چک بهتر است یا سفته؟

 به گزارش بانک اول دکتر محمد دمیرچیلی، حقوقدان و استاد برجسته حقوق تجارت در پاسخ به اینکه گاهی این پرسش میان افراد جامعه مطرح می‌شود که برای ضمانت دریافت طلب خود، بهتر است از بدهکار سفته دریافت کنند یا چک، اظهار کرد: به نظر می‌رسد در مواردی که طلبکار قصد دارد یکی از اسناد تجاری سفته یا چک را بابت ضمانت طلب خود از بدهکار انتخاب کند، اگر از طرف مقابل خود چک دریافت کند، بهتر است. زیرا در صورتی که فرد بدهکار در آینده از پرداخت بدهی خود امتناع کند، راحت‌تر می‌تواند به حق خود برسد.

به گزارش بانک اول  به نقل از خراسان، وی ادامه داد: البته در صورتی که فرد طلبکار چک را از شرکتی دریافت کند به این معنا که صادرکننده چک، مدیران یک شرکت باشند و چک برگشت بخورد، مدیری که چک را صادر و آن را امضا کرده است، همراه با خود شرکت دارای مسئولیت حقوقی است و مسئولیت کیفری چک نیز متوجه مدیر خواهد بود. این موضوع به این معناست که علاوه بر شرکت، مدیری که چک را امضا کرده است نیز، مسئولیت تضامنی خواهد داشت و مسئولیت کیفری هم متوجه او خواهد بود.

منتفی بودن مسئولیت کیفری در مورد صادرکنندگان سفته

این استاد حقوق تجارت اضافه کرد: این موضوع در حالی است که مسئولیت کیفری، درباره سفته کاملا منتفی است؛ درباره مسئولیت حقوقی نیز باید گفت مدیری که سفته را از طرف شرکت صادر می‌کند، شخصا مسئولیتی ندارد. در حقیقت، این مورد از جمله مزایایی است که قانونگذار برای صادرکننده چک قائل شده، اما برای صادرکننده سفته قائل نشده و به همین دلیل است که پیشنهاد می‌شود افراد برای ضمانت دریافت طلب خود، از بدهکارشان چک دریافت کنند. وی گفت: همچنین در مورد بانک‌هایی که در قبال دریافت سفته، به شرکت‌ها تسهیلاتی از قبیل وام پرداخت می‌کنند، علاوه بر اینکه مدیر شرکت به عنوان نماینده شرکت متعهد، سفته را امضا می‌کند، همین شخص پشت سفته را نیز به عنوان ضامن و بابت ضمانت، امضا خواهد کرد. چنین اقدامی به این دلیل انجام می‌شود که اگر وجه سفته درآینده پرداخت نشد، بانک بتواند علیه آنها طرح دعوی کند. دمیرچیلی افزود: این در حالی است که اگر بانک، از شرکت چکی در اختیار داشت، نیازی به گرفتن امضای پشت چک به عنوان ضامن وجود نداشت و طبق ماده 11 قانون صدور چک، نماینده قانونی شرکت که همان مدیر شرکت است، به صرف امضای آن، مسئولیت تضامنی پیدا می‌کرد.

چک وسیله پرداخت نقدی است؛ نه ضمانت

وی با اشاره به اینکه در مناقصه‌ها و مزایده‌های دولتی نیز از سفته به عنوان تضمین استفاده می‌شود، بیان کرد: این موضوع به این معناست که قانونگذار این اجازه را داده است که از سفته به عنوان تضمین نیز استفاده شود. اما درباره چک، قانونگذار چنین اجازه‌ای را نداده، زیرا چک وسیله پرداخت نقدی است و موضوع تضمین هنگامی مطرح می‌شود که قرار است بدهی با وعده پرداخت و در وعده پرداخت شود. این حقوقدان به دلیل دیگر رایج‌تر بودن چک به عنوان یکی از اسناد تجاری اشاره و بیان کرد: اگر فردی قصد صدور سفته بابت بدهی خود را داشته باشد، باید مالیات تعلق‌گرفته به آن را نیز که در قیمت آن لحاظ شده است، بپردازد. در حالی که یک برگ چک صرف نظر از اینکه قرار است چه مبلغی روی آن نوشته شود، ارزش ریالی ثابتی دارد و لازم نیست صادرکننده آن، حق تمبر یا مالیاتی بابت آن بپردازد. در حقیقت، استفاده از سفته برای صادرکنندگان این سند تجاری بسیار گران تمام می‌شود و به همین دلیل، اگر فردی چک در اختیار داشته باشد، به هیچ عنوان به سراغ صدور سفته نمی‌رود.

امضای پشت سفته به دو اعتبار ظهرنویسی به معنای خاص و ضمانت

وی با بیان اینکه به دو اعتبار ظهرنویسی به معنای خاص و ضمانت، ممکن است پشت سفته امضا شود، اظهار کرد: به صرف یک امضا پشت سفته ممکن است ظهرنویسی صورت بگیرد یا ضمانت اتفاق بیفتد ،اما آثار قانونی این دو امضا با هم تفاوت دارد.  این استاد حقوق تجارت ادامه داد: این موضوع به این معناست که اگر سفته در موعد قانونی 10 روزه واخواست نشود، و از طرفی امضا به عنوان ظهرنویسی تلقی شود، دارنده کاهل سفته، حق مراجعه به صاحب امضا یعنی ظهرنویس را ندارد و نمی‌تواند وجه سفته را از وی مطالبه کند. این در حالی است که اگر امضا به عنوان ضمانت انجام شده باشد، دارنده حق مراجعه به ضامن را خواهد داشت.