24 خرداد 1401
به گزارش بانک اول-بازار بین بانکی هنوز ساختار مناسب خود را پیدا نکرده و این موضوع سبب شده تا بانک های دچار بحران و موسسات دارای مشکل از این بازار برای حل مشکلات خود استفاده کنند.
رییس کل بانک مرکزی اخیرا از بانکها گله کرده که با وجود گشایش هایی که بانک مرکزی برای بهبود وضعیت تسهیلات دهی بانکها و شفافیت ایجاد کرده،اما بانکها اقدام موثری در این رابطه انجام نمی دهند.این گفته ولی اله سیف را باید به فال نیک گرفت،به این دلیل که یکی از 5 بحرانی که اقتصاد ایران بنا به گفته کارشناسان اقتصادی با آن روبروست،حوزه بانکهاست.بانک هایی که البته ناخواسته در دهه اخیر به دلیل سیاست های انبساطی دولت قبل با بدهی های بزرگی روبرو شده اند و البته آشفتگی اقتصادی که در همان سالها ایجاد شد،آنها را به ماجراجویی برای کسب سود بیشتر نیز وا داشت.حضور بانکها در بازار خرید و فروش مسکن و ساخت و ساز در شهرهای بزرگ سبب شد،حالا که بخش مسکن در رکود به سر می برد بیش از نیمی از سرمایه های بانکها قدرت نقدشوندگی نداشته باشند و این موضوع سبب شده تا قدرت تسهیلات دهی بانکها کاهش یابد.
دولت یازدهم با واکاوی مشکلات بانکها در سه سال گذشته اصلاحات بسیاری برای حل بحران بانک ها انجام داد که از جمله پرداخت بدهی دولت در قالب اوراق مرابحه بود که هم اکنون در حال اجراست.اگرچه توان مالی دولت به اندازه ای نیست که بتواند تمام بدهی خود را تسویه کند اما حرکت در این مسیر سبب شد تا حوزه بانکی بتواند نفس بکشد.با این حال ولی اله سیف هنوز معتقد است که بانکها نتوانسته اند همگام با اصلاحات بانک مرکزی حرکت کنند. از همین رو در جلسه اخیر خود با بانکها دوباره به آنها تذکر داد. گله های سیف از بانکها بر چند محور استوار است:اول تاکید بر تسویه حساب‌های ارزی مرتبط با موضوع عملیات ارزی پایان سال 1390 .سیف از بانکها خواسته تا گزارش‌های حسابرسی ارزی را آماده کنند به این دلیل که بانک مرکزی به دنبال شفافیت بیشتر دربازار پول است.هدفی که دنبال کردن آن سبب شده تا بخش بزرگی از اقتصاد خاکستری موسسات مالی بدون مجوز حالا به بخش واقعی اقتصاد بپیوندند.سیف گفته که بانک مرکزی به دنبال شفاف سازی و حل و فصل مسایل جای مانده از گذشته است.محور مهم دیگر خواسته های سیف از بانکها موضوع نرخ سود و بازار بین بانکی سود بانکی است.
بازار آشفته بین بانکی
بازار بین بانکی در واقع محلی است برای تامین مالی کوتاه مدت بانکها بین خودشان، بدون تکیه بر بانک مرکزی است.به زبان ساده هر بانکی ،شب، موقع بستن صندوق ، کم آورده باشد، می تواند از بانک دیگر قرض کند تا فردا آن را تسویه کند. به بیان دیگر همه بانکها مثل یک سیستم یکپارچه به هم پیوسته اند و مازاد یکی بدهی دیگری را در کوتاه مدت می پوشاند. در حوزه بانکی ایران در گذشته اتفاقات مهم و عجیبی در بازار بین بانکی افتاده که هنوز هم ادامه دارد.
نخست آنکه حجم کم آوردن شبانه بخشی از نظام بانکی و استقراض از بانک های دیگر بالا رفته و این موضوع موجب نگرانی بانک مرکزی شده است. از سویی مقدار معاملات در بازار بین بانکی از سال ٩٣ به ٩٤ دو برابر شده و از یک تریلیون تومان به دو تریلیون تومان رسیده است. برخی گزارش ها نشان می دهد، عموما 70 درصد وام گیری اضطراری در بازار بین بانکی توسط بانکهای خصوصی انجام می شود این درحالی است که تنها ٤٠ درصد از سپرده گذاری در این بازار توسط خصوصی ها انجام شده است. موضوعی که ولی اله سیف درباره آن نیز به بانکها هشدار داده و گفته است:« بازار بین بانکی هنوز ساختار مناسب خود را پیدا نکرده است و نباید از آن برای رفع عدم تعادل بانکها و موسسات دارای مشکل استفاده کرد. ورود بانکهای دارای عدم تعادل به این بازار،آن را بهم ریخته و نرخ‌ها را دستخوش تغییر می‌کند و لذا بانکها و موسساتی که بر این بازار تحمیل شده‌اند باید از طرق مختلف همچون کم کردن حجم ترازنامه و یا فروش دارایی‌ها، عدم تعادل خود را رفع کنند. بانک مرکزی نیز با تقویت نظارت خود باید با این تخلفات برخورد کند.»
حال آنکه بانکهای دولتی تنها ١١ درصد از این بازار وام می گیرند اما بیش از ٣٠ درصد منابع این بازار را تامین می کنند. با توجه به آنکه در مورد سایر بازیگران این بازار عملا سهم سپرده گذاری و وام گیری از این بازار متعادل است، می توان تفسیر کرد کل ٢٠ درصد مازاد وام دهی بانکهای دولتی صرف نجات بانکهای خصوصی می شود. یعنی هر شب منابع بانکهای دولتی در قالب وام اضطراری صرف تراز شدن دخل بانکهای خصوصی می شود.
سوال هایی که نیاز به پاسخ دارند
اگر منابع بانکهای دولتی همان منابعی باشد- با توجه به گشایش های بانک مرکزی - که برای مسائل توسعه ای کشور به انها داده شده است، این سوال پیش می آید که چرا منابع دولتی در این حجم و با این تواتر باید صرف نجات بانکهای خصوصی شود به جای آنکه بانکهای خصوصی، این وام گیرندگان همیشه در اضطرار فکری به اصلاح مدیریت خود کنند؟
تابستان سال گذشته، بانک مرکزی با هدف نهایی کاهش نرخ سود تسهیلات ، از طریق کاهش نرخ سود بازار بین بانکی، اقدام به مداخله در بازار بین بانکی کرد. رئیس کل بانک مرکزی دراین باره هم گفته است:« تاکنون بانک مرکزی در تنظیم صورت های مالی بانک ها همراهی و مساعدت‌های زیادی انجام داده، لیکن اصلاحات لازم باید اعمال شود و مشکلات موجود در این زمینه لازم است هرچه سریع تر مرتفع شود. در این رابطه مسایلی مطرح شده از جمله اینکه ملزم کردن بانک ها به اصلاح صورت های مالی، به زیان سهام دار تمام می شود و بانک مرکزی باید به فکر سود سهامدار نیز باشد. در پاسخ باید گفت که مدیران بانک ها که توسط سهامداران تعیین می‌گردند مسئول سود یا زیان بانک هستند و بانک مرکزی مسئولیتی در سود و زیان بانک ها که مبعث از عملکرد مدیران منصوب به سهامداران است ندارد.»
گزارش ها نشان می دهد که جمع سپرده گذاری بانک مرکزی در این بازار در نیمی از سال ٩٤، بیش از ٢٥ هزار میلیارد تومان بود، و در عمل با توجه به سهم بانک های خصوصی از وام گیری در این بازار ، صرف نجات آن ها شده است. اگر چه نرخ سود در بازار بین بانکی، کاهش یافته اما در عمل این مسئله منجر به کاهش در نرخ سود تسهیلات اعطایی به مردم توسط بانکها نشده است.اگرچه چند ماهی است که بانک های خصوصی از نرخ ارزان شده بازار بین بانکی بهره برده اند، اما نرخ وام دهی آنها کاهش نیفتاده است.موضوعی که بانک مرکزی باید بانکها را برای شفافیت و تحرک بیشتر در این زمینه وادارد.
این مطلب را به اشتراک بگذارید
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید