24 خرداد 1401
به گزارش بانک اول- پس از سال‌ها بحث و چانه‌زنی درباره حذف سه صفر از پول ایران، کابینه روحانی تنها به حذف یک صفر رضایت داد و واحد پولی که در سال ١٣٠٨ هجری شمسی به ریال تغییر کرده بود را دوباره به تومان بازگرداند. این تصمیم دولت باید در مجلس نیز رأی بیاورد تا به تدریج در مبادلات رسمی و شکل ظاهری اسکناس‌ها و سکه‌های ایرانی نیز لحاظ شود. هادی حق‌شناس، اقتصاددان به «شهروند» می‌گوید: ارزش پول ملی با تغییر واحد و حذف صفر هرگز بالا نمی‌رود و این اتفاق نیازمند معادلات اقتصادی پیچیده‌تری است. البته او تأکید می‌کند با تغییر واحد پول ملی به تومان هیچ اتفاق خاصی به‌ویژه در مبادلات داخلی نمی‌افتد و این ماجرا تنها صورت ظاهری برای پول ملی‌مان دارد.
محاسبات پولی آسان می‌شود
به گفته ایمان اسلامیان، کارشناس پولی و بانک، بزرگترین تغییری که رخ خواهد داد، سهولت در محاسبات است. از طرفی مدتی است هزینه تمام‌شده سکه و اسکناس‌های خردی مثل ١٠٠ یا ٢٠٠ تومانی از ارزش ریالی و بهایی آن بیشتر شده و به نظر می‌رسد بانک مرکزی در درجه نخست، قصد حل این مشکل را داشته است. اسلامیان تأکید می‌کند: ارزش ریال تا جایی پایین آمده بود که برای ثبت اعداد بزرگتر، مخاطبان را دچار مشکل جدی می‌کرد.
بازگشت به سال ١٣٠٨ هجری شمسی
ریال از سال ١٣٠٨ جای «تومان» را گرفت و واحد پول رسمی کشورمان شد و یک صفر به صفرهای اسکناس‌ها و سکه‌ها اضافه کرد اما با افت ارزش پول ملی، کم‌کم ریال در محاورات مردمی فراموش شد و تومان بی‌سروصدا و به صورت غیررسمی به واحد پولی مردم ایران برگشت.
اتفاق عجیبی نیفتاده است
نه چیزی گران می‌شود نه ارزان. این را حق‌شناس گفته و معتقد است: در بخش اقتصاد واقعی، تغییری رخ نخواهد داد چرا که مردم ما سال‌هاست مبادلات خود را با تومان انجام می‌دهند. مردم در مبادلات روزانه خود دچار هیچ مشکلی نمی‌شوند چرا که مدت‌هاست بازار ایران به صورت صد‌درصدی در اختیار تومان است. به گفته او، اصلا و ابدا ارزش رسمی پول ما با این اقدام در بازارهای جهانی بیشتر نخواهد شد و این‌که گفته می‌شود ارزش پول ملی زیادتر می‌شود، خیر چنین اتفاقی نمی‌افتد و ارزش پول ملی تنها به صورت اسمی زیادتر می‌شود. اسلامیان هم اعتقاد دارد این حذف، تلاطمات خاصی به دنبال نخواهد داشت چرا که درحال حاضر عملا ریال در کشور ما معنایی ندارد. او تأکید می‌کند: حتی مشکل فرهنگ‌سازی نداریم و مردم واحد تومان را پس نمی‌زنند.
ترکیه تنها تجربه موفق حذف صفر
حذف صفر از پول ملی در سایر کشورها نیز تجربه شده است که ترکیه یکی از موفق‌ترین این تجربه‌ها را پشت سر گذاشته است. سقوط ارزش پول ملی در ترکیه کار را به جایی رسانده بود که مردم با گونی پول را به فروشگاه می‌بردند و دولت وقت به یک‌باره ٦ صفر از واحد پول این کشور کم کرد. حق‌شناس با اشاره به تجربه ترکیه در زمینه حذف صفر از پول ملی می‌گوید: ترکیه یک تجربه موفق در حذف صفر بود؛ چرا که در آن زمان کارت‌های پول بانکی به رونق امروز نبود و البته به نظر می‌رسد این تجربه در ایران هم موفق باشد زیرا با رواج کارت بانکی بین مردم اتفاق خاصی در بازار بعد از این حذف نخواهد افتاد.
اما این موضوع عمومیت ندارد؛ زیرا زیمباوه در سال ٢٠٠٣ یک تجربه ناموفق را در زمینه حذف صفر از پول ملی تجربه کرد و به جای مهار تورم بالای خود تنها سه صفر را از واحد پولی خود حذف کرد و به وجهه روانی حذف صفرها اکتفا کرد.
ایمان اسلامیان هم تجربه حذف ٦ صفر از واحد پولی ترکیه را موفق دانسته و می‌گوید که ترکیه برای ثبت رایانه‌ای پول خود در سیستم دچار مشکل‌های جدی شده بود. مردم این کشور برای خرید یک کالای روتین گاهی یک‌میلیارد لیر پرداخت می‌کردند! از سویی دیگر مهدی پازوکی، اقتصاددانی است که معتقد است آرژانتین کشوری بود که ٣ صفر حذف کرد و اوضاع اقتصادی‌اش نه‌تنها بهتر نشد، بلکه بعد از این حذف برنامه‌ریزی‌نشده روزهای بسیار بدی را تجربه کرد.
متحمل چاپ هزینه اسکناس تازه نمی‌شویم
پازوکی درباره سرنوشت پول ملی بعد از تغییر رسمی واحد به تومان می‌گوید: مشکل اقتصاد ایران با کم‌کردن یک صفر حل نمی‌شود؛ اگر چه این مصوبه خوبی است اما دولت باید بداند که کافی نیست. تا وقتی اقتصاد سالم نداریم، اوضاع ما بهبود پیدا نمی‌کند. امنیت و ثبات محوریت‌های دیگری است که باید مد نظر دولتمردان قرار بگیرد.
البته او درباره وجهه ظاهری این اتفاق می‌گوید: تغییر واحد به صورت تدریجی در شکل ظاهری پول ما و مبادلاتمان ثبت می‌شود و اسکناس‌های قبلی سر جای خودشان باقی می‌مانند و اسکناس تازه فعلا چاپ نمی‌شود.
یک منبع آگاه در بانک مرکزی نیز درباره جزییات تغییر پول ایران به ایلنا گفته است که در صورتی که مجلس لایحه دولت را تصویب کند، اسکناس‌ها به‌تدریج و در طول زمان تغییر می‌کند و در دو هفته آینده اطلاعات و جزییات بیشتری در این‌باره ارایه می‌شود.
چرا برخی با حذف یک صفر مخالفند؟
٦٠٠میلیون برگ اسکناس امحا و ٩٠٠میلیون برگ اسکناس تولید می‌شود. بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی در حال حاضر بیشتر از ٦٠٠میلیون اسکناس فرسوده برای امحا به این بانک سرازیر می‌شود. از طرفی به گزارش انتخاب، کامران صداقت، کارشناس مسائل بانکی و اقتصادی کشور گفته که هزینه چاپ هر اسکناس در سال ٩٢ چیزی حدود ١٠٠ تومان اعلام شده است.
به گزارش بانک مرکزی در حال حاضر ٣٢هزار میلیارد تومان اسکناس در دست مردم داریم. اگر هزینه چاپ اسکناس را با محاسبه نرخ تورم، ٢٠٠ تومان در نظر بگیریم، یک محاسبه ساده به ما می‌گوید برای چاپ این ٩٠٠میلیون اسکناس دولت باید ١٨٠میلیارد تومان هزینه کند. پیش‌تر جمشید پژویان به دنیای اقتصاد گفته بود که با حذف صفر مخالف است؛ چرا که این طرح هزینه سنگینی را برای دولت می‌تراشد تا اسکناس‌های موجود را از چرخه خارج و اسکناس‌های جدید با تعداد صفر کمتر را منتشر کند.
به نظر می‌رسد دولت روحانی با در پیش گرفتن سیاست تدریجی سعی در اصلاح نا‌به‌سامانی‌های اقتصادی دارد. اگر چه به عقیده خیلی‌ها حذف صفر از پول کشورمان اتفاق مثبتی است، اما این حذف ناگهانی گره‌ای از کار اقتصاد کشور باز نخواهد کرد. افزایش قدرت اسمی پول ایران در جهان و سهولت در محاسبات کلان مهم‌ترین تغییرات مثبت حال حاضر است.
از طرفی سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا دولت‌های قبلی جسارت چنین تغییری نداشتند؟ وقتی حتی لایحه بودجه کشور با واحد تومان به مجلس می‌رود، چرا باید در تمام این سال‌ها با این صفر اضافه سر و کله می‌زدیم؟
این مطلب را به اشتراک بگذارید
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید