ضرورت استقلال بانک مرکزی از سوداگران

به گزارش بانک اول به نقل از روزنامه عصر اقتصاد در هفته‌های اخیر به دنبال بحرانی شدن بازار ارز و شکست دیدگاه‌های غیر علمی مدعی واقعی کردن نرخ ارز سخن گویان و نظریه پردازان سوداگران ارزی به فکر ایجاد فضا و جو جدیدی شدند که به نظر می‌رسد سه هدف را دنبال می‌کنند.

1-تلاش برای تبرئه خود از آنچه که گفتند و بحران ساز شد و اکنون باید به نحوی خود را از ننگ آسیب زدن به اقتصاد ملی تبرئه کنند.

2-تلاش برای حفظ وجاهت خود در نظریه پردازی های اقتصادی و پولی و ایجاد موقعیت برای برتری جویی های آتی.

3-به دلیل کنترل ابزار ارز سعی در ایجاد موقعیت های مکمل جهت سوداگری مانند بازار مسکن و بازار بانکی.

در این راستا یکی از نکاتی را که به طور جدی دنبال می‌کنند طرح مجدد موضوع استقلال بانک مرکزی است که عمدتا ناظر بر تفکیک سیاست‌های پولی از سیاست‌های مالی است که در واقع محدود کردن دولت در دخالت بر سیاست های بانک مرکزی است.

گرچه در این خصوص تاکنون صدها سخنرانی، مقاله و گزارشات تحلیلی طی سال های گذشته ارائه شده است و به نظر می‌رسد به حد کافی موضوع شکافته شده و ارزیابی‌های لازم صورت گرفته است اما به نظر می‌رسد گره اصلی این کار در فرهنگ و اراده مدیران دولت و بانک مرکزی است چرا که تجربه کشورهای مختلف به خصوص کشورهای پیشرفته اقتصادی و مالی نشان می‌دهد که استقلال سیاست‌های پولی از سیاست‌های مالی و به تعبیری ساده تر استقلال بانک مرکزی از دولت ضرورتا با قانون حل نمی شود و تا زمانی که رییس کل بانک مرکزی از دولتمردان حساب ببرد ناچار از تمکین در مقابل خواسته‌های آنها خواهد بود، مگر اینکه رییس کل بانک مرکزی شجاعت لازم را داشته باشد و یا رییس جمهور و دولتمردان قائل به رعایت این استقلال باشند، کما اینکه تا حدودی در دوران دفاع مقدس، دولت اصلاحات و تا حدودی دولت روحانی شاهد عملکرد نسبتا مستقل نسبی بانک مرکزی بودیم.

• وابستگی بانک مرکزی به دولت نسبت به وابستگی به سوداگران ارجحیت دارد

 اما آنچه که در این استقلال ما به دنبال آن هستیم در واقع تقید بانک مرکزی به حفظ منافع ملی در چارچوب تحلیل‌های علمی است. بنابراین به هر دلیلی و به هر وابستگی بانک مرکزی عدول از علم و منافع ملی را پذیرفته باشد، استقلال بانک مرکزی نقض خواهد شد و در این عدم استقلال، وابستگی به دولت به عنوان خادم ملت به وابستگی به گروه ها و جناح های قدرت و سوداگر مانند مقایسه بد و بدتر، ارجحیت دارد.

بنابراین هماهنگ شدن اظهارات مقامات بانک مرکزی با ادبیات و خواسته های سوداگران و ایجاد فرصت‌های رانت و سودجویی‌های غیرمولد نشان دهنده وابستگی‌های فرا قانونی بانک مرکزی به متولیان اقتصاد غیرمولد است. ولی الله سیف دوشنبه شب در یک برنامه تلویزیونی ضمن برشمردن علل و عوامل بنیادین رشد غیر متعارف نرخ های سکه و دلار، به تحلیل‌ها و مصاحبه هایی اشاره کرده است که به صورت غیر بنیادین در بازار ارز تاثیر گذاشته اند.

• همسویی ادبیات مسولان بانک مرکزی با رسانه های سوداگر

یعنی موضوعی که در ماه های گذشته روزنامه عصراقتصاد مکرر و به صورت برجسته بدان تاکید کرده و مسئولان بانک مرکزی را از تاثیر پذیری از چنین جریاناتی که نقش نظریه پردازی و رسانه ای سوداگران ارزی را ایفا می کنند برحذر داشته است، اما متاسفانه تا مدت ها بعد از شروع هشدارهای ما ادبیات مسئولان بانک مرکزی همسو و هم جهت با این نظریه پردازان و رسانه‌های سوداگری بود تا جایی که وقتی سیف و روحانی تصمیم بر اصلاح بازار ارز گرفتند مخالفین سیاسی دولت در بستری که سوداگران فراهم کرده بودند به نقض تعهدات رییس کل بانک مرکزی و رییس جمهور برای کاهش نرخ ارز پرداختند و کار به جایی رسید که بانک مرکزی ، دولت و قوه قضاییه ناچار از ورود قضایی و انتظامی به بازار ارز شدند و تن به بسته سه گانه ای دادند که هم ما و هم بانک مرکزی می دانستیم که نباید اقدامی علمی و مستمر باشد اما در این مرحله چاره ناچار است .

• تکیه بانک مرکزی بر استفاده از بدنه اصیل و فرهیخته کارشناسی

لابد سیف و همکارانش به یاد دارند که وقتی معاون رعنا، جوان و کم تجربه ارزی را منصوب کردند، روزنامه عصراقتصاد نگرانی خود را از عدم توفیق وی برای مدیریت ارزی کشور در مراحل نزدیک شدن به تک نرخی شدن ارز را اعلام کرد و اکنون نیز اعلام می‌کنیم بانک مرکزی باید عوامل درون سازمانی خود که وابستگی سیاست‌ها و برنامه‌های این بانک را به سوداگران ارزی تقویت می‌کند کنترل کند و به بدنه اصیل و فرهیخته کارشناسی بانک مرکزی بیش از این تکیه کند که در این صورت با توجه به اراده دولت در عدم دخالت در سیاست‌های پولی می تواند استقلال واقعی را به بانک مرکزی برگرداند.