صورت یارانه معیشتی به حساب ۱۸ میلیون خانوار واریز می‌شود.

علی ربیعی سخنگوی دولت در مورخه ۲۴ آبان ۱۳۹۸ در رابطه با نحوه هزینه کرد این درآمد، اظهار کرد: قرار شد تمام درآمد‌های حاصل از طرح اصلاح قیمت بنزین به ۱۸ میلیون خانوار پرداخت شود. همچنین رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز گفت: شرط رئیس جمهور برای اجرای طرح حمایت معیشتی و اصلاح قیمت بنزین این بود که حتما همه منابع حاصل از اصلاح قیمت بنزین عینا به مردم بازگردد.

میزان واریز یارانه معیشتی نیز برای خانوار‌ها متفاوت بود. محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه طی مصاحبه‌ای گفت: میزان پرداخت به خانوار‌های تک نفره ۵۵ هزار تومان، دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، سه نفره ۱۳۸ هزار تومان، چهار نفره ۱۷۲ هزار تومان و پنج نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان خواهد بود. وی وعده داد که اولین واریز یارانه معیشتی حداکثر ده روز بعد از آغاز سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین به حساب خانوار‌ها واریز شود.

دولت اولین مرحله واریزی یارانه معیشتی را در تاریخ ۲۷ آبان ماه و تنها سه روز پس از اجرایی شدن طرح اصلاح قیمت بنزین کلید زد و این یارانه به حساب ۲۰ میلیون نفر واریز شد. ۴۰ میلیون نفر باقیمانده نیز به ترتیب در تاریخ‌های ۳۰ آبان ماه و ۲ آذرماه یارانه معیشتی خود را دریافت کردند. بعد از اولین مرحله پرداخت یارانه معیشتی اعلام شد که این یارانه به حساب ۱۷ میلیون و ۷۰۷ هزار خانوار واریز شده است.

همان گونه که گفته شد دولت پرداخت یارانه‌های معیشتی را در حالی آغاز کرد که تنها سه روز از افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین می‌گذشت و پرسشی که مطرح بود این بود که دولت منابع این پرداخت یارانه معیشتی را از کجا تامین کرد؟نوبخت می‌گفت: سهمیه بندی بنزین را از ۲۴ آبان ماه شروع کردیم و یارانه‌های این ماه را از محل تنخواه پرداخت کردیم. وی طی مصاحبه دیگری اعلام کرد که مبلغی که در اولین مرحله بین خانوار‌ها توزیع شد حدود ۲ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان بوده است.

تضمینی که دولت می‌تواند برای ادامه پرداخت یارانه‌های معیشتی بدهد این است که این پرداخت‌ها به صورت بند یا تبصره‌ای در بودجه ۹۹ لحاظ شود که به نظر می‌رسد چنین کاری در دستور کار قرار داشته و انجام شده است چرا که حمیدرضا عدل معاون فنی و امور زیربنایی سازمان برنامه و بودجه کشور گفته بود : آقای نوبخت دستور دادند در قالب جدول هدفمندی یارانه‌ها، ردیف مجزایی را برای طرح نهایتی معیشتی داشته باشیم و پرداخت‌های ما تضمینی است.